Кичипейилдик-улуу адамдык сапат

Кичипейилдик – улуу адамдык сапат.

А: Окуучуларга суроолор.

1. Кичипейилдик дегенде эмнени түшүнөсүңөр?

2. Кичипейилдик көрсөткөн учурларыңар болгонбу?

3. Силерге бирөө текеберлик менен мамиле кылса кичипейилдик менен жооп бере аласынарбы?

Б: Теманы түшүндүрүү.

Кичипейил болуу - инсан көркү. Ким кичипейил боло алса, ал адамдар арасында, коомдо кадыр-баркка бөлөнөт. «Мунун баласы керсейет, а тигинин баласы кичипейил» деп баалап калышат карыялар. Кичипейил деген бул – бирөөлөр жумшаган жакка баруу, улууга улуудай, кичүүгө кичүүдөй мамиле кылуу.

Адамдын кичипейилдиги менен карапайымдыгы кыраакылык, көрөгөчтүк менен акылдуулуктун бир тарабын түзүп турган жаркын жылдыздай. Адамдын атак-даңкы aаламга жайылып, адамдардын баары колдоп турган учурда дагы кичипейилдигин таштабашы зарыл. «Кимде-ким кичипейилдик кылса адамдардын арасында анын даражасы жогорулайт. Эгер тескерисинче текеберлик кылса анда анын даражасы төмөндөп кетет».

Ооба, адам жашоосундагы орун-мартабаларга манчыркап, бой көтөрүүсү жаман жорук. Адам байлык жана мансабына семирип өзүнүн алсыз адам экендигин унутуп калбоого тийиш. Падыша же күзөтчү болсо да экөөнүн аты бирдей эле – ал адам. Демек, бирөө өз мойнуна алган жоопкерчилик аны башка бир макулукка айлантып койбойт. Ошондуктан, ар бир адам ар убакта жана ар жерде өзүн адамдардан бирөөмүн деп билиши керек жана дайыма кичипейил болуусу керек. Теманы жыйынтыктап жатып төмөнку сөздү айтууну туура таптым.

«Чыныгы акылдуу адам гана чыныгы кичипейил болууга аракет кылат жана аны жүзөгө ашыра алат». Ошондуктан баарыбыз акылдуу жана кичипейил болууга аракет кылалы. Кичипейилдик көрсөткөн адам келечек жашоосунда көптөгөн жакшылыктарга жолугуусу толук мумкун. Буга төмөнкү окуя мисал боло алат.

В: Аңгеме.

Хусрав Парвез (Хусрав Биринчи же Куширавон деген аттар менен белгилүү болгон 531-589-жылдарда окумдарлык кылган Иран падышасы) бир жолу ууда жүрүп, мергенчиликтин кызуусу менен таажысындагы күйүп турчу каухар ташын тушуруп алат. Аны байкабайт. Бир топтон кийин гана билип калып, баарылап издеп киришет. Кашайып табылбайт. Бул өтө кымбат буюм эле, жалпы мамлекеттин байлыгы эңшерилип калмак. Ошон үчүн муну тапкан адамга чон сыйлык убада кылынат. Буту баскандын баары аны издеп кирет. Таба албайт.

Эки жолоочу келе жаткан. Алардын бири бой көтөрмө текебер, экинчиси кичипейил, адептүү болот. Алар да баягы падыша мергенчилик кылган жердеги каухар ташты издегендерге жакындашып келет. Келишет да бой көтөрмө текебер керсейип туруп калат, ал эми кичипейил адама адеп менен жер карап, адамдарга ийилип салам берет. Ийилгенде караса бутунун астында жалтырап жанган каухар турат. Ошентип ал ийилчеектигинен падышанын сыйына татыды.

Адамдар «Паланчанын баласы жакшы, ошону айткыла, ошону чакыргыла» деп дайыма кичипейил адамды өздөрүнүн катарына кошкусу келет.

Г: Накыл-сөздөр

Убагында кичипейилдик көрсөтпөгөн адам, кийинчерээк кичипейил болууга мажбур болот.

Тагдыр жана мүнөз - бир эле түшүнүктүн эки башка аталышы.

Текеберликтин арты кейиш болсо, кичипейилдиктин арты бейиш болот.

Адамга баарынан кыйыны - күн сайын адам болуу (Чынгыз Айтматов).

Д: Ыр-саптары

Адамдарга айтаарым кичипейил болгула,

Аны менен биргеликте алга кадам койгула.

Ким кичипейилдикти жолдош кылса өз жолунан адашпайт,

Кичипейил инсандар жашоодон эч наалышпайт.

Пайдалуу болуп адамга, аны баары макташат,

Керек болсо кымбат баалуу нерсе менен сыйлашат.

Ким текеберлик кылса эгер адамдардан бөлүнөт,

Бөлүнгөндү бөөрү жейт деп элибизде сөз жүрөт.

Текеберлик кылгандар наадандыкка баргандар,

Адамдардан бөлүнүп, тек өзү жашап калгандар.

Жакшылыкка эч жолукпайт текебер болгон адамдар,

Дал ошолор акырында катуу арман кылгандар.

Анткени, текеберлик жашоонун болот кейиши,

Кичипейилдик болсо жашоонун болот бейиши.