Киз бола тарбияси деганда нимани тушунамиз?

Бардоши олдида тоғ-оддий тупроқ,
Улар этагидан жаннат бир қадам.
Беайб Парвардигор, дегандай бироқ,
Йўқ эмас кичкина камчилиги ҳам.

М.Юсуф

“Ўзбек қизлари” шеъридан

Биз ёшлар чексиз имкониятлар яратилган, осуда мамлакатнинг бахтиёр фарзандларимиз. Бунга биргина мисол тариқасида давлатимиз раҳбарининг .... қурултойда сўзлаган нутқини тингласангиз кифоя. Унда ёшларнинг чинакам қаноти бўлиши кўзда тутилган ёшлар иттифоқининг ташкил этилганлиги қувонарлидир. Мухтарам юртбошимизнинг биз ёшларга , хусусан, қиз болаларга кўрсатаётган ғамхўрликлари тахсинга лойиқдир.

Зеро, қиз бола эртага- оқила ёр, фарзанд-ниҳолини туғри- тик ўстиргувчи боғбон, жамиятга фаровон оила тортиғ этгувчи чироғбондир.

Афсуски , орамизда буларни бирдек англаб етмайдиган дунёқараши андак торроқ инсонлар бор. Улар қиз болаларнинг орзу-истаклари билан хисоблашмайдилар. Қулоғимизга тез-тез чалинаверганидан барчамизга ёд бўлиб кетган жумлаларни қандай бўлса шундайлигича келтириб ўтсам : қиз болага ўқиб нима бор, қизимни эрта кунда ўзатиб қутиламан, шартнома пулингни ўрнига сенга сеп қиламиз,тўйингни қиламиз, у қиз телефон ишлатар эканми, интернетни билар эканми керак эмас ундай қайлиқ, рўзғордаги у- бу ишни қилаолмаган қизга оналари ёхуд катталар қуйидагича танбеҳ берадилар: вой тавба турмушга чиқсанг эртасигаёқ эринг (ёки кайнонанг) кетинга тепиб хайдаб юборади-ку... Оиламизда қизми-ўғилми у аввало илм олиши керак, хар бир фарзанд ўзи қизиққан соҳа бўйича фаолиятини давом эттириши учун шарт-шароит яратилиб берилади. Уйимдаги муҳитдан келиб чиқибми, қўни-қўшним, атрофдаги одамларнинг юқоридаги каби эскича фикрлашларини эшитганимда хар гал хайратланавераман, ўйга чўмаман, ўзимга ўзим наҳотки, наҳотки мана шундай оилада туғилган қизлар учун ҳаёт фақатгина дугоналаридан олдинроқ турмушга чиқиш-у, ота уйига “кеп қолмаслик” учун сахардан қош қорайгунча уй юмушларини бажаришдан иборат бўлса. Инсон бўлиб дунёга келиб,яшашдан мақсад шугинами?!

Қизларни бундай эскилик сарқити билан турмушга тайёрлаш ярамайди, уларни ўзларига ишонч руҳида, илм-у хунар бобида улкан зафарларга ундовчи илҳом бахш ўгитлар билан тарбиялаш лозим деб биламан. Халқчил тил билан айтганда тушунган оилада тарбия топган дугоналаримдан мисол келтирсам, бири давлат гранти асосида олийгоҳда тахсил олмоқда, яқинда у муаллима бўлади, бири дардларни аритгувчи шифокор бўлиб етишмоқда, спортчи, санъаткор ўртоқларимнинг ота-оналарини нуфузли тадбирларга таклиф этишиб, мана шундай истеъдодли қизларни дунёга келтирганлари учун миннатдорчилик билдирадилар. Қандай бахт, шундай эмасми?!

Аммо, айрим қизлар, қиз бола уйида ўтириш керак деган тушунча билан, на ўқишга бориб билим олади ва на касб-ҳунар эгаллайди. Мен буни ҳаё чегарасидан деб эмас балки дангасаликдан деб биламан. Шу тоифадаги қизлар эртага фарзандларини оқсаган дарсларига кўмаклашиш тугул бир яхши эртак китоб хам ўқиб беришга ярамайдилар.

Тақдир тақазоси билан турмуши бўлмаган ёш-ёш келинчаклар, опа-сингилларимиз ҳаётдан мақсади ва на тайинли касб-кори йўқли сабаб, кўлмакдан уммонга чиқиб олган балиқчадай турли жиноят йўлларга кириб қолишмоқда.

Кези келганда яна бир миллатимизга тарқаган иллатлардан бир хақида тўхталсак. Ўн саккиз бахорини қаршилаб, олам-олам хаваслар оғушида қизингиз улғаймоқда. Дарвозангизни қоқишди. Хозир, дея уларга пешвоз чиқдингиз. Улар эса қулчиликка келдик ўргулай, дея сизга сават тутқазишади. Қулчиликка... худди хаммасини олдиндан билишгандай, бошиданоқ ўзлари мақсадларини англатиб қўяр эканлар-ку! Тўйдан сўнг қизга бировнинг боғидан узиб келинган нозик гулдай эмас бор-бора қулдай қаралиши бор гап. Келин бўлдими тамом у хамма нарсани уддасидан ўтиши лозим. Барчани кўнглига йўл топиши, хамманинг қош-қовоғига қараши керак нега шундай аслида улар уйчилар, келган инсоннинг кўнглига қарашлари керак эмасми?. Супр-сидр, пишир-куйдир, кир-у дазмол, хозирда “мода”бўлган “брусчатка” деб аталадиган ерга етқизиладиган бежирим ғиштнинг ўзи алоҳида бир мавзу. Шуни “талабларга биноан” ялтирашлиги учун ёзин-қишин совуқ сувда ювиб нечта аёллар соғликларидан айрилганликларини гувоҳи бўлдим. Уй юмушлари хаққоний кўз билан қаралса бир киши учун бир кунда оғирлик қилади. Бирор сафар бу юмушларни камроқ бажарса ёки кассал бўлиб қилолмай қолса келин шўрликнинг холига вой. Мен бу билан келинларимиз умуман иш қилмаслиги керак демоқчи эмасман, бироқ имкон қадар бажариши лозим ва рўзғордаги бари иш унинг зиммасида бўлмаслиги керак. Азиз қайнонажонлар, бировнинг боласига талабни, талабчанликни ошириб юбормаябсизмикин? Ўтмишга назар ташласак, ўткан кунлар романини ўқиганимизда ҳам келинли хонадонда хам уй юмушларини бажарувчи инсонлар бўлганини гувоҳи бўламиз. Аслида, ўғил ўйлантирганингизни асл сабаби не? Аёлнинг энг галдаги вазифаси суюкли ёр бўлиш ва авлод давомчиларини дунёга келтиришдан иборат эмасми?

Ёшлар иттифоқи юқоридаги каби иллатларга бирлашиб, белни махкам тугиб бархам беришини жуда-жуда хохлардим, улар ҳам шу жаннатмакон юртда яратилган шундай имкониятлардан унумли фойдаланиб, эл равнақига ўзларининг муносиб хиссаларини қўшишларини жуда-жуда истардим, ва бу эзгу мақсад амалга ошириш йўлида бор кучимни аямасдим.

Қолаверса ёшлар иттифоқи қошида қизлар учун қуйидаги ларни очишини таклиф қилардим