Конспект на крымскотатарском языке для учащихся 1 класса

1. 1-В сыныф. Конспект.
2. Мевзу: Къошулув ве чыкъарув 7 ракъам боюнджа мешгъулиетлер ве меселелер джедвелини менимсеме. Ракъамларнынъ маналарыны ошатув ве ифаделенюви.

Макъсат: - 7 ракъам боюнджа къошув ве чыкъарув бильгилерини девам этмек ве

1-7 ракъамларнынъ бильгилерини пекитмек;

- ракъамларнынъ маналарыны ошатув ве ифаделенювини огретюв;

- геометрик шекильлернинъ бильгилерни текрарлав;

- талебелерни базы терминлернен таныш этмек;

- чыкъарув меселлернинъ мешгъулиетни эда этмеге ;

- талебелерде оюн боюнджа эсас дерслеринде меракъ, мераметлик дуйгусыны

ашламакъ;

Дерс усуллары: субет, сорав, оюн, ресимли усулы.

Дерснинъ донатмасы: дерс боюнджа ресимлер: почтаджы Печкин ве пардош Матроскин, балыкълар, гемичиклер, сычанлар, помидорлар, хыярлар, папийлер, мышыкълар.

Дерснинъ кетишаты

1. 1. Тешкилий къысым

-Мерабанъыз,балалар!

. Мектеп чанъы чынъылдай,

Сеси кескен янъгъырай,

Дерске вакътында кирем

Кеч къалмайып бир дирем.

1. 2.Мевзуны менимсев.
2. 2.1 Янъы мевзуны илян этюв.

- Бугуньки дерсимизде биз бильги ичюн сеяат(путешествие) этмеге чыкъаджакъмыз.. Почтаджы Печкин (рес. 1.) ачыкъ денъиз круизине чыкъмакъ ичюн мудирден разылыкъ кетирген. Пардош Матроскин да бизнен ачыкъ денъизге кетмеге истей (рес. 2). Даа мультфильмден бизим акъылымызда, онъын битасы “Иван Крузенштерн” адлы гемиде ялдай эди, амма о ойле да Фёдор даисиннен Простоквашино коюнде яшай ве денъизни даа корьмеген. Алайыкъ онъы?

Круизимиз пек меракълы кечсин деп , бу вазифелерни бизге беджермек керек:

- пек мукъайтлы олмакъ керекмиз;

- мешгъулиетлерни догъру беджермеге керекмиз;

- бутюн вазифелерни хатасыз япмагъа керек.

Круизге кетмезден эвель бу сёзлерни айтайыкъ:

Ялда, ялда,гемичик, гъарп тарафкъа кет, шаркъ тарафкъа кет.
Аркъаны – орюмчек ювасындан, елькенли геми – япракътан.

1. 3. Талебелернинъ олгъан бильгилерини актуаллештирюв.
2. 3.1 Геометрик мальземе.

- Бизим гемичикмиз ялыдан узакъкъа кеткен, энди ачыкъ денъизде ялдай. Келинъиз хатырлайыкъ гемичикмиз насыл геометрик маземелерден ибарет. (рес. 3.)

• Къач учькошелик бар?(2)

- Къач дёрткошелик бар?(2)

- Бу шекильлерни бир сёзнен айтынъыз. (Чокъкошелик).

3.2 Сыра сайылар.

Эвель заманларда бу гемиде сычанчыкълар яшагъанлар. Амма пардош Матроскин пейда олгъан сонъ, олар гъайып олдылар. Гъалиба, сычанчыкълар пардошны корюп къоркътылар ве сакъландылар . Мен Биллесем , олар сизин янъынызда. Рале устюнден тапынъыз. Таптынтынъызмы? Сычанчыкъларны алынъыз ве тахтагъа чыкъыныз. (рес.4.)

- Эписи олып къач дане сычан? (6)

-Эр сычанчыгъынынъ оглюгинде номерасы бар. Ери- ерине къоюнъыз.

-«3» сайысындан сонъ насыл сайы тура?

-«5» сайысында эвель насыл сайы тура?

-«4» сайысынынъ къомшуларыны айтынъыз.

Сычанчыкълар бизге сайылар сырасыннен чалышмагъа ярдым эттилер. Энди пардош сычанчыкъларнынъ джанларыны агъыртмаз.

1. 3.3 Шиирчик меселелер. (Агъыздан эсаплав).

-Энди исе эсап разминкасыны беджерейик.

Балыкъчылар денъиз ялысында балыкъ туталар.
Балыкъчы Азиз - 4 балыкъ туткъан.
Балыкъчы Энвер -3 балыкъ туткъан.

-Къач дане балыкъ балыкъчылар туткъан? (7)

Алим ве Сейран 6 балыкъ туттылар.

Пардош балыкъларгъа якъынлашты,

Бир данесини алып къачып кетти.

-Тез сайынъыз,балалар,огъланларда къач балыкъ къалды. (5)

3.4. Сайыларны тенъештирюв.

(Тахтада «7» ве «5» сайылары корьсетиле) ве мешгъулиет бериле

-Сайыларны тенъештиринъиз (еди бештен арткъач).

3.5. Каллиграфик язувы( 7 ракъам.)

1. 3.6. Физдакъкъа.

-Раатлыкъ дакъкъасы кельди.

Гемичиклерни саяйыкъ ве окъадар биз отурайыкъ. (5)
Кунешчиклерни сайып биз тёпеге атылайыкъ. (4)

-Кунешчик насыл шекилинде ола?(тёгерек)

1. 4.Пекитюв.
2. 4.1 « 7»сайынынъ теркитепте пекитюв

Энди ашамагъа вакъытта кельди. Балыкъчылар балыкъларны туттылар, денъиз ашчы, кок, пардош Матроскиннен балыкъ шорбасыны пиширелер. Эр сычангъа балыкъ етишсин деп, къач дане балыкъ алмагъа керек? (Тахтада балыкъларнынъ ресимлери пейда ола (рес.5.)) (6)

-Даа пардошкъа бир балыкъ?

-Къач балыкъ оладжакъ?

6+1=7(алтыгъа бир къошсакъ,еди олур).

4.2. Сыныф эки группагъа болюне.

-Шорба пишкендже ,салат япайыкъ.

-6 хыяр алайыкъ .7 хыяр олсун деп не керек япмагъа?

6+1=7 (Проговорить хором)

1 группа

-Хыярларны чешит тюрлю чанакъларгъа къоюнъыз.

2 группа

-Помидорларны чешит тюрлю чанакъларгъа къонъыз.

1. 4.2. Мисаллерни чезмек (Агъыздан).

а) Оюн “Курска якъынлашув”.

Биз ялы боюндан чокътан узакълаштыкъ. Кок бунда сим - сия ве пек чокъ гемилер ялдай. Гъалиба,шторм олды, ве гемилер курстан артына къалдылар. Оларгъа догъру курсны тапмакъ ичюн ярдым этмеге керекмиз. Эр гемининъ устюнде мисаллер язылгъан,мисаллерни догъру чезген олсакъ – сиз беледжексинъиз , гемилерге къайсы тарафкъа кетмеге керек оладжакъ.

б) Оюн“Балыкъны сувгъа йибер” (рес.5)

Денъиз падишагъы Нептун балыкъчыкъларны денъизге ёлламагъа риджа эте, фуртунадан (штормдан) сонъ олар аквариумгъа тюштилер. Эр балыгъын устюне мисаллер язылгъан,оларны догъру чезген олсакъ,балыкъны сувгъа ёлларыкъ.

4.3. Раатлыкъ дакъкъасы.

-Балыкъчыкъларнен къуванайыкъ ве раатланайыкъ.

Мавы темиз сув ичинде балыкъчыкълар пек шенъ-шерамет ялдай эдилер:

Де топлашырдер,де дагълырдер,де къумгъа комлюрдер.

1. 4.4.Дефтерлерде иш.

-Бизим круизимиз сонъуна келе ве ялыгъа якъынлашамыз.Бортовой меджмуа (журналларда) язувларны япмагъа керекмиз.

1. 4.4.Сайыларнен ,предметлернинъ арасындаки группаларны нисбети.

SOS!«Шенъ достлар» ададан ( островындан) радиограмма кельди,бу адада (островта) мышыкълар ве папийлер къоранталары яшай эдилер. Пек къатты борандан сонъ къоранталарнынъ сайылар эсабы джойылгъан. Олар пек яныкъалар

( тахтада ресимлер пейда ола: 5мышыкъ, ве 2 папий).

- Келинъиз мышыкъларгъа ярдым этейикъ,сайынъыз къач дане олар. (5)

- Къач папий? ( 2 зияде).

Меселе: Мышыкълар - 5

Папийлер - ?,2 зияде.

-Къорантада къач дане папий бар,насыл бильмек керек ?

5+2= 7 (папий).

Джевап: къорантада 7 папий эди.

Ададаки (Островтаки) айванлар ве къушлар кене шенъленелер, биз оларнен сагълыкълашып эвге къайтамъыз.

Ялда, ялда, гемичик, гъарп тарафкъа кет, шаркъ тарафкъа кет.
Аркъаны – орюмчек ювасындан, елькенли геми – япракътан.

Сеяат этмеге бегендинъизми? Пардош Матроскин пек бегенди сизнен сеяат этмеге, ве сыныфта къалып сизнен берабер окъуджакъ. Пардош энди окъумышлы ве акъыллы олды. Кейфинъиз шенъли олсун деп сизге бахшышлар азырладым.

1. 6. Дерснинъ нетиджеси.

6.1 Оджанынъ сёзю.

-Сеяатмыз пек файдалы кечти.

-Сеяат эткенде насыл вазифелерни беджердик?