Саба?ты? та?ырыбы: Жор?алаушылар класы
Ма?саты
1.Білімділік. Жор?алаушыларды? сырт?ы, ішкі ??рылысы мен тіршілік ?рекетіні? ерекшелігін к?рсете отырып, жер бетіндегі омырт?алы жануарлармен салыстыру
2. Дамытушылы?. Білімді саналылы?пен ме?геруге ?йретіп, ойда са?тау
?абілеттерін дамыту; шы?армашылы? м?мкіндіктеріні? дамуына ы?пал ету, с?йлеу м?дениеті мен сауаттылы?ын, ойлау ?абілеттерін дамыту.
3. Т?рбиелік: О?ушыларды жауапкершілікке, ыжда?аттылы??а жануарларды ?ор?ау?а т?рбиелеу.
Саба?ты? типі:
Біліктілік пен іскерлікті дамыту
Саба?ты? т?рі:
Аралас саба?
Саба?ты? ?дісі:
С?ра?-жауап, т?сіндіру, топты? ж?мыс
Саба?ты? к?рнекілігі:
Интерактивті та?та, компьютер, сызбан?с?алар, кестелер
Саба? барысы:
1.?йымдастыру кезе?і;
2. ?й тапсырмасын тексеру кезе?і;
3. Жа?а саба?ты ме?герту кезе?і;
4. Бекіту кезе?і;
6. ?йге тапсырма беру кезе?і;
7. О?ушыларды ба?алау
Психологиялы? дайынды?
Амансы? ба, Алтын к?н!
Амансы? ба, К?к аспан"
Амансы? ба, Достарым!
Сендерді к?рсем ?уанам.
Айнала?а ала?анмен
Жылулы?ты шашайы?.
С?ттілік тілеп к?лімсіреп
Біз саба?ты бастайы?!
Саба?ты? барысы
І ?йымдастыру. Сыныпты топ?а б?ліп, топ жетекшілерін сайлау.
ІІ ?й тапсырмасын тексеру.
Зымыран с?ра?тары:
1. ?осмекенділерді? тіршілік ортасы.
2. ?осмекенділер класы неше отряд?а б?лінеді?
3. Ересек ?осмекенділер ?андай м?шелері ар?ылы тыныс алады?
4. Ересектері мен дерн?сілдері арасында тыныс алу м?шелері жа?ынан ?андай айырмашылы? бар?
5. ?осмекенділер ?а??асы неше б?ліктен т?рады?
6. Омырт?а жотасы ?андай б?лімдерге жіктеледі?
7. Дерн?сілін не деп атаймыз?
2- тапсырма: Биологиялы? диктант
1. Ал?аш рет........................................... пайда болды..
2.?аза?станда ?осмекенділерді?............ т?рі тарал?ан.
3. ?осмекенділер ................ к?бейеді.
4. ?осмекенділер ..................ж?ндіктермен ?оректенетіндіктен, пайдалы.
3- тапмырма: С?зж?мба? шешу «??рба?а»
1. Ас?орту м?шесі
2. Есту м?шесі
3. Тыныс алу м?шесі
4. З?р б?лу м?шесі
5. ?антамыры
6. Ж?рек ?уысы
7. Иіс сезу м?шесі
Жа?а саба?
Та?ырыбы: Жор?алаушылар класына жалпы сипаттама.??рлы?ты?-ауалы тіршілік ортасы. Жор?алаушыларды? сырт?ы ж?не ішкі ??рылысыны? ерекшеліктері ( мысалы кесіртке). ?оректенуі, мінез- ??л?ы, тіршілігіні? жылды? циклі. К?беюі ж?не дамуы.
Ой ша?ыру
Жор?алаушылыр
Тіршілік ортасы
?аза?станны? сот?стігінде ке? тарал?ан жор?алаушыларды? бірі с?р кесіртке.
30 т?рі бар. К?н к?зі жа?сы ?ыздыратын ашы? далалы, орманды, таулы жерлерде жиі кездесетін шира? хайуанат Те?ізден, тау?а дейінгі 1500м биіктікке дейін кездеседі
К?нні? ысты?ынан, т?нде ж?не жауынан ?ор?ану кезінде бас?а жануарларды? інін пайдалану мен бірге ?зі де ін ?азып, со?ан жасырынады
Кесірткені? сырт?ы ??рылысы
Т?р?ы 15-20см
Денесі майда ?абырша?тармен ?аптал?анды?тан , денедегі ыл?ал жа?сы са?талып, сырт?ы ?рекеттерден аз жара?аттанады.
Денесі бас, мойын, т?л?а, ??йры? ж?не бес сауса?ты ая?тардан т?рады
Бас пен денесін мойын жал?астырып т?рады, сол ар?ылы басын жан-жа??а басын б?рып ?арайды
С?йір т?мсы?ты басы бар
Басыны? жанында к?зі ?оз?алмалы ?аба?ты болып келеді
?шінші ?аба? пайда бол?ан
К?зді? артында ??ла? кіреберісі орналас?ан
?шы айыр, жі?ішке ж?не ?зын тілімен сипап сезеді
Иіс сезу м?шесі танау ?уысында
Т?сі с?р немесе жасыл
Бес сауса?ты ая?тары, сауса?ында тырна?тары бар
Кесірткені? тіршілік ?рекеті
?аза?станны? сот?стігінде ке? тарал?ан жор?алаушыларды? бірі с?р кесіртке.
Кесірткені? ішкі ??рылысы
Ке?ірдек
?кпе
?й?ы безі
Бауыры
?арны
Ішек
Клоака
?а??асыны? ерекшелігі
Омырт?а жотасы 5 б?ліктен ??рал?ан, олар мойын, ар?а, бел, сегізк?з, ??йры? омырт?алары
Мойын омырт?асы кесірткені? басын жа?сы ?имылдату?а м?мкіндік береді
Ар?а ж?не бел омырт?аларына ?абыр?алар жал?асады. Ар?а омырт?аны? алды??ы жа?ында бес ж?п ?абыр?а жа?сы жетіліп, екінші ?штары шеміршек ар?ылы т?сс?йекке жал?асады да кесірткеде кеуде ?уысы пайда болады. Оларды? ?а??асында ал?аш кеуде ?уысы пайда бол?ан.
Сегізк?зді ??райтын екі омырт?а?а жамбасты? сербек с?йектері жал?асады.
Кесіртке денесіндегі бас?а с?йектер ба?аны? ?а??асына ??сас
Б?лшы?кеттері жа?сы дамы?ан.
Омырт?а жотасыны? ??рылысы
Тыныс алуы: Кесіртке кеудесін ке?ейтіп – тарылту ар?ылы ?кпемен тыныс алады.
Танау - ж?т?ынша? - к?мекей - ке?ірдек - ауатамыр - ?кпе.
?оректенуі:
С?р кесіртке ?орегін аулау?а к?н к?терілгенде кіріседі. Жор?алап бара жат?ан ?о?ызды немесе ?сімдік саба?ында отыр?ан шегірткені к?ре салысымен оларды? ?имылын а?дып отырып, бас салады.
?ан айналымы: Жалпы жор?алаушыларды? ?анайналымы ?осмекенділерді? ?анайналымына ??сас.ж?регі ?ш ?уысты, 2 ??ла?ша, 1 ?арыншадан т?рады, екі ?анайналым м?шелері бар. Айырмашылы?ы ?ш б?лікті ж?ректі? ?арыншасында жартылай перде болады.
З?р шы?аруы: З?ршы?ару м?шесі – жамбас аралы?ында орналасатын екі б?йрек. Б?йректен несепа?ар шы?ады да?уы??а жал?асады, ?уы? клоака?а ашылады.
б?йрек - несепа?ар - ?уы? - клоака.
Ж?йке ж?йесі ж?не сезім м?шелері:
Кесірткелерді? миы ?осмекенділар сия?ты 5 б?лімнен т?рады. Ерекшелігі ми сы?арларында ?ыртыс пайда бол?ан, мишы?ыны? ?лкендігі ед?уір.
Есту , к?ру, сипап сезу м?шелері бар. Иіс ж?не д?м сезу м?шелері бар.
?ор?аныш ?рекеті - ?здігінен ??йры?ын ?зу ерекше ??былыс болып табылады. Б?л ерекше ??былысты автотомия деп атайды. Ал, жо?ал?ан б?ліктеріні? ?айтадан ?алып?а келуі регенерация деп атайды.
К?беюі: Дара жынысты, іштей ?ры?танады. Кейбір т?рлері ?ры?тан?ан ж?мырт?а салады, ал кейбір т?рлері тірі туады.
Ж?мырт?аларын таяз ?аз?ан ш???ырларда немесе індерінде ?алдырып кетеді. ?бден к?н жылын?ан кез шілде айыны? ая? жа?ында жас кесірткелер пайда болады.
Жа?а саба?ты бекіту тапсырмалары
“Алтын ?а?па ойыны”
1-ші тапсырма: “Тас ?а?па” с?ра?ы
1. Неліктен класс жор?алаушылар деп аталады?
2. Жор?алаушылар немен ?оректенеді?
3. Жор?алаушыларды? ?анша т?рі бар?
2-ші тапсырма:
“К?міс ?а?па” с?ра?тары
Жор?алаушылар неше отряд?а б?лінген?
Кесірткені? сырт?ы ??рылысына сипаттама бер.
Жо?ал?ан б?ліктерді? ?айта ?алып?а келуі ?алай аталады?
Жор?алаушылар ?ай м?шесі ар?ылы тыныс алады?
3-ші тапсырма:
“Алтын ?а?па” с?ра?тары
Кесірткені? ішкі ??рылысымен таныстыр
Жор?алаушыларды? омырт?а жотасына сипаттама бер.
Кесірткені? ?здігінен ??йры?ын ?зу ерекше ??былысы ?алай аталады.
Жор?алаушылар мен ?осмекенділер ж?регіні? ?андай айырмашылы?тары бар?
Клоаканы? ?ызметі.
“Алтын санды?та?ы” с?ра?тар
Ма?ынаны ажырату:
Білемін ?йрендім Білгім келеді
Шы?армашылы? кезе?: Бес жолды ?ле?, эссе жазу
І топ: Бес жолды ?ле? ??растыру
ІІ топ: Эссе жазу
Жеке о?ушымен ж?мыс:
1.Суретте ?арап сипаттама жаса
Ба?алау пара?ы
Топ м?шелері
?зіндік пікірлер келтіруі ?й тапсырмасын айтуы С?ра?тар?а жауап беруі Топ ж?мысына араласуы
Рефлексия.
498
98 918 
