«Қосымшаларды визуалды әзірлеудің негізгі құралдары» тақырыбында жарыс-сабақ

Шығыс Қазақстан облысы білім басқармасының

«Рымбек Байсейітов атындағы Семей қаржы-экономикалық колледжі»

коммуналдық мемлекеттік қазыналық кәсіпорны

ЖАРЫС-САБАҚ

Топтар: 17 VTZ-4, 17 VTZ-5, 17 VTZ-6

Оқытушы: Ихсанова А.С.

Семей қаласы

САБАҚ ЖОСПАРЫ

Оқытушы ______________ Ихсанова А.С.

қолы

Оқытушы мен студенттер өзара әрекетінің мазмұны мен оны ұйымдастыру

Сабақтың тақырыбы: Қосымшаларды визуалды әзірлеудің негізгі құралдары

Форма Borland C++ Builder қосымшасының негізі болып табылады. Қосымшаның пайдаланушы интерфейсін құру форма терезесіне компоненттер орналастыруға негізделген. Компоненттер компоненттер палитрасында орналасады.

Компоненттер визуалды және визуалды емес компоненттер болып бөлінеді. Визуалды компоненттер жобалау кезінде де, орындалу кезінде де пайда болады. Мысалы, батырмалар, енгізу өрістері т.б. Визуалды емес компоненттер жобалау кезінде формада пиктограмма түрінде пайда болады. Олар орындалу кезінде ешқашан көрінбейді, бірақ қандай да бір функционалды қызмет атқарады (мысалы, мәліметтерге қатынауды қамтамасыз етеді, стандартты диалогты шақырады т.б.).

1-сурет. Визуалды және визуалды емес компоненттерді пайдалану

Компоненттер палитрасы 

Standard беті

VCL (Visual Component Library) – визуальды компоненттер кітапханасында қосымша құруда қажет болатын компоненттер жинақталған.

C++ Builder ортасында құрылатын қосымшаның орындалуы кезінде экранға шығатын визуальдық бөлімінің негізін TForm класының өкілі болып табылатын Form компоненті құрайды. C++ Builder ортасы жүктелгенде, құрылатын жобаға (Project1) сәйкес форма терезесі (Form1) өзі автоматты түрде пайда болады /2-сурет/.

Форма терезесі, бұл - Windows қосымшаларына тән тақырыптық зонасы, жүйелік мәзір батырмасы, басқару батырмалары және таза жұмыстық обылысы бар, өлшемі өзгеріп отыратын терезе.

Жобаға тағы да форма терезелерін қосу үшін File  New  Form командасы орындалады. Программа құруда Form компонентінің келесі қасиеттері мен әдістері жиі пайдаланылады:

TCaption типтер класына жататын Caption қасиеті форманың тақырыбын, яғни тақырыптық зонадағы мәтінді жазу үшін қолданылады;

TComponentName типіне жататын Name қасиеті Form компонентінің атын немесе идентификаторын беру үшін қолданылады, әдетте ол Form1, Form2 ... болып кете береді, егер қолданушы қажет болған жағдайда бұл атауларды өзгерте алады және программада оны сол өзі берген атпен шақырып пайдаланады, мысалы, Name қасиетінің мәні Form1 –ден MainForm- ға өзгертілсе онда оны программада пайдаланғанда

Form1 Caption:= “Форма терезесі”; деп жазудың орнына MainForm Caption:= “Форма терезесі”; түрінде жазады. Бұл Name қасиеті C++ Builder ортасындағы қолданылатын барлық программалық компоненттерге тән қасиет.

Программада Form компонентінің жаңа экземпляр-данасын құру үшін constructor Create (AOwner: TComponent); конструкторы қолданылады, егер жаңа дананы құру команда түрінде талап етілетін болса оны программа мәтінінде келесі түрде жазады:

ApplicationCreateForm(TForm1, Form1);

бұл программаның негізгі терезесін құру болып табылады, ал қалған терезелерін құруды, мысалы

Form2=TForm2.Create(Application); түрінде беруге болады.

Close функциясы форма терезесін жабуды қамтамасыз етеді, программадағы жазылуы:

Form1 Close();

Hide функциясының қызметі - форманы экранда көрсетпей жасырып тұрады, жазылуы:

Form1 Hide();

Show функциясы орындалғанда көрінбей тұрған форма, алдыға шығып экранда көрсетіліп тұрады, жазылуы:

Form1 Show();

Форма компонентінің TNotifyEvent класына жататын OnCreate оқиғасы форма құрылған кезде бір-ақ рет орындалады, сондықтан бұл функцияға форманың құрылуымен бірге орындалатын (мысалы пароль енгізу сияқты) операциялар жазылады. OnCreate оқиғасына сәйкес функция Object Inspector терезесінің Events жапсырмасындағы OnCreate жолының терезесіне екі рет шерту арқылы шақырылады:

void __fastcall TForm2::FormCreate(TObject *Sender)

{

}

Модальды пішім. Жолдарды енгізу және шығааруға арналған терезелі пішімдерден басқа сұхбаттық терезелерді қолдануға болады. Шығаруға арналған бірінші терезе ShowMessage() функциясы арқылы шақырылады:

void __fastcall TForm1::FormClick(TObject *Sender)

{

ShowMessage("Вывод в окно ShowMessage");

}

Бұл терезе модальды түрде ашылады.

Шығару сияқты енгізуге де арналған екінші терезе InputBox()функциясы арқылы шақырылады:

void __fastcall TForm1::FormKeyDown(TObject *Sender,

WORD &Key, TShiftState Shift)

{

String Name=InputBox("InputBox","What is your name","");

}

Бұл функцияларды орындау мысалы 3-суретте көрсетілген:

3-сурет. Сұхбаттық терезелер мысалы

Енгізу-шығару терезесін InputQuery("str1","str2", inputstr) және MessageDlg (str, mtInformation, TMsgDlgButtons()

Мысалы:

void __fastcall TForm1::FormMouseDown(TObject *Sender, TMouseButton Button,

TShiftState Shift, int X, int Y)

{ String Name;

InputQuery("InputQuery","Prompt",Name);

MessageDlg("MessageDlg:"+Name, mtInformation, TMsgDlgButtons()

4-сурет. Сұхбаттық терезелерді шығару мысалы

Тәжірибелік жұмыс

1-тапсырма. Формаға студент туралы анықтама және оның бейне суретін, тобымен түскен суретін шығаратын бағдарлама. Бағдарламаға қажетті компоненттер: Label1, Label2, Label3, Label4, Label5, Image1, Image2, Button1, Button2.

Image компонентіне сурет орналастыру үшін, Object Inspector терезесіндегі Picture қасиетінің Events бағанындағы None өрісіндегі ... (үш нүкте) үстінен тышқан батырмасын басамыз. Нәтижеде Picture Editor диалогтық терезесі пайда болады. Осы терезедегі Load батырмасын бассақ, Load Picture диалогтық терезесі шығады. Осы терезеден Image компонентіне орналастыратын суретті таңдап алып, Открыть батырмасын басамыз.

2 -тапсырма. Аптадағы сабақ кестесін бейнелейтін бағдарлама. Бағдарламаға қажетті компоненттер: Form1 бетіне - Label1, Button1, Button2, Button3, Button4, Button5, Button6; Дүйсенбіден сенбіге дейінгі 6 күннің сабақ кестесін шығару үшін Form2-Form7 беттері пайдаланылады. Form2-ден Form7-ге дейінгі форма беттеріне Memo компонентін орналастыру керек.

Объектілер инспекторы терезесінде Lines қасиетін тышқанмен белгілеп, ондағы TStrings мәнін екпінді жасайды , бұдан жолдың оң жақ шетінде үш нүкте (...) пайда болады. Үш нүктенің (...) үстінен тышқан батырмасын бассақ, String List Editor сұхбат терезесін экранға шығарады. Осы терезеде сабақ кестесін пернетақтадан енгізіп, OK батырмасын басамыз. Осылайша Form2-Form7 беттері дайындалады.

Жарыс-сабақ

Топтық жұмыс.Топқа бөліну ,топтың атын қою.

Тапсырма-1. Қай топ сұрақтарға жылдам жауап береді?

Әр дұрыс жауапқа 5 баллмен бағаланады.

Сұрақтар:

1. Компьютерлік бағдарлама дегеніміз не?

2. Программалау тілі дегеніміз не?

3. С тілінің тарихы

4. Программалау тілінің функционалдық топтары нешеге бөлінеді және оларды ата.

5. Жоғары деңгейлі тілдерді атаңыз

6. Basic тілінің негізін қалаған кім?

7. Жоғары деңгейлі тілдер нешеге бөлінеді атаңыз

8. Turbo Pascal тілінің тарихы

9. Объектілі бағытты бағдарламалау дегеніміз не?

10. Абстрактілеу дегеніміз?

11. Типтеу деп нені айтамыз?

12. С++ тілінің тарихы

13. С тілінің көмегімен жасалған алғашқы программа

14. С++ тілі пайда болған фирма

15. С тілінде пайдаланатын символдар неше топқа бөлінеді?

16. Типтер нешеге бөлінеді?

17. С тілінде берілгендердің неше арифметикалықтипі бар?

18. С тілінде айнымалыларды жазу реті

19. Көрсеткіш дегеніміз?

20. Массив дегеніміз?

21. Массивтің неше түрі бар

22. Цикл операторлары

23. Шартты оператор

24. Есептеу жүйелеріндегі интерфейстер

Тапсырма-2

Карточкалардағы бос орындарды толтырыңыз: