Коз коздогу оптикалык кубулуштар

Чогултуучу линза

Томпок линза жарык нурларын бир чекитке чогултат

F

Линза-

нын фокусу

Чачыратуучу линза

Иймек линза жарык нурларын чачыратат

F

F -линзанын жалган фокусу

Физикалык диктант Линзалар формасы боюнча ___________ жана иймек болуп _____ түргɵ бөлүнɵт. Ортонку бөлүгү эки _________караганда калыӊ линза _______ линза деп аталат. ________ бɵлүгүнɵ к араганда эки чети калыӊ линза _______ линза деп аталат. Томпок линза нур ларды бир чекитке __________. Ал эми _______ линза жарык нурларын чачыратат.

Линзалар формасы боюнча томпок жана иймек болуп эки түргɵ бөлүнɵт. Ортонку бөлүгү эки четине караганда калыӊ линза томпок линза деп аталат. Ортонку бɵлүгүнɵ к араганда эки чети калыӊ линза иймек линза деп аталат. Томпок линза нур ларды бир чекитке чогултат. Ал эми иймек линза жарык нурларын чачыратат.

Мээ чабул оюну 1.Асмандын тусу кандай экенин таап, анын аталышынын акыркы «К» тамганы алып «З» тамгасын койсок сез γγ органын аты келип чыгат.

2.Адамдын бир организми , бир мамлекеттин атына кошсо кыздын аты келип чыгат.

3.Адамды ымыркай мезгилинен баштап картайганга чейин кайсы органыны формасын өзгөртпөйт?

Көз

Сабактын максаты

Окуучулар адамдын , жаныбарлардын жашоосундагы көздүн мааниси билишет жана анда жүрүүчү оптикалык кубулуштар жөнүндө маалымат алышат.

Турмуштагы мисалдарды угуп жана байкоо менен ойлоо сезимдери калыптанат, таанып-билүү жɵндɵмү жогорулайт

К өр γγ

Угуу

Жыт сез γγ

Туюу

Даам татуу

6

7

• Көздүн алдыңкы камерасы;

• Чечекей(16-20 дптр)

• Т γ ст γγ чел
• көздүн тунук кабыгы (40 дптр)
• Карек
• Коз булчундары

7.Айнек сымал дене

(3 – 5 дптр)

8. Тор кабыкча

9. Сары так

10. Сокур так

11. К өр γγ нерви

4

8

9

1 0

5

1

2

3

1 1

Чечекей

Килкилдек зат

Тордомо чел

Сары так

На слайде «активна» стрелка зрачок, обеспечивает переход к 11 слайду. Перевернутое изображение на сетчатке позволяет перейти к слайду 12.

Айнек чел

Тустуу чел

Коргозгуч нерв

Сокур так

9

Алыстан начар к ө р γγ н γ н кемчилигин одоо.

Буюмдарды ө т ө жакын коюп ишт өө ( китеп окуу, жазуу, компьютерде ишт өө ) себеп болот.

Алыстан начар көргөндүн көзү бат чарчайт, көп окууганда же жазганда каштын үстү ооруйт

Жакындан начар к ө р γγ н γ н кемчилигин ондоо.

Жакындан начар көрүүнүн кемчилигин оңдоо үчүн томпок линзалуу көз айнектер колдонулат.

Адам 60 ка жакын түстү айырмалай алат.

Иттер кара жана ак түстөрдү гана айырмалашат.

Жарганаттар түстөрдү айырмалай алышпайт. Алар аралыктарды ультраүндөрдүн жардамы менен гана билишет.

Аарылар спектрдин кызыл бөлүгүн көрүшпөйт. Бирок ультракызгылт-көк түстү сезишет.

Тереңде жашоочу кальмарлар жылуулук нурун гана сезишет

Аарылар спектрдин кызыл болугун корушпойт.Бирок ультракызгылт-кок тусту сезишет.

Теренде жашоочу кальмарлар жылуулук нурун гана сезишет

Ар кандай жаныбарлардын көздөрү алардын жашоо жөндөмдүүлүгүнө жараша ар кандай болушат. Бирок бирдей эле көрүшөт.

• Чымындын көздөрү майда торчолордон турат.

2.Тереңдикте жашаган балыктардын көздөрү томпогой болушуп, телескопко окшоп начар жарыкта да көрө алат.

3. Айрым суу тереңдигинде жашоочулардын көздөрү башынан сыртка чыгып турат.

4. Куштардын көрүү аппараттары башка жаныбарлардыкына караганда күчтүү.

5. Зебранын кареги өтө чоң болсо да, адамдыкына караганда көрүү аралыгы начар.

Тапшырма

Тапшырма

Сүрөттү карагыла, анда кандай сандарды көрүп турасыңар жазгыла ?

25, 29, 45, 6, 56, 8

3, 5, 6, 12, 29, 45, 74, 42

Дальтонизм

• Арабызда түстөрдү ажырата албаган адамдар бар. Алар көп деле билинишпейт.
• XIX кылымдын белгилүү окумуштуусу Дальтон 26 жашында гана кызыл түстөгү жемиштерди жашыл чөптөрдөн ажырата албаганын байкаган. Көздүн мындай өзгөчөлүгүн дальтонизм.

Нормалдуу көздөр 74, дальтониктер 21 ди көрүшөт .

Сүрөттөлүш айланабы же спиралбы?

Колуңарга карандашты алып, эки фотографиянын ортосуна койгула да, карандашты көзүңөргө жакындаткыла. Качан гана эки сүрөттүн ортосунан үчүнчү сүрөт көрүнгөндө карандашты алып салгыла.

1.Адам баласынын көзүнүн кайсы бөлүгү физикадагы линзанын кызматын аткарат?

А)карек Б)чечекей

В)айнек сымал дене В)алдыңкы камера

2. Көз маалыматтын ____% кабыл алат?

А) 80% Б)40%

В) 10% В)8%

3.Чечекейден өткөн нур тор кабыкка жетпей кесилишип калса, көз сүрөттөлүштү кандай кабылдайт?

А) алысты жакшы көрөт Б) жакынды начар көрөт

В) алысты начар көрөт Г) алысты, жакынды жакшы көрөт

4.Кандай көз нерселерди нормалдуу көрүүгө жөндөмдүү болот?

А)сүрөттөлүш торчонун алдында пайда болсо

Б)сүрөттөлүш торчодон өтүп пайда болсо

В)сүрөттөлүш торчонун өзүндө пайда болсо

Г)сүрөттөлүш чечекейдин өзүндө пайда болсо

5.Алысты начар көрүп, жакынды начар көргөн көзгө кандай көз айнек тагынуу сунушталат?

А) иймек линзалуу Б) томпок линзалуу

В) призма түрүндөгү линза Г)сфера түрүндөгү линза

6.Көздүн көрүү кемчилдигин оңдоочу оптикалык курал ...деп аталат

А) кодоскоп Б) перископ

В) айсскоп Г)көз айнек

7...- бул көздүн тунук кабыгынын тунарышы болуп саналат.

А) көздүн алыс, жакынды начар көрүшү Б)көздү чел басуу

В) көздүн бузулушу Г) көздүн оорусу

Колуңарга карандашты алып, эки фотографиянын ортосуна койгула да, карандашты көзүңөргө жакындаткыла. Качан гана эки сүрөттүн ортосунан үчүнчү сүрөт көрүнгөндө карандашты алып салгыла.

Туура жооптору

1.б 2.а 3.в

4. в 5. а

6. г 7. б

Колуңарга карандашты алып, эки фотографиянын ортосуна койгула да, карандашты көзүңөргө жакындаткыла. Качан гана эки сүрөттүн ортосунан үчүнчү сүрөт көрүнгөндө карандашты алып салгыла.

Сабакты жыйынтыктоо

• Көз- татаал оптикалык аспап.
• Көздө линза сыяктуу жарыктын сынышы физиканын закондору боюнча өтөт.
• Көздүн көп тараган кемчиликтери жакындан жана алыстан көрбөөчүлүк.
• Начар көргөн көздөрдү оңдоого болот.
• Көз маалыматтын 80% кабыл алат.
• Көздү сактайлы!