Къумукъ тилни сёз байлыгъы 10 класс

Байсан айны йигирма еттинчи гюню .

Дарсны темасы: Къумукъ тилни сёз байлыгъы.

Дарсны мурады: -яшланы тилни сёз байлыгъы, оланы къурулушу, къолланышы булан таныш этмек; - авуз ва языв тилин оьсдюрмек; -тилине, ватанына бакъгъан сюювюн артдырмакъ.

Эпиграф. Ана тилдир ана берген сёзюбюз, Асырасакъ, арты – сонгу тюзелер. Ана тилни оьлтюрмесек оьзюбюз, Оьлтюрмеге болмас ону оьзгелер. А. Жачаев.

1.Кроссворд

Аваздашлар:

Къ а ршыдашлар:

Маънадашлар:

Эсгиленген сёзлер:

Тарихи сёзлер:

Янгы сёзлер:

Диалект сёзлер:

Касбулукъ сёзлер:

• Яратыв иш. Жумладагъы гёрсетилген сёзлени орнуна маънадашлар языгъыз. Ону бети бирден-бир гиччиленди,агъарды ва бюрюшдю. Къызардашым янгы акъ чабып чыкъгъан тамгъа тийген ёлакъгъа бек къыйналды. Къумукъ халкъны белгили алимлерине багъышлангъан жыйынына чакъырмакъ учун, гьар юртгъа адамлар йиберилди. Агъачлыкъгъа гиреген ерде юртгъа ёл салмасын себепде къыржанлагъа тузакълар салынгъан Аналаны ёлларына къызыл гюллер яйылсын.

  Тексдеги бюртюклени орнуна къаршыдашлар этип болагъан сёзлени языгъыз. 1)… сёйле, асыл сёйле. 2) … терек бав болмас, янгыз таш къала болмас. 3)…айтгъанны этмеген, мурадына етмеген . 4)Адамлыкъ недир? – англамакъ, аз сёйлеп, … тынгламакъ. 5)… хоншунга,гелир башынга. 6)Янгурлар явса, ер яшнар, …тувса, дав башлар. 7) … юрюген, гюндюз сююнер. 8) Охумагъан адам … балта йимик.

3. Айырыв иш. Сёзлени гьарисин ерлерине салыгъыз. Къалгъан сёзлени маъналарын англатыгъыз. Мудир, къараваш, гийигот, къалам, планшет, шакъытил,вазир,макънатус, смартфон,мактап, акъчалыкъ, тастар, нёкер, билезик, тийревюч,чубулдурукъ,чат, чыракъ,увуз, вайфай, турнама, инче саният. Эсгиленген сёзлер тарихи сёзлер янгы сёзлер

4. Гёрсетив иш. Берилген алатланы тюплерине нелер экенин языгъыз:

5.Китап булан ишлев: Тапшурув № 135 Сизин юртда айтылагъан кююнде языгъыз. Йыл битген къозу – 6 ай битген къозу - Итни баласы – 1 йыл битген тиши бузав – 6 ай битген улакъ – Гьабижайны башындагъы сибирткиси – Гьабижай ундан этген каш – Агъачны къагъагъан къуш – Анасыны уллу къызардашы – Сув ичеген савут – Бек бийик адам – кёп ашайгъан адам –

6.Таржумалыкъ иш Гёрсетилген суратларда бирикген сёз тагъымланы тапмакъ ва олар булан жумлалар къурмакъ. Маъналарын русча ва къумукъча бермек.

4) Натижа чыгъарыв.

5) Уьге иш. Проект иш. Эсги Хумторкъалидеги ерлени, орамланы, булакъланы атларын язып, олагъа олай неге айтылагъанын билмек. Уллулагъа сорап, оланы да къуршап этигиз проектни.

Савболугъуз.