Кыргыз тили. кыргыз тилинин эрежелери

«Бел-Алма» орто мектеби

11-класс

Усенова Наргиза

Сабактын темасы:

Кыргыз орфографиясынын принциптери жана эрежелери

Сабактын максаты:

1.Кыргыз орфографиясынын принциптерин билип,эрежелери менен таанышат.

2.Эрежелерге таянып мисалдар келтирип, көнүгүүлөрдү аткара алышат.

3.Орфографиялык эрежелерди туура сактап жазууга, эне тилин сүйүүгө тарбияланышат.

Морфологиялык принцип. Фонетикалык принцип.

Морфологиялык принцип

• Айтылышы: Жазылышы:
• тынштык тынчтык
• кашты качты
• тамба танба
• өкөө экөө
• бержак бир жак

• Морфологиялык принцип – сөздөрдүн ар кандай тыбыштык өзгөрүүлөргө учурап айтылышы эсепке алынбай, алардын уңгу түрүндөгү баштапкы формасын өзгөртпөй жазуу.

Фонетикалык принцип

Ата+лар=аталар

Бала+лар=балдар

Ат+лар=аттар

Китеп+ы=китеби

Ак+ыш+агыш

Көк+ыш+көгүш

• Фонетикалык принцип – сөздөр оозеки кепте кандай айтылса, кандай угулса, ошондой жазууну талап кылган принцип.Буга кыргыз тилиндеги мүчөлөрдүн жазылышын алсак болот.Уңгудагы тыбыштарга ылайык мүчөлөр бир нече варианттарга өзгөрөт.

Кыргыз орфографиясында морфологиялык жана фонетикалык принциптер бири-бири менен эриш-аркак жүрөт.Аларды бөлүп кароого болбойт. мектеп+те+ги+лер+дин

Окуу+чу+лар+ды

Орфографиянын эрежелери

Көнүгүүлөрду аткарабыз

• 70- көнүгүүдөгү барыш жөндөмөсүнүн –га , чыгыш жөндөмөнүн –дан , көптүк –лар мүчөлөрү канча вариантка ээ? Аларды атап мисалдар келтирип жазгыла!

• 71-Көнүгүүнү орфографиянын принциптерине таянып иштеп чыгабыз.Принциптердин кайсынысын пайдаланганыңарды айтып бересиңер.

Сабакты бышыктоо

• 1.Кыргыз орфографиясынын кандай принциптери бар?
• 2.Орфография – деген эмне?
• 3.Орфографиянын кандай эрежелери бар?

Тапшырма

• Ар ким өз алдынча текст түзүп , орфографиянын кайсы эрежелерине таянды, айтып беребиз.

Сабак түшүнуктуу болдубу балдар!?

Саламатта калгыла!