Конспект
№4 Иманберди уулу Иса атындагы жалпы билим берүүчү орто мктеби
Кыргыз тили сабагы 6-а класс.
Сабактын темасы : Сан атоочтун маанисине карай бөлүнүшү.
Эсептик сан атооч
Өтүү мөөнөтү: 19.02.2020
Сабактын тиби: жаңы билимди өздөштүрүү сабагы
Сабактын ыкмасы: көрсөтмөлүү ыкма
Сабактын формасы: сабак - дайджест
Сабактын жабдылышы: проектор,электрондук китепкана,доска,
| № | Түйүндүү компетентүүлүктөр |
|
|
| Предметтик компетентүүлүктөр |
| 1 | Маалыматтык Сан атоочтордун маанисине карай бөлүнүшү,эсептик сан атооч жөнүндөгү маалыматты билишет | 1 Таанып-билүүчүлүк жана илимий суроолорду кое билүү | Сан атоочтун маанисине карай бөлүнүшүн,эсептик сан атоочту айырмалай билишет. |
| 2 | Социалдык-коммуникативдик компетенттүүлүк: сан атоочтун маанисине карай бөлүнүшүн,эсептик сан атооч кантип жасала турганын көнүгүү иштөө менен бышыкташат | 2.Кубулуштарды илимий түшүндүрүү | Сан атоочтун түрлөрүн,эсептик сан атоочту айырмалашат жана өз алдынча сүйлөмдөрдү түзө алышат. |
| 3 | Өзүн-өзү уюштуруу жана көйгөйлөрдү чечүү: Турмушта сан атооч сөздөрдү кептеринде туура пайдаланууга үйрөнүшөт | 3.Илимий далилдөөлөрдү колдонуу | Сан атоочтун бөлүнүшү жөнүндө теманы жыйынтыктай алышат.Турмушта сан атооч сөздөрдү колдоно билүүгө үйрөнүшөт |
| Индикатор |
компьютер
|
| Жетишүүнүн көрсөткүчтөрү |
|
| Күтүлүүчү натыйжа | репродиктивдүү | продуктивдүү | креативдүү |
| Сан атоочтун түрлөрү жөнүндө маалымат билишсе | Сан атоочтун маанисине карай бөлүнүншү жана эсептик сан атоочтун жасалышы жөнүндө түшүнүктү өз алдынча билишсе | Интернет булактарын пайдалануу менен сан атоочтун бөлүнүштөрүн тест аркылуу таап жана кебинде колдонууга үйрөнүшсө |
Сабактын максаты:
Билим берүүчүлүк: Сан атоочтун маанисине карапй бөлүнүшү,эсетик сан атооч жөнүндө жана мүчөлөрүн,суроолорун үйрөнүшөт
Өнүктүрүүчүлүк: Логикалык ой жүгүртүшөт, анализдей, синтездей, жалпылай алышат.
Тарбиялык: Окуучулар өзүнөн улууларды сыйлоого тарбияланышат.
Предмет аралык байланыш: адабият,сүрөт
Сабактын этаптары:
| № | Сабактын этаптары | убакыты | Мугалимдин ишмердиги | Окуучунун ишмердиги | баалоо |
| 1 | Уюштуруу, психологиялык маанай | 1 мүнөт | Саламдашуу,жакшы каалоо менен өзүн тааныштыруу | Саламдашат, бири-бирине жакшы сөз тартуулашат | Кол чабуу аркылуу кубаттоо |
| 2 |
| 2 мүнөт | Сан атооч жөнүндө суроо берилет | Сан атооч жөнүндө айтып беришет. | Өзүн-өзү баалоо |
| 3 | Билимдердин теориялык деңгээли Жаңы тема | 10 | Сан атоочтун маанисине карай бөлүнүштөрүн эреже,мүчө , суроосу,аткарган сүйлөм мүчосү,бири-биринен айырмачылыгы жөнүндө билишет. | Сан атоочтун түрлөрүн,эсептик сан атооч жөнүндө билгендерин айтышат | Өзүн-өзү баалоо |
| 4 | 192 -көнүгүү |
| Көнүгүүнүн жазылышын көзөмөлдөйт, Тууралайт.Көнүгүү доскага жазылат, | окуучулар сөздөрдү тууралашат талдашат. | Өзүн-өзү баалоо |
| 5 | Минатюрдук жат жазуу |
| -көнүгүү Аудио уктуруу | Жат жазуу жазышып.өздөрү текшеришет | Өзүн-өзү баалоо |
| 6 | Акылга чабуул |
| Ким миллионер болгусу келет |
| Өзүн-өзү баалоо |
Кыргыз тилинде сан атооч сөздөр берген маанилерине карай алтыга бөлүнөт:
| № | Сан атоочтор | мүчөсү | мисалдар |
| 1 | Эсептик сан | жок
| Бир,эки,беш,он,жыйырма жүз,миң,миллин бир миң тогуз жүз,эки миң жыйырма |
| 2 | Иреттик сан | -ынчы | Биринчи,экинчи,кыркынчы,эжки жүз элүүнчү |
| 3 | Жамдама сан | -оо,-өө | Бирөө,экөө,үчөө,төртөө,бешөө,алтоо,жетөө |
| 4 | Чамалама сан | -дай,-лаган,-ча,-лап ,-лар Жакын,чамалуу,ашуун,чакты | Ондой,жыйырмача,кырктай,жүзгө жакын,отуз чакты |
| 5 | Топ сан | -дан
| Үч-үчтөн,беш-алтыдан,жыйырма бештен |
| 6 | Бөлчөк сан | -тан | Экиден бир,бештен үч,ондон эки |
Эсептик сан атооч
Заттын (кээде кыймыл-аракеттин) санын ,эсебин билдирип,канча? нече? Деген суроого жооп берүүчү сан атоочтор эсептик сан атоочтор деп аталат.
Эсептик сан атоочторго: бир ,эки,үч,төрт,беш,алты,жети ,сегиз,тогуз,он деген бирдиктер;
Жыйырма,алтымыш,элүү деген ондуктар;жүз эки жүз үч жүз деген жүздүктөр;
Миң,үч миң,алты миң деген миңдиктер
Эсептик сан атооч -ээлик,баяндоочтук,толуктоочтук,аныктоочту,бышыктоочтук милдетти аткарат.
Мисалы:Жыйырма беш бешке бөлүнөт-20 -ээ,
Элүү жүздүн жарымы. 50-ээ.
Беш китеп сатып алдым.5-аныктооч
Он экиге бөлүнөт.2-толуктооч
Ажардын жашы он төрттөрдө 14-баяндооч
Биз үч бардык.3-бышыктооч
Тест
Конспект
№4 Иманберди уулу Иса атындагы жалпы билим берүүчү орто мктеби
Кыргыз тили сабагы 6-а класс.
Сабактын темасы : Татаал сан атоочтун синтаксисттик
жол менен жасалышы
Өтүү мөөнөтү: 18.02.2020
Сабактын тиби: жаңы билимди өздөштүрүү сабагы
Сабактын ыкмасы: көрсөтмөлүү ыкма
Сабактын формасы: сабак - семинар
Сабактын жабдылышы: проектор,электрондук китепкана,доска,
| № | Түйүндүү компетентүүлүктөр |
|
|
| Предметтик компетентүүлүктөр |
| 1 | Маалыматтык Татаал сан атоочтор жөнүндөгү маалыматты билишет | 1 Таанып-билүүчүлүк жана илимий суроолорду кое билүү | Татаал сан атоочту айырмалай билишет. |
| 2 | Социалдык-коммуникативдик компетенттүүлүк: Татаал сан атоочтун кантип жасала турганын көнүгүү иштөө менен бышыкташат | 2.Кубулуштарды илимий түшүндүрүү | Жөнөкөй сан атоочтон татаал сан атоочту айырмалашат жана өз алдынча сүйлөмдөрдү түзө алышат. |
| 3 | Өзүн-өзү уюштуруу жана көйгөйлөрдү чечүү: Турмушта сан атооч сөздөрдү кептеринде туура пайдаланууга үйрөнүшөт | 3.Илимий далилдөөлөрдү колдонуу | Татаал сан атооч жөнүндө теманы жыйынтыктай алышат.Турмушта сан атооч сөздөрдү колдоно билүүгө үйрөнүшөт |
| Индикатор |
компьютер
|
| Жетишүүнүн көрсөткүчтөрү |
|
| Күтүлүүчү натыйжа | репродиктивдүү | продуктивдүү | креативдүү |
| Татаал сан аточ жөнүндө маалымат билишсе | Татаал сан атоочтун жасалышы жөнүндө түшүнүктү өз алдынча билишсе | Интернет булактарын пайдалануу менен татаал сан атооч сөздөрдү таап жана кебинде колдонууга үйрөнүшсө |
Сабактын максаты:
Билим берүүчүлүк: Татаал сан атооч жөнүндө жана мүчөлөрүн,суроолорун,кандай
сүйлөм мүчөсүн аткара турганын үйрөнүшөт
Өнүктүрүүчүлүк: Логикалык ой жүгүртүшөт, анализдей, синтездей, жалпылай алышат.
Тарбиялык: Окуучулар бири-бирин сыйлоого тарбияланышат.
Предмет аралык байланыш: адабият,сүрөт
Сабактын этаптары:
| № | Сабактын этаптары | убакыты | Мугалимдин ишмердиги | Окуучунун ишмердиги | баалоо |
| 1 | Уюштуруу, психологиялык маанай | 1 мүнөт | Саламдашуу,жакшы каалоо менен өзүн тааныштыруу | Саламдашат, бири-бирине жакшы сөз тартуулашат | Кол чабуу аркылуу кубаттоо |
| 2 |
| 2 мүнөт | Сан атооч жөнүндө суроо берилет | Сан атооч жөнүндө айтып беришет. | Өзүн-өзү баалоо |
| 3 | Билимдердин теориялык деңгээли Жаңы тема | 10 | Татаал сан атоочтун эреже,мүчө , суроосу,аткарган сүйлөм мүчосү,этиштен айырмачылыгы жөнүндө билишет. | Татаал сан атооч жөнүндө билгендерин айтышат | Өзүн-өзү баалоо |
| 4 | 192 -көнүгүү |
| Көнүгүүнүн жазылышын көзөмөлдөйт, Тууралайт.Көнүгүү доскага жазылат, | окуучулар сөздөрдү тууралашат талдашат. | Өзүн-өзү баалоо |
| 5 | Минатюрдук жат жазуу |
| -көнүгүү Аудио уктуруу | Жат жазуу жазышып.өздөрү текшеришет | Өзүн-өзү баалоо |
| 6 | Акылга чабуул |
| Ким миллионер болгусу келет |
| Өзүн-өзү баалоо |
Суроолор жана тапшырмалар
1.Дүйшон окуучуларды мектепке кантип чогултту?
2.Алгачкы мектептин көрүнүшү кандай болгон?
3.Дүйшөндүн мектеп ачканын эл эмне үчүн колдогон жок?
4.Алтынайдын мектепке баруусуна ким тоскоолдук кылды?
5.Дуйшон балдарга биринчи савакты кантип өттү?
6.Алтынайдын бактысы чын эле окуудан ачылдыбы?
7.Азыркы учурда Алтынай сыяктуу балдарга камкордук көрүлөбү?
8.Дуйшөндун ишин өз учурундагы эрдтик деп атаса болобу?
9.Силердин эже-агайларынарга болгон урматыңар кандай?
10.”Менин мектебим”, “Менин мугалимим” деген темада эссе жазгыла.
11.Эмне себептен Дүйшөн Алтынайга “Сен чон окумуштуу адам болосуң” деди?
“Биринчи мугалим” повести жөнүндө
Повесть алгач “Элдик мугалим жөнүндө баллада” (“Ала-Тоо”,1961), “Биринчи мугалим жөнүндө баллада” (“Мугалимдер газетасы”, 1961) деген ат менен жарык көргөн.1962-жылы “Новый мир” (№7) журналына “Первый учитель” деген ат менен автор менен А.Дмитриеванын биргелешкен котормосунда жарык коргон.
“Биринчи мугалим” -тарыхий турмуш чындыгы бар чыгарма.Шекер айылында Дүйшөн деген адам бирнчи мектеп ачып, балдарга алиппе тааныткан.Шекерде ескимектептин оорду, Дүйшөнтиккен теректер сакталып калган.Кийин ал жерге биринчи мугалим Дүйшөндун урматына эстелик тургузулган.
Автор бул чыгармасын жөнүндө өзү мындай деген:”...Ооба, “Биринчи мугалимде” мен адабияттагы оң каармандар тууралуу биздин түшүнүгүбүзду бекемдигим келет, революциянын ишине чексиз берилген коммунисттин образын атайлап идеализациялаганмын.Мен бул образга биздин, азыркы учурдун, көзт карашы менен кароого аракеттенгем, азыркы жаштарга алардын өлбөс-өчпөс аталары жөнундө айткым келген”.
Бул повесть алгачкы аталышындагыдай, элдик мугалим жөнүндөгу баллада адамдардын жаркын келекчеги үчүн бар кучун, мүмкүнчүлүгүн аябай сарптаган асылзат адамгерчилик жөнүндөгү көркөм баян.
Повесть боюнча 1965-жылы “Мосфильм” киностудиясында аты уйкаш фильм тартылган (реж.А.Михалков-Кончаловский).Фильмди түзүүчүлөр Дүйшөндүн аракети, күрөшү аркылуу революциячыл көз караштагы жаңы замандын өкүлү менен эски коз караштагы адамдардын ортосундагы кагылышууну көрсөтүшөт.Кыргыз эл жазуучусу Т.Сыдыкбеков, окумуштуу философ А.Салиевдер “Биринчи мугалим” повестин экрандаштырууга режиссер тарабынан олуттуу кемчиликтер кетирилгендиги, кыргыз элинин улуттук психологиясыы , с алт-санаасын бурмалап, ашкере түркөй кылып чагылдырган деп белгилешкен. Ошентсе да, Алтынайдын образын көрүүчүлөргө толук жеткиргендиги учун Н.Аринбасаровага Венецияда өткөн XXVII Эл аралык кинофестивалда (1966) эң мыкты ойногон аялдардын ролуна таандык “Озелла” күмүш медалы ыйгарылган.
Ошондой эле повесть сахналаштырылып мурдагы союздук республикаалардын көптөгөн театрларында коюлган.
"Айгашка" — "Гүлсарат", Жакыпбеков — Айтматов. Жакыпбековдун "Айкашка" аңгемеси (повесть деп да айтышат) өткөн кылымдын 60-жылдарынын башында жазылган. Анда ат менен адам мамилеси жаңы социалисттик цивилизациянын шартында Кылычбек, Сарыбек, Осмон деген каармандардын образы менен кошо үй-бүлөлүк жана коомдук конфликттердин кырдаалында ачылат. Чыгарма жазылганда автор 25 жаштагы жигит эле. Көп өтпөй 1966-жылы Чыңгыз Айтматовдун ушундай эле тематикадагы "Гүлсарат" повести орус тилинде жарыяланат. Ал чыгарма көп жылга чейин кыргызча чыкпай туруп калат. Бул тууралуу Жакыпбеков мындай эскерет: "Ошондой күндөрдүн биринде Чыңгыз ага мени чакырып калды: "Кыргызча кайра жазып чыгууга колум тийбей жатыры. Бирок окурмандар өз учурунда окуп калышса жакшы болор эле. Кыргызга жеткирүү жагын сен өз колуңа албайсыңбы", – деди. Мен өзүм да бүйрүм кызып жүргөм. Экинчиден, аганын сөзү — буйрук. Макул болдум. Анда Чыке өзүң билесиң деп, Гүлсары аттын тагдырын, Керимбек агасынын ж.б. шекерликтердин тагдыр-мүнөздөрүн кеп кылып калды, алардын мүнөздөрүндөгү, же кейп-кебетелериндеги, же дагы бир окуялардын майда илинчектери түрткү болгонун айтып отурду. Анан мындай деп кошумчалады: "Котормочулук да өзүнчө чыгармачылык, андыктан сен, биринчиден, кысынбай эркин котор, керек жерин сүйлөшүп тургунуң, экинчиден, аны биз макулдашылган дейбизби, орусча айтканда "авторизованный" деп беребиз. Сенин котормочулук укугуң сакталат…"
Албетте, мындай кадамга Айтматов жөн эле бара койбойт, "Айкашканы" окугандан кийин шекерлик үкөсүнүн талантына ишенген болуу керек да которууга биринчи эксперимент катары "Гүлсаратты" сунуш кылгандыр…
