Кыргыз тили. Кош сөздөр.6-класс.

Тема: Кош сөздөр

6 - «Б» класс

Мугалим: Оторбаева А.Ш.

Сабактын максаттары:

Билим берүүчүлүк:Окуучулар жаңы грамматика жөнүндө маалымат алышат

Өнүктүрүүчүлүк:

Сөз байлыктары, ой жүгүртүүсү, аң сезими өнүгөт

Тарбия берүүчүлүк: Бири-бирин сыйлоого, уга билүүгө, ыймандуулукка тарбияланышат

Жагымдуу маанай

Үй тапшырманы суроо

Жаңы теманы түшүндүрүү

Кош сөздөр

Татаал сөздөр

Кыскартылган сөздөр

Кошмок сөздөр

1-эреже

• Эки же андан көп сөздөрдүн туруктуу айкалышынан түзүлүп, жалпыланган бир түшүнүтү билдирген, жуп-жубу менен айтылган татаал сөздөр кош сөздөр деп аталат.

МИСАЛЫ:

Күч-кубат, кайгы-капа, бетме-бет, курт-кумурска, азык-түлүк, бала-бакыра, акыр-чикир, уйгу-туйгу, быкы-чыкы.

2-эреже

• Кош сөздөр маанисине карата төмөндөгүдөй үч топко бөлүнөт:
• 1.Эки сөзү тең маани берүүчү кош сөздөр.
• Буга: ата-эне, эже-сиңди жакшы-жаман, курбу-курдаш,сөзмө-сөз, чымын-чиркей ж.б.

Ата- эне

Ар кимдин ата-энеси бар. Сенин атаң – чоң атаң менен чоң энеңдин баласы, энең – таятаң менен таенеңдин кызы. Сенин ата-энең – айылда же шаарда, ар кандай уюмдарда, мекемелерде иштеген мээнеткеч адамдар. Ар бир ата-эне балам чоңоюп, эрезеге жетсе, жакшы адам болсо деп тилейт.Баласын тамак-аш, кийим-кече менен камсыз кылат, таалим-тарбия берип өстүрөт. Атаң менен энең сенин бактылуу балалыгың, жаштык чагың үчүн кам көрүп, окуп, илим-билим алышыңа, эмгекке үйрөнүп, акыл-эстүү болуп чоңоюшуңа ыңгайлуу шарттарды түзөт.

Ата-энеңдин эмгегин баалап, алар менен сыймыктан, сый-урмат көрсөт!

3-эреже

• Бири маани берүүчү, бири маани бербеген кош сөздөр. Мисалы, эт-мет,китеп-ситеп,мал-сал, бала-чака, азык-түлүк, кийиим-кече,көйнөк-көнчөк, нан-пан,тарс-турс,кызыл-тазыл

Эки сөзү тең маани берүүчү кош сөздөр

Бири маани берип, бири маани бербеген сөздөр

2-тапшырма:

3-эреже

• Эки сөзү тең маани бербеген кош сөздөр. Мисалы, үрөң-бараң, быкы-чыкы, быт-чыт, кажы-кужу, акыр-чикир, ыпыр-сыпыр, уйгу-туйгу ж.б
• Кош сөздөр араларына дефис коюлуп жазылат: ага-ини, өйдө-ылдый, азык-түлук, кийим-кече, эл-жер, бак-дарак, бүгүн-эртең ж.б.

Сыйкыр талаасы

Үй тапшырма:

• 201- көнүгүүнү көчүрүп жазып, сүйлөмдөгү кош сөздөрдүн астын сызгыла жана кайсы түрү экендигин аныктагыла.

Көңүл бурганыңыздарга ыракмат!