Лічэбнік як часціна мовы

Лічэбнік як часціна мовы. Скланенне і правапіс лічэбнікаў

Мэта:

• паўтарыць і сістэматызаваць звесткі навучэнцаў пра лічэбнік як самастойную часціну мовы

• Буду ведаць, што такое лічэбнік як часціна мовы, марфалагічныя прыметы і разрады лічэбніка;
• Буду правільна вызначаць сінтаксічную ролю лічэбніка
• Навучуся правільна скланяць лічэбнікі розных разрадаў

Асаблівасці скланення і правапісу колькасных лічэбнікаў

Лічэбнік адзін

мае род і лік

адзін, адна, адно, адны

у мн. л.

адн ы (нажніцы), адн ы х, адн ы мі

MCMXCVIII

Лічэбнікі

два (муж. і ніякі)

дзве (жан.)

Тв. скл. – ма

дву ма , дзвю ма

(таксама трыма, чатырма )

MCMXCVIII

Лічэбнікі пяць – дваццаць і трыццаць

скланяюцца на ўзор назоўнікаў гаць і радасць:

пя цц ю, адзінацца цц ю але

шас ц ю, ся м ю, вась м ю

Пры скланенні лічэбнікаў пяцьдзясят – восемдзесят

і дзвесце - дзевяцьсот

скланяецца кожная частка! пяццюдзесяццю, двумастамі

Лічэбнік

дз е вяноста

мае ва ўсіх склонах адну форму

Лічэбнікі

сорак і сто

ва ўсіх склонах, акрамя назоўнага і вінавальнага, маюць формы

сарака, ста

Лічэбнік

тысяча

скланяецца на ўзор назоўніка перадача:

тысячы, тысячай

Лічэбнікі

мільён і мільярд скланяюцца на ўзор назоўніка ўслон

Пры скланенні састаўных лічэбнікаў змяняецца кожная частка на ўзор адпаведнага простага або складанага лічэбніка: трымастамі дваццаццю сямю

Зборныя лічэбнікі скланяюцца як займеннікі мае, твае :

дваіх, дваім

У дробавых лічэбніках лічнік скланяецца як колькасны лічэбнік, а назоўнік – як парадкавы

дзве трэція

дзвюх трэціх

дзвюм трэцім

Асаблівасці скланення і правапісу парадкавых лічэбнікаў

Простыя і складаныя парадкавыя лічэбнікі скланяюцца на ўзор прыметнікаў :

трэці, трэцяга, трэцяму

У састаўных лічэбніках скланяецца толькі апошняе слова:

тысяча трыццаць шосты , тысяча трыццаць шостага , тысяча трыццаць шостаму

Калі парадкавыя лічэбнікі ў канцы маюць частку -дзясяты, -соты, -тысячны, -мільённы, -мільярдны, то яны пішуцца ў адно слова:

шасцісотысоты чатырохтысячны

Парадкавыя лічэбнікі могуць таксама перадавацца лічбамі:

34-ты, на 20-м годзе жыцця, 27-га траўня, 5-тысячны, 40 мільённы

Запішыце словамі

У 2 кнігах

4/5

2 000 000 горад

У дзвюх кнігах

Чатыры пятыя

Двухмільённы горад

5 767

25 000 замова

3 2/3

Пяць тысяч семсот шэсцьдзясят сем

Дваццаціпяцітысячная замова

Тры цэлыя і дзве трэція

17 вучняў

З 2 сябрамі

10 дзень

Сямнаццаць вучняў

З двума сябрамі

Дзясяты дзень

Праскланяйце

лічэбнікі

89

Н. восемдзесят дзевяць

Р. васьмідзесяці дзевяці

Д. васьмідзесяці дзевяці

В. восемдзесят дзевяць

Т. васьмюдзесяццю дзевяццю

М. у васьмідзесяці дзевяці

232

Н. дзвесце трыццаць два

Р. двухсот трыццаці двух

Д. двумстам трыццаці двум

В. дзвесце трыццаць два

Т. двумастамі трыццаццю двума

М. у двухстах трыццаці двух

654

Н. шэсцьсот пяцьдзясят чатыры

Р. шасцісот пяцідзесяці чатырох

Д. шасцістам пяцідзесяці чатыром

В. шэсцьсот пяцьдзясят чатыры

Т. шасцюстамі пяццюдзесяццю чатырма

М. у шасцістах пяцідзесяці чатырох

776

Н. семсот семдзесят шэсць

Р. сямісот сямідзесяці шасці

Д. сямістам сямідзесяці шасці

В. семсот семдзесят шэсць

Т. сямюстамі сямюдзесяццю шасцю

М. у сямістах сямідзесяці шасці

353

Н. трыста пяцьдзясят тры

Р. трохсот пяцідзесяці трох

Д. тромстам пяцідзесяці тром

В. трыста пяцьдзясят тры

Т. трымастамі пяццюдзесяццю трыма

М. у трохстах пяцідзесяці трох

1979 год

• Н. тысяча дзевяцьсот семдзесят дзявяты год Р. тысяча дзевяцьсо семдзесят дзявятага года Д. тысяча дзевяцьсот семдзесят дзявятаму году В. тысяча дзевяцьсот семдзесят дзявяты год Т. тысяча дзевяцьсот семдзесят дзявятым годам М. тысяча дзвяцьсот семдзесят дзявятым годзе

546

• Н. пяцьсот сорак шэсць гектараў
• Р. пяцісот сарака шасці гектараў Д. пяцістам сарака шасці гектарам В. пяцьсот сорак шэсць гектараў Т. пяццюстамі сарака шасцю гектарамі М. аб пяцістах сарака шасці гектарах

1732

• Н. тысяча семсот трыццаць два кіламетры
• Р. тысячы семсот трыццаці двух кіламетраў Д. тысячы семістам трыццаці двум кіламетрам В. тысячу семсот трыццаць два кіламетры Т. тысяччу семістамі трыццацю двума кіламетрамі М. аб тысячы семістах трыццаці двух кіламетрах

321

• Н. трыста дваццаць адзін Р. трохсот дваццаці аднаго Д. тромстам дваццаці аднаму В. трохсот дваццаць аднаго вучня Т. трымастамі дваццацю адным вучнем М. аб трохстах дваццаці адным вучні