Лексикология булеген кабатлау

Лексикология бүлеген кабатлау .

Сүз әйтергә тәвәкәллек кирәк, Сүз йөрәккә ялкын үткәрә; Сүз киптерә, төп башына терәп, Сүз меңнәрне яуга күтәрә. Сүз зиһенне кайрый кайрак кебек, Сүз сафларны ипли корычтай; Сүз көрәшкә чыга байрак кебек, Сүз дошманны кисә кылычтай. ( Г. Афзал)

Нәрсә ул лексика?

Лексика (грекча – сүз) – сүзләр җыелмасы. Лексика дип теге яки бу телнең сүзлек составын, җирле сөйләшләрдәге сүзләр җыелмасын теге яки бу кешенең сүзләр җыел- масын, әдәби әсәрнең сүзлек соста-вын атыйлар.

“ Лексикология” бүлеге нәрсә өйрәнә?

Лексикология – телнең лексика-сын өйрәнә торган фән атамасы.

Лексикография дип нәрсә атала ?

Телдәге сүзләрне җыю, теркәү, сүзлекләр төзү, сүзлекләрнең төрләрен өйрәнүне лексикогра-фия башкара.

Тест җаваплары 1 вариант

1. Сүзләр җыелмасын

2. Алтын куллы

3. Яхшы-яман

4. Матур, гүзәл

2 вариант

1. Махнуть рукой

2.Телен йоту

3.Кечкенә

4.Зонтик

“ Сөйләгәндә төкрек чәчмәгез. Бәлки яулык илә авызыгызны каплагыз һәм башыгызны чит тарафка чөегез.” “Бөекләр сөйләшкәндә, сүзгә катнаш-магыз. Бер сүзне күп мәртәбә кабатла-магыз.” “ Кем генә булсагыз да, адәм балалары белән әдәпле мөгамәлә кылыгыз.” “ Йомшак вә мөлаем сүзле, ихласлы булыгыз.” Р. Фәхреддин

Түбәндәге сүзләр белән туры һәм күчерелмә мәг ъ нәле сүзтезмәләр төзеп языгыз.

• Кайнар, тәмле, туры, алтын, җылы.

Дөреслеген тикшер!

• кайнар яш ь
• тәмле телле
• туры сүзле
• алтын куллы
• җылы караш

• кайнар аш
• тәмле алма
• туры сызык
• алтын йөзек
• җылы көн

“ Кем күбрәк ? “

• “ Умырзая “ сүзеннән кайсы төркем мөмкин кадәр күбрәк сүзләр төзи.

Дөреслеген тикшер !

• Урам
• Зар
• Зая
• Яр
• Рам
• Яз
• Язу
• Ыру
• Зур
• Яру
• Аз
• Азу

Түбәндәге мәкал ь ләрдән антонимнарны тап.

• Хезмәтнең тире ачы булса да, җимеше тат-лы.
• Өең кысан булса да күңелең иркен булсын.
• Яхшы тел –яз кебек, яман тел көз кебек.
• Туры әйткән котылган, ялганлаган тотыл-ган.
• Сөйдергән дә - тел, биздергән дә - тел.
• Күп сүзнең азы яхшы.

Бирелгән сүзләрнең синонимнарын уйлап яз.

• Зифа, өлкән, эссе, дус, саф.

Дөреслеген тикшер !

Зифа, чибәр, сылу, кәркәм, нәфис,матур.

Өлкән, эре, дәү, олы, зур.

Эссе, кайнар, кызу.

Дус, иптәш, ахирәт, сердәш.

Саф, пак ь , керсез, чиста.

Омоним сүзләр белән җөмләләр төзегез.

• Ат – ат, җәй – җәй, көзге – көзге, йөз – йөз.

Дөреслеген тикшер !

• Минем атым сабантуйда катнашты Бүген мәктәптә ату ярышлары узды
• Быелгы җәй бик җылы булды. Әнием урынымны җәеп куйган
• Көзге каршында бик озак басып торасың
• Көзге яңгырлар бик озакка китте Мин бүген ашханәдә йөз сумлык ашадым
• Бассейнда йөзү ярышлары оештырылды Әниемнең йөзенә кызыллык китермәм

Фразеологизмнарны күрсәтегез.

• 1.телен йоту
• 2. ризыгын йоту
• 3. су йоту
• 4. чәйнәп йоту

• 1. аш пешмәү
• 2. борчак пешмәү
• 3. бәрәңге пешмәү
• 4. ботка пешмәү

Йомгаклау.

• Без бүген дәрестә нинди төшенчәләрне кабатладык?
• Укучыларга билгеләр кую
• Өй эше. Антонимнар кергән табышмаклар язып килергә.