Саба?ты? та?ырыбы: С?н туралы т?сінік.
Ма?саты: Жалпы с?н туралы жан - жа?ты т?сінік беру. Жалпы т?с ?йлесімділіктері мен киім кию м?дениетін ?алыптастыру.
Білімділік: О?ушыларды «с?н», «стиль», «костюм», «силуэт» ??ымдарымен таныстыру.
Дамытушылы?: о?ушыларды талдау жасау?а ж?не киім стиліні? ерекшеліктерін ажырата білуге ?йрету.
Т?рбиелік: о?ушыларды? эстетикалы? тал?амдарын ?алыптастыру, ?зара к?мек к?рсетуге т?рбиелеу.
Саба?ты? т?рі: аралас.
Саба?ты? ?дістері:
• Суретті - т?сіндірмелі (??гіме, дидактикалы? материалдармен ж?мыс, ?лгілерді к?рсету)
• Репродуктивті (зертханалы? ж?мыс, ?з бетінше ж?мыс)
• Жартылай ізденісті
К?рнекілік ж?не ??рал - жабды?тар: суреттер, с?н журналдары, о?улы?, д?птер, ?арындаш, ?айшы, желім.
Саба?ты? барысы:
І. ?йымдастыру кезе?і.
ІІ. Жа?а та?ырыпты баяндау.
?азіргі кезде кез келген адамны? ?з ?алауынша с?нді киінуіне м?мкіндігі бар. Тіге білетін ж?не осы іске ?ызы??ан адам ?зіне ы??айлы ж?не с?нді б?йым тігіп кие алады.
Киім ?зіні? бастамасын ал?аш?ы ?ауымда?ы ш?птен жасал?ан белдік байламдардан, жануар терісінен денесіне жап?ан жабулардан алады. Киімді суы?тан, ысты?тан, жараланудан, сырып кетуден са?тап ?алу ?шін киді. Киім ?шін тек тікелей таби?аттан алынатын, ??деуді ?ажет етпейтін материалдарды ?ана пайдалан?ан. М?ндай киім ?арапайым бол?ан ж?не не жынысты? не ?леуметтік жа?ынан айырмашылы?ы болма?ан. Тарихи кезе?дерге байланысты адам ?ауымдар?а б?ліне баста?аннан кейін, киімді т?рлі жынысты?, ?леуметтік, м?ліктік белгілері бойынша б?ліп ?арау туындады. Осы?ан орай, костюм ?зіні? жетілуіні? ерте кезе?інен бастап адамны? ?о?амды? ?мірінде болып жат?ан барлы? ?згерістерін к?рсетеді.
С?н ( франц. Moda, лат. Modus – ?лшем, ?рекет т?сілі)- киім кию м?дениеті, ?мірді? ?р т?рлі сферасында жеке тал?амны? уа?ытша ?стемдік етуі.
Костюм ( франц. Costume – киім - кешек ) – белгілі бір ?лтты?, д?уірді?, ?р т?рлі ?о?амды? топтарды? т?ра?ты киім ?лгісі. Киім ?лгілеріні? пішіндеріні? алмасуы ?о?аммен бірге ?згеретін ?р д?уірді? эстетикалы? идеалын, к?ркемдік бейнесін к?рсетеді.
Стиль ( лат. Stylus) – м?нер, сипат, ерекшелік. Сонымен ?атар стиль сол д?уірді? м?дениетін, с?лулы? туралы т?сінігін, ?орша?ан орта?а ?арым - ?атынасын к?рсететін т?ра?ты, аны?, ерекшеленген д?уір тілі.
Киімде бірнеше: классикалы?, спортты?, романтикалы? ж?не фольклорлы? стильдер болады.
Классикалы? стиль – келісті, іскерлі, элеганттты (?згермейтін стиль) салыстырмалы т?рде т?ра?ты, с?н ?леміндегі ?згерістерге онша беріле бермейтін киім т?рлері кіреді.
Оны? негізгі белгілері – форманы? т?ра?тылы?ы, адамды іскер, ?стамды етіп к?рсету, мінсіздігі, ?олайлылы?ы, беріктігі.
Ерлерді? классикалы? киімдеріне – костюм шалбар немесе тек шалбарды? ?зі, жакет - костюм, а?ылшын пальтосы, плащ, ал ?йелдерді? классикалы? киіміне – же?ді к?йлек жакетімен, белдемше, блузка немесе жакет, шалбар мен жакет - жейде кіреді. ?азіргі кезде классикалы? киімдер аясы ерлер ?шін де, ?йелдер ?шін де трикотаж к?ртешелерді? еште?еге міндеттемейтін еркін т?рлеріні? енуіне байланысты біршама ке?еюде. ?йелдер киіміні? ??рамына ерлер пиджагі, жейдесі, шалбары т?пкілікті енді.
Классикалы? стиль:
• ?имыл?а кедергі келтірмейді, ы??айлы;
• Н?зік ре?кті немесе ?са? суретті жо?ары сапалы мата;
• Т?стері ?атты ашы? емес ж?не н?зік;
• Аксесуарлары мен ?шекейлері ?стамды;
• Орташа ?кшелі немесе ?кшесіз жайпа? ая? - киімдер.
Спортты? стиль – демалыста, спортпен айналыс?анда, саяхат?а шы??анда киюге ы??айлы киімдер. Жалпы спортты? стильдегі киімдерде адам ?зін еркін ж?не ы??айлы сезінеді.
Романтикалы? стиль – ?демілік, ерекшелік, с?йкімділік немесе н?зіктікті ?деттегіден тыс б?ліп к?рсетеді. Романтикалы? стильді? ерекшелігі – ?атпарлар, желбіреушелер, шілтерлер, банттар жиынты?ынан т?рады.
Фольклорлы? стиль (этникалы? стиль) – ?лтты? сипатта?ы осы заман?ы киімдер. Б?л стильде ?лты? ою - ?рнектер, кестелер, ?ол ж?мысыны? к?птеген элементтері ке?інен пайдаланылады.
?аза?станны? ?азіргі с?нгерлері (модельер) ?лтты? киімдерді? д?ст?рлерін са?тап дамытуда. К?нені? ??ндылы?тарын бізді? заманымыз?а жеткізуге тырысады.
?азіргі заман ?зіні? т?рмысты? киім стилі, ?зіні? таза к?рінісін сирек ?олданады. К?бінесе стильдерді? араласуы кездесіп отырады. Б?л ??былыс эклектика деп аталады.
?азіргі с?нді демократияшыл десе де болады. Ол та?дау идеясы мен еркіндігіні? к?птігімен, я?ни ?р т?рлі стильдермен, пішіндермен, ?лгілермен, сондай - а? ?р т?рлі к?лемдерімен ж?не алуан т?сті? гаммалы?ымен ерекшеленеді.
Костюм - ?нер туындысы. Ол адамзат м?дениетіні? даму кезе?дерін к?рсетеді.
Ал ?азіргі заман?ы костюмдерді шартты т?рде ?арапайым геометриялы? м?сіндерге жат?ызу?а болады.
Силуэт ( siluett деген француз с?зі) – ?зынды?ы мен ені бойынша адам м?сініні? пропорциясына жа?ындау келетін геометриялы? фигураларды? бірін беретін киімні? кез келген б?лігіні? сырт?ы кескіні. Силуэтті? мынадай т?рлері болады:
«Т?зу» силуэт ?зіні? ерекшелігі бойынша тікт?ртб?рыш?а немесе шаршы?а жа?ындау.
«Трапеция» силуэті ?сті?гі жа?ы тар, т?менгі жа?ы ке? трапецияны елестетеді.
«?шб?рыш» т?менгі жа?ы ?шкірлеу келеді де, ?сті?гі жа?ы ке?ейіп келген ?шб?рыш?а жа?ын.
«Сопа?» ж?не «Жартышар» силуэттері геометриялы? сопа? м?сінді елестетеді. Б?л силуэттерді екі геометриялы? фигураларды? ?осындысы деуге болады: жартылай сопа? дене т?менгі б?лігі т?ртб?рыш.
Б?йымны? ?зынды?ы мен еніні? ара ?атынасы, б?йымны? жалпы к?леміне ?арай ?рбір б?лшекті? ?лшемі келесі б?лшекті? ?лшеміне байланысты алынады. Мысалы: ?сті ?ыс?а, т?менгі жа?ы ?зын,; ?сті?гі жа?ы ?зын, т?менгі жа?ы ?ыс?а; ?сті мен т?менгі жа?ы бірдей.
Костюмді композициялауда т?с ?лкен р?л ат?арады. Т?сті д?рыс та?дау киім моделін жасауда к?п к?мегін тигізеді.
?азіргі заман жеткіншектеріні? киім ?лгілері, к??іл - к?йді к?тері?кі етіп к?рсететін ?аны? т?стермен ж?не спортты?, фольклорлы? еркін стильде болуымен сипатталады.
О?ушылар т?стер ?йлесімділігін к?з алдына келтіріп, елестете алуы керек. ?йлесімді т?стер: ?ара - ?ызыл, ?ара - а?, жасыл - сары, ?о?ыр - сары, а? - сары т. б.
ІІІ. Зертханалы? ж?мыс
С?н ?лгілерін салу, ?здері ??растыр?ан с?н ?лгілерін к?рсету, сипаттау.
ІV. А?ымда?ы н?с?аулы?
• Ж?мыс орныны? ?йымдастырылуын тексеру
• Ж?мыс т?сілдеріні? д?рыс орындалуын тексеру
• Техника ?ауіпсіздігіні? ережелерін са?тау.
V. Материалды бекіту
1. «С?н», «стиль», «костюм» ??ымдарына аны?тама беру.
2. Классикалы? стиль дегеніміз не?
3. Спортты? стиль дегеніміз не?
4. Романтикалы? стиль дегеніміз не?
5. Фольклорлы? стиль дегеніміз не?
Со??ы н?с?аулы?
• ?ателіктер мен оны? себептеріне талдау жасау
• Саба?ты ?орытындылау
• Ба?а ?ою
VІ. ?йге тапсырма: «С?н», «стиль», «костюм» туралы т?сінік.
VІІ. Ж?мыс орнын реттеу.