Чынгыз Айтматов "Бугу Эне" жомогу

Ачык сабак

• Сабактын темасы:Чынгыз Айтматов
• «Бугу эне»жомогу
• Сабактын максаты:Окуучулар Бугу
• Энежомогу жонундо тушунук алышат
• Окуучулар оз оюн адабий тилдин нормасында эркин айтышат
• Адептуулукко тарбияланышат

Кыргыз эл жазуучусу Чынгыз Айтматов 1928-жылы Талас облусуна

Караштуу Кара-Буура районундагы Шекер айылында жарык дуйного келген.

Атасы Торокул Айтматов 1937-жылы репрессияланып кеткен.Апасы татар кызы Нагима Хамзаевна болгон.

• Бугу эне жомогу
• Откон бир заманда кыргыз уруусу
• Энесай деген озондун жээгинде жашаган экен.Бирин-бири жоолашкан эл ,капыстан кыргыз элин жоо басып кирет.Ошол мезгилде айылдын Колчу деген баатыры каза болот.Кыргыздарды уруу тукуму менен жок кылабыз деп ,малын тоноп,уй-жайын кулун сапырып кетет.
• Ошол убакта эки кичинекей чурпо булдуркон тергени, тоого чыгып кетишкен. Ал экоо келсе айылды буруксуган тутун каптап,мал-мулкун тоноп кеткен.
• Байкуш эки чурпо алардын артынан чуркап барып.душмандын колуна тушушот.

• Айтматовдун чыггармачылыгы студент кезинде башталган.Орус жана кыргыз тилдеринде жазып,биринчи анемеси «Гезитчи Дзюдо» деген ат менен 1952-жылы «Киргизстан» альманахында орус тилинде жарыяланган.
• «Бетме-бет»,»Жамийла»,»Делбирим»,»Кыямат» жана коптогон чыгармалардын автору. Согуш жылдарында Шекер айылында айылдык Кенештин катчысы болгон.

• Эки чурпону ханга алып барышат.Хан эки чурпону Майрык Чаар жезкемпирге « коз корбогон,кулак укпаган жерге алып барып олтуруп сал»деп буйрук берет.
• Кана балдар коштошуп алгыла деп жаткан учурда ары жактан
• -Ашыкпа, Майрык Чаар жезкемпир,куноосуз балдарды жайлаба-дейт.
• -Сен кимсин адамча кубулуп суйлогон дейт-Майрык Чаар жезкемпир.
• Адамча суйлобосом,сен кайдан билмексин да кайдан собол укмаксын.
• -Бул эки чурпону мага бер,мен асырап аламын дейт.
• Жоок адашасын Бугу эне,бул деген адам баласы,чонойсо сенин бугучаларынарга кол салат .
• Жоок булар антишпейт.

Майрык Чаар жезкемпир макул болуп эки чурпону Бугу Энеге беришет.

Аларды коз корбогон,кулак укпаган жерге алып кетет.

Алар уч кыш,уч жаз жол журуп арандан Ысык-Колго барышат.Ушул жерди мекен кылып кыргыз элинин - тукумун улагыла деген.Алар бой жетип ,баш кошуп кыргыз элин улап калган экен.

Арадан коп жылдар отуп кыргыз эли Ысык-Колдо байырлап жашап калат.

Эл кобойуп,бири-бирине кулак салбай Бугуну атып,муйузун мурзого кое башташат.Ага капа болгон Бугу эне баарды бугуларды,бугучаларын ээрчитип коз корбогон алыс зоолорго кетип калган.

Бир мезгилде Майрык Чаар жезкемпир айткан кун келет.Ошентип кыргыз уруусу пайда болгон.

• Конул бурганынар учун рахмат!

• Адамзаттын ушундай мамиле кылганын кандай деп ойлойсунар?
• Энесайда кайсы баатыр каза болгон?
• Бугу Эне канча убакытта Ысык-Колго жетет?
• Бугу Эне кандай жакшылык кылды?