Элифбе. Созукъ сеслер.

«Элифбе»

Элифбе – бу белли бир тертипте ерлешкен къырымтатар тилининъ бутюн арифлери. Эр бир арифнинъ элифбеде озь ери ве ады бар.

Къырымтатар элифбеси

Сёзлерни элифбе тертибинде язынъыз.

Асан, Эльмаз, Лейля, Бекир, Найле, Мустафа, Якъуп, Къайсер, Сафие, Юсуф.

Арифлерни биз коремиз ве язамыз. Сеслерни биз эшитемиз ве айтамыз.

Сеслерни теляффуз этмеге бойле мучелер ярдым эте:

«Созукъ сеслер»

Нокъталар ерине келишкен арифни тапынъыз.

Х….РАЗ

КЪ….З

ТАВ …. КЪ

А…. В

Созукъ арифлер

Къырымтатар элифбесинде 10 дане созукъ ариф бар.

а о у ы э

я ё ю и е

Созукъ сеслер

Сеслерни языда бойле къавузлар [ ] ичине алалар.

[ а ] [ о ] [ у ] [ ы ]

[ э ] [ ö ] [ ÿ ] [ и ]

Нокъталар ерине арифлер къоюнъыз

Б…ба, ан…, т…зе, д…йы, эмдж…, дуд… .

• Созукъ сес созулып айтылыр.
• Созукъ сесни айткъанда, о, агъызындан сербест ве маниасыз чыкъа.
• Созукъ сессиз эджа олмаз: къар-та-на, топ, э-шек.

Созукъ сеслер

Созукъ сеслер эки группагъа болюне: къалын ве индже созукълар.

[ а ] [ о ] [ у ] [ ы ] - къалын созукълар

[ э ] [ ö ] [ ÿ ] [ и ] - индже созукълар

Къырымтатар тилинде созукълар даа дудакълы ве дудакъсыз олалар.

• Созукъны айткъанда дудакълар тёгереклешсе
• ДУДАКЪЛЫ
• туз, сют, бор, сёз

• Созукъны айткъанда дудакълар тёгереклешмесе

• ДУДАКЪСЫЗ

баш, тиш, сыр, бет

Арифлер: Е, Ё, Ю, Я эки сестен ибарет.

Е

Ё

Э

Й

Й

О

Я

Ю

Й

А

Й

У

Аферин!