Համաշխարհային օվկիանոս, դրա մասերը

ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ ՕՎԿԻԱՆՈՍ, ԴՐԱ ՄԱՍԵՐԸ

Օվկիանոս՝     աղի ջրի  ահռելի զանգված,  ջրոլորտի  հիմնական բաղադրիչը։ Երկրագնդի մակերևույթի մոտ 70%–ը (մոտ 361 միլիոն կմ²) ծածկված է օվկիանոսով՝   ջրային անընդհատ զանգվածով , որը պայմանականորեն տարաբաժանվում է մի քանի հիմնական օվկիանոսների և ավելի փոքր   ծովերի ։ Այս մակերեսի կեսից ավելին ունի 3.000 մետրից ավել խորություն։ Օվկիանոսային միջին աղիությունը կազմում է մոտ 3,5%, և գրեթե ամբողջ ծովաջրի աղիությունը ընկած է 3,1% և 3,8%–ի միջև։

Երկրագնդի միասնական, ընդարձակ ջրային տարածությունը, որը ողողում է մայրցամաքների և կղզիների ափերը, կոչվում է Համաշխարհային օվկիանոս:

Համաշխարհային օվկիանոսը մայրցամաքներով և կղզիներով պայմանականորեն բաժանվում է 4 առանձին օվկիանոսի՝ Խաղաղ, Ատլանտյան, Հնդկական, Հյուսիսային Սառուցյալ: Շատ հաճախ առանձնացնում ենք մեկ օվկիանոս ևս՝ Հարավայինը, որը ողողում է Անտարկտիդայի ափերը:

ԽԱՂԱՂ ՕՎԿԻԱՆՈՍ

Խաղաղ օվկիանոսը երկրագնդի ամենամեծ և ամենախոր  օվկիանոսն  է։ Խաղաղ օվկիանոսը արևելքից սահմանակից է Հյուսիսային և Հարավային Ամերիկաներին, արևմուտքից՝ Եվրասիային և Ավստրալիային, հարավից՝ Անտարկտիդային։ Անունը տրվել է Ֆեռնան Մագելանի կողմից։

ԱՏԼԱՆՏՅԱՆ ՕՎԿԻԱՆՈՍ

Ատլանտյան օվկիանոս,  աշխարհի՝ մեծությամբ երկրորդ  օվկիանոսը գտնվում է  Եվրոպայի  և  Աֆրիկայի  (արևելքում),  Հյուսիսային  և

  Հարավային Ամերիկայի  (արևմուտքում) և  Անտարկտիդայի  (հարավում) միջև։ Հյուսիսում Դևիսի, Դանիական և Շոտլանդական կղզիների  Իսլանդիայի  միջև եղած նեղուցներով միանում  Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոսին , հարավ-արևելքում Աֆրիկայի և Անտարկտիդայի միջև՝  Հնդկական օվկիանոսին , և հարավ-արևմուտքում  Դրեյկի նեղուցով ՝  Խաղաղ օվկիանոսին ։

ՀՆԴԿԱԿԱՆ ՕՎԿԻԱՆՈՍ

Հնդկական օվկիանոսն աշխարհի՝ մեծությամբ երրորդ  օվկիանոսն է: Այն ընդգրկոմ է երկրագնդի ջրային մակերեսի մոտ 20 տոկոսը։ Նրա սահմաներն են հյուսիսից՝   Ասիան , հարավից՝  Անտարկտիդան , արևմուտքում՝   Աֆրիկան , արևելքում՝  Ավստրալիան ։

ՀՅՈՒՍԻՍԱՅԻՆ ՍԱՌՈՒՑՅԱԼ

ՕՎԿԻԱՆՈՍ

Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոսն աշխարհի ամենափոքր և ամենացածր  օվկիանոսըն է ։ Այն եզրափակված է մի կողմից  Եվրասիայով   և մյուս կողմից   Հյուսիսային Ամերիկայով ։ Նրա մակերևույթի ընդհանուր մակերեսն է 14,056,000 քառակուսի կիլոմետր, ինչը գրեթե համընկնում է  Ռուսաստանի  չափերի հետ։

ՀԱՐԱՎԱՅԻՆ ՕՎԿԻԱՆՈՍ

4 օվկիանոսներից՝  Խաղաղ օվկիանոս ,   Ատլանտյան օվկիանոս ,   Հնդկական օվկիանոս ,   Հյուսիսային Սառուցյալ օվկիանոս , բացի երբեմն առանձնացնում են 5-րդ օվկիանոսը՝ Հարավային օվկիանոս, որը ընդգրկում է Անտարկտիդային հարող շրջանները կամ վերը նշված առաջին 3 օվկիանոսների հարավային շրջանները։

2000   թվականին Միջազգային հիդրոբանական կազմակերպությունը որոշում ընդունեց   համաշխարհային օվկիանոսը  բաժանել հինգ  օվկիանոսների ՝ առանձնացնելով Հարավային   օվկիանոսը   Խաղաղ ,  Ատլանտյան  և   Հնդկական

  օվկիանոսներից։

ՕՎԿԻԱՆՈՍԻ ՄԱՍԵՐԸ

Օվկիանոսի մաս են կազմում նաև ծովերը, ծովածոցերը, նեղուցները:

Ծովերն օվկիանոսի այն մասերն են, որոնք քիչ թե շատ խորացել են ցամաքի մեջ: Օրինակ՝ Միջերկրականը, Կարմիրը, Սևը,Դեղինը,Կասպիցը,Բալթիկը և այլն:

Կարմիր , Միջերկրական և Սև ծովեր

Օվկիանոսի կամ ծովի այն մասերը, որոնք առավել շատ են ներթափանցել ցամաքի մեջ, կոչվում են ծովածոցեր : Օրինակ՝ Բենգալյանը, Մեքսիկականը, Կալիֆոռնիականը, Հուդզոնինը և այլն:

Բենգալյան ծոց , Մեքսիկական ծոց

Ջրային ավազաններն իրար միացնող կամ ցամաքներն իրարից բաժանողբնական ջրային նեղ տարածքները կոչվում են նեղուցներ :

Օրինակ՝ Մոզամբիկի, Ջիբրալթարի, Բաբ – Էլ Մանդեբի ,Բոսֆորի:

Ջիբրալթարի ,Դարդանելի, Մոզամբիկի

նեղուցներ

Ցամաքի համեմատաբար փոքր տարածքները, որոնք բոլոր կողմերից շրջապատված են ջրով, կոչվում են կղզիներ , օրինակ՝ Գրենլանդիան, Նոր Զելանդիան, Նոր Գվինեան:

Գրենլանդիա կղզի Նոր Զելանդիա կղզի

Ցամաքի համեմատաբար փոքր տարածքները, որոնք ոչ բոլոր կողմերով են շրջապատված ջրով՝ թերակղզիներ՝ Արաբական, Հինդուստան, Հնդկաչին:

Հինդուստան, Արաբական, Հնդկաչին թերակղզիներ

Հ ամաշխարհային օվկիանոսի ջրհավաք ավազանի քարտեզ