Катта гуруҳлар психологяси

ДУНЁДА НИМА КЎПРОҚ? ОДАМЛАРМИ ЁКИ ГУРУҲЛАРМИ

Гуруҳлар

Одамлар

Г.М.Андреева

Ижтимоий психология фани ... ни ўрганмаса том маънода “ижтимоий” деган номга даъво қилишга умуман ҳақли эмас!

Ижтимоий психология фани КАТТА ГУРУҲЛАР ПСИХОЛОГИЯСИни ўрганмаса том маънода “ижтимоий” деган номга даъво қилишга умуман ҳақли эмас!

МАВЗУ: КАТТА ГУРУҲЛАР ПСИХОЛОГИЯСИ

1.Катта гуруҳлар психологиясининг умумий масалалари.

2.Этнос катта ижтимоий гуруҳ сифатида.

3.Оломон ва ундаги одам психологияси.

Катта гуруҳ тушунчаси

1.Катта гуруҳ – миқдорий жиҳатдан

чегараланмаган муайян ижтимоий белгиси (мас., касбий, жинсий, миллий мансублик) га кўра ажратилган одамларнинг шартли бирлиги.

2.Катта гуруҳ – муайян умумий

ижтимоий фаолият билан шуғулланувчи миқдорий жиҳатдан салмоқли мураккаб ташкилий тузилишга эга одамларнинг реал бирлиги.

Катта ва кичик гуруҳ: қиёсий таҳлил

Кичик гуруҳ

Катта гуруҳ

Катта ижтимоий гуруҳларнинг асосий турлари

Катта ва кичик гуруҳ: қиёсий таҳлил

Кичик гуруҳ

Катта гуруҳ

Хусусиятлар

Гуруҳ аъзоларининг ўзаро бевосита муносабатга киришиши

Фаолиятда гуруҳий мақсадларни кўзлашнинг сустлиги

Гуруҳ аъзоларига ўринбосар топиш осонлиги

Умумий мақсаднинг йўқолиши билан гуруҳ парчаланиши

Гуруҳ таркибининг барқарор эканлиги

Ижтимоий назоратда гуруҳ фикрининг роли сустлиги

Гуруҳий меъёрлага тобеликнинг юқорилиги

Гуруҳ аъзоларининг кучсиз, аммо доимий аълоқалари

Катта ва кичик гуруҳ: қиёсий таҳлил

Кичик гуруҳ

Катта гуруҳ

☺

Хусусиятлар

☺

Гуруҳ аъзоларининг ўзаро бевосита муносабатга киришиши

Фаолиятда гуруҳий мақсадларни кўзлашнинг сустлиги

☺

☺

Гуруҳ аъзоларига ўринбосар топиш осонлиги

☺

Умумий мақсаднинг йўқолиши билан гуруҳ парчаланиши

☺

Гуруҳ таркибининг барқарор эканлиги

☺

Ижтимоий назоратда гуруҳ фикрининг роли сустлиги

☺

Гуруҳий меъёрлага тобеликнинг юқорилиги

Гуруҳ аъзоларининг кучсиз, аммо доимий аълоқалари

• Этнос – этник дифференциацияловчи белги сифатида идрок этилаётган ҳар қандай белги асосида ўзини муайян этник гуруҳ аъзоси сифатида англаётган одамлар бирлиги (Т.Г.Стефаненко).

Этнопсихология фани хусусида

• Этнопсихология – алоҳида олинган индивид ёки кишилар гуруҳининг этник ёки маданий мансублиги билан белгиланадиган психологик хусусиятларини ўрганувчи фан.
• “ Халқ психологияси” тушунчасини фанга 1859 йил немис олимлари М.Лацарус ва Г.Штейнталь “Халқ психологияси ва лингвистикаси” номли журнални чоп эттририб муомалага киритганлар.

“ Сиз учун керакли барча сифатларга эга, аммо сиз севмаган одамга турмушга чиқармидингиз?

Ҳинд

қизлар

≤ 10 %

Америкалик қизлар

10-20%

20-30%

10-20%

20-30%

30-40%

30-40%

40%≤

40%≤

≤ 1 0%

Вилгельм Максимилиан Вундт (замонавий этнопсихология фани асосчиларидан бири)

Америкалик синалувчилар

Табассум қилаётгани тасвирланган одам фотосурати

Мулоқотчанлик

Ёқимлилик

+

Япон синалувчилар

Ақллилик

+

Табассум қилаётгани тасвирланган одам фотосурати

+

Мулоқотчанлик

Ёқимлилик

?

?

Ақллилик

?

Этнопсихологик тажриба натижалари

Этнопсихология соҳасидаги тадқиқотлар этник маргиналлик ва этник нотолерантликнинг олдини олишга ёрдам беради

“ Бемор агар ... бўлса ҳам ҳол сўраш жоиздир”

Муҳаммад Қошғарий

“ Бемор агар ... бўлса ҳам ҳол сўраш жоиздир”

Муҳаммад Қошғарий

Оломон ҳақида тушунча

ОЛОМОН

стихияли вужудга келган ёки бошқарувини йўқотган, барча учун тушунарли умумий мақсадга эга бўлмаган бевосита муносабат вазиятидаги эмоционал қўзғалиш даражаси, зичлиги юқори, тартиб сиз одамлар бирлиги.

Оломоннинг асосий турлари

• Ўзини ўзи бошқариш даражасининг пасайиши;
• Хулқ - атворнинг ўзига хос бетакрор сифатлари йўқолиши;
• Диққатни бир объектда узоқ сақлаб тура олмаслик;
• Ишонувчанлик даражасининг ортиши;

• Ахборотни тез қабул қилиш ва мазмунини бузиб тарқатиш эҳтимоли юқорилиги;
• Жисмоний, психофизиологик, психологик фаолликнинг ортиши;
• Кутилмаган ҳаракат эҳтимолининг юқорилиги.

Ўзлаштириш даражасини текшириш тести

1.Катта гуруҳ унинг аъзолари ўртасида бевосита ўзаро алоқа мавжуд бўлишига асосланганми?

а)ҳа; б)йўқ.

2.Миллий дид катта гуруҳ психологиясининг барқарор қисмини ташкил этади?

а)ҳа; б)йўқ.

3.Фанклуб аъзолари стихияли ташкил топган гуруҳ бўлиб ҳисобланади?

а)ҳа; б)йўқ.

4.”Халқ психологияси” тушунчаси фанга В.Вундт томонидан киритилганми?

а)ҳа; б)йўқ.

5. “Оломон психологияси” асари Г.Лебон қаламига мансубми?

а)ҳа; б)йўқ.

6.Одамларнинг тасоддифий тўпланиши конвенционал оломонни ташкил этадими?

а)ҳа; б)йўқ.

7.Оломон таркибида одамнинг жисмоний ва психик фаоллик даражаси ортадими?

а)ҳа; б)йўқ.

Тест жавоблари

1

2

б

3

а

4

б

5

б

6

а

7

б

а