Хъазты технологитӕ ирон ӕвзаджы алы этапты.
Датиты М.Хъ. Алагиры 3-ӕм скъолайы ирон ӕвзаг ӕмӕ литературӕйы ахуыргӕнӕг
Мӕ ныхас райдайӕны размӕ мӕм ис курдиат. Алкӕй раз дӕр уӕ ис фӕткъуыйы ныв. Ахъуыды-ма кӕнут, ӕмӕ йын йӕ чъылдымыл афыссут, цы уӕ фӕндид базонын абоны фембӕлды рӕстӕг?!
Алчи дӕр нӕ зоны,ирон ӕвзаджы урок кӕй у сывӕллоны зондахасты бындурӕвӕрӕг, йӕ удыхъӕд аразӕг, йӕ цӕстангас ӕрдзмӕ, адӕммӕ, ӕхсӕнадон цардмӕ парахатдӕргӕнӕг.
Ӕвзаг хотых кай у, уымӕ гӕсгӕ ахуыргӕнӕг алы урочы дӕр хъуамӕ сывӕлнӕн хъусын кӕна хъӕздыг, аив,хӕрзхъӕд, зӕрдӕмӕ арф хизӕг дзырдтӕ, хъуыдыйӕдтӕ. Ӕрвылбон ӕрхайа, цӕмӕй скъоладзауты сахуыр кӕна ирон ӕвзагыл хъуыды кӕнын, аив дзурын.
Ӕнӕмӕнг, алчи дæр нӕ ӕрвылбон йæ размæ æвæры ахæм хæс - куыд скæна йæ урок цымыдисагдæр, мидисджындæр, цæмæй сывæллон разæнгард кæна æмæ тырна ирон æвзаг ахуыр кæнынмæ. Ацы ран нын тынг æххуыс сты алыхуызон мадзæлттæ. Уыдонӕй абон ме ΄ргом раздӕхтон хъазты технологитӕм. Зӕгъдзынӕн сӕ хуызты тыххӕй, ӕрхӕсдзынӕн дӕнцӕгтӕ мӕ урочытӕй.
Сывæллæттæ урочы тагъд кæй фæллайынц, уымæ гæсгæ сын æппæт ахуыртæ дæр аразын хъæуы, цас гæнæн ис, уыйбæрц хъæзты бындурыл. Ноджы ма бирæ сывæллæттæ уарзынц сæхæдæг хъæзтытæ мысын. Уыцы хъуыддагæй хъæуы спайда кæнын. Ахуыргæнæг хъæзтытæй цас фылдæр пайда скæна ахуыр фæрогдæры тыххæй, цас сæ аивдæр бабæтта ахуырадон æрмæгимæ, уыйбæрц сывæллæтты хъуыдыкæнынад æнцондæрæй здахдзæн иу уавæрæй иннæмæ. Ахæм хъæзтытæ ма сывæллæтты уымæй уæлдай ахуыр кæнынц цыргъзонддзинадыл, дзырдарæхстыл, тагъд мадзал ахъуыды кæныныл.
Хъазт у тынг ахсджиаг мадзал æмæ йын ис стыр ахадындзинад нырыккон урочы. Уый æфтауы сывæллоны хъуыды кæнын, хатдзæгтæ кæнын, миддуне хъæздыгдæр кæнын, зонындзинæдтæ арфдæр кæнын, цыргъзонддзинадыл, дзырдарæхстыл, хъазты фæрцы ахуыргæнæг æмæ скъоладзау ныхас кæнынц ирон æвзагыл. Хъазты рæстæг сывæллон райсы бирæ æвæрццаг æнкъарæнтæ: цин, æмхицдзинад, æмкуыст кæнынад, ерыс кæнын, уæлахиз кæнын. Æппæты лæмæгъдæр скъоладзау дæр йæхи раргом кæндзæн, нал тæрсдзæн рæдыд скæнынæй. Ахæм уроктæм скъоладзаутæ цæудзысты зæрдæрайгæйӕ. Алы ахуыргæнæгæн дæр уый у стыр хорзæх.
Уæдæ цавæр хъазты хуызтæй пайда кæнын мӕ урочыты.
Урок-хъазтӕй ис спайда кӕнын ног ӕрмӕг ӕмбарынгӕнгӕйӕ кӕнӕ рацыд ӕрмӕг фӕлхат кӕнгӕйӕ. Уыцы урочытӕ дӕр вӕййынц алы хуызӕттӕ: урок-балц («Балц миногоны бӕстӕмӕ» ис дзы спайда кӕнын куыд фыццаг урок, цӕмӕй зӕрдыл ӕрлӕууын кӕной миногонӕй кӕстӕр кълӕсты рацыд ӕрмӕг) кӕнӕ урок-ерыс («Размӕ, денджыздзаутӕ!» Афӕдзы кӕрон рӕстӕг куы уа, уӕд хъазт-ерысы хуызы сфӕлхатын рацыд ӕрмӕг), Урок-тӕрхон, фӕсурочы куысты дӕр ахъаззаг у ацы технологи, зӕгъӕм, алыхуызон «Брейн-рингтӕ» аразгӕйӕ.
Кӕй зӕгъын ӕй хъӕуы, ӕнӕхъӕн хъазт-урочытӕй арӕх нӕ пайда фӕкӕнӕм, арӕх дӕр хъазты технологитӕй пайда кӕнӕм урочы алы этапты.
Мотиваци. Алыхуызон дзырдбыдтӕ, базон-базонтӕ, нывтӕ иумӕйаг темӕмӕ гӕсгӕ, ссар уӕлдай дзырд (райсомӕй тынг дымгӕ ӕрбадымдта ӕмӕ дзырдтӕ сӕмтъеры кодта, ссар уӕлдай дзырд ӕмӕ зӕгъ, цӕмӕ гӕсгӕ у уӕлдай), сӕмбырд кӕн пазл…
Ног ӕрмӕг амонгӕйӕ. «Нӕхӕдӕг» (), «Ссар къай» (вазыгджын хъуыдыйады хӕйттӕ раст ссарын ӕмӕ сын сбӕрӕг кӕнын сӕ хуызтӕ.) «Ӕрыгон сгарджытӕ» (лӕвӕрд ӕрмӕгӕй скӕнын хатдзӕг «Къостайы миниуджытӕ»)
Физминуткӕтӕ. «Ахӕццӕ кӕн» (Иу рӕнхъ - номдар, иннӕ – миногон, ӕртыккаг – мивдисӕг кӕнӕ хъуыдыйад аразы), «Артисттӕ» (номдар ________________, миногон, къӕвда – сӕх-сӕх, хъызт, дымгӕ)
Урочы рацыд ӕрмӕг фидар кӕнгӕйӕ: синквейн, интерактивон фӕйнӕгыл сӕмбырд кӕнын хъуыдыйад, сӕвӕрын ӕхӕцӕн нысӕнттӕ; «Сраст кӕн рӕдыд», «Турнир» къордтӕн радтын ӕмхуызон хӕслӕвӕрдтӕ: чи рӕвдздӕр, чи растдӕр(миногонты хуызтӕ), «Армукъа» ( Ирыстоны горӕттӕ ӕвдисӕг сӕрмагонд номдартӕ ранымайын(рӕнхъгай), фарст «чи»-йӕн…
Рефлекси. «Ахӕццӕ кӕн хъуыдыйад», «Сӕвӕр урокӕн бӕрӕггӕнӕн»
Кӕронбӕттӕнӕн мӕ фӕнды зӕгъын, хъазты технологи ӕвзаргӕйӕ хъӕуы хынцы сывӕллӕты кар, сӕ гӕнӕнтӕ. Сывӕллӕттӕ хъазты рӕстӕг фехалынц хидарыны уаг(дисциплина) ӕмӕ сӕ ӕрсабыр кӕнынӕн дӕр рӕстӕг кӕй хъӕудзӕн. Ӕппӕт хуызтӕй иу урокмӕ дӕр нӕй спайда кӕнын.
Бузныг! Ныр та ӕркӕсут, цы фӕндиагтӕ ныффыстат уӕ фӕткъуытыл, кӕд мӕ къухы бафтыд уа фӕрстытӕн дзуапп радтын, уӕд ӕй бӕласы бын чыргъӕды авӕрут, кӕд нӕ, уӕд та йӕ бӕласыл ацауындзут, цӕмӕй нӕ иннӕ фембӕлдмӕ «срӕгъӕд уа».
1 075
56 372 
