Рабочая программа по Yзэглэл в 1 классе

Министерство образования и науки РБ

МКУ «Селенгинское районное управлением образованием»

МБОУ Ноехонская СОШ им. В.Д.Ринчинова

Рассмотрена Принята «Утверждаю»

на заседании МС педагогическим советом Директор школы:

Протокол № школы ______ В.Д.Зодбоева

«19» июня 2018г. «21» июня 2018г.

Рабочая учебная программа

Предмет: родной язык

Класс: 1

Учебник: Үзэглэл, Е.Б.Очирова, В.Н.Очирова, Л.Д. Доржиева, С.И. Аюшиева;

Мүшэхэн, Е.Б.Очирова, В.Н.Очирова, Л.Д. Доржиева, С.И. Аюшиева;

Количество часов в неделю: 5 ч., всего 165 ч.

Составитель: Болхоева А.К., учитель начальных классов, учитель первой квалификационной категории.

Зурган-Дэбэ

2018 г.

Раздел 1. Тайлбари бэшэг

Рабочая программа по родному языку составлена на основе:

1. Федерального государственного образовательного стандарта начального общего образования (приказ Министерства образования и науки РФ № 17785 от 6 октября 2009 г.);

2. Положения о рабочей программе по предмету;

3. Примерной программы по бурятскому языку для 1-4 классов национальной школы под редакцией Д.Д. Ошорова;

4. Узэглэл. 2 хуби. 1 класс. / ОчироваЕ.Б., Очирова В.Н., Доржиева Л.Д., Аюшиева С.И. – Улаан-Удэ : «Бэлиг» хэблэл, 2012. Мушэхэн. 1 класс. / ОчироваЕ.Б., Очирова В.Н., Доржиева Л.Д., Аюшиева С.И. – Улаан-Удэ : «Бэлиг» хэблэл, 2012.

Грамотада hургалгын шухала зорилгонууд:

- Үхибуудые уншуулжа, бэшуулжэ hургаха, турэл хэлэн ба буряад литература тухай туруушын мэдэсэнуудые угэхэ.

- Үхибуудэй ухаан бодол хугжѳѳн баяжуулха.

- hурагшадай бэшэгэй болон аман хэлэлгэ эдэбхитэй болгохо.

- Үхибудэй ухаан бодол болон ойлголгын эдэбхи хугжѳѳхэдѳѳ, ухибуудые hуралсалдань анхаралтайгаар хандуулжа hургаха.

- Метапредметнэ шэглэлтэй шадабаринуудые буридхэхэ

Место учебного предмета в учебном плане

В учебном плане школы на изучение бурятского языка в 1 классе начальной школы отводится всего 165 часов (5 часов в неделю, 33 учебные недели).

Ценностные ориентиры содержания предмета

Буряад хэлэн һургуулида гол шухала предмедүүдэйнь нэгэн болоно.

Юундэб гэхэдэ:

1) һургуулида һурагшадые арадай ниитын байдалда аргагүй ехэ үүргэ дүүргэдэг хэлэндэ (аман болон бэшэмэл хэлэндэ) һургана;

2) һурагшад өөрынгөө түрэлхи хэлэн дээрэ арадайнгаа ниитын байдалтай, ажахытай, байгаалитай танилсана гээшэ. Түрэлхи хэлэн һурагшадай бэшэ предмедүүдые үзэхэдэнь үндэһэ һууринь боложо үгэнэ. Тиимэһээ түрэлхи хэлэеэ һайн мэдэһэн һурагша ород, хари хэлэнүүдые бэлээр, гүнзэгыгөөр ойлгодог, шудалдаг гээшэ;

3) түрэлхи хэлэ үзэхэдөө һурагшадай ухаан бодол хүгжэдэг. Түрэлхи хэлэнэйнгээ фонетикэ, грамматика, орфографи (бэшэмэл хэлэн), орфоэпи (аман хэлэн), лексикэ,стилистикэ (үгын найруулга) үзэхэдөө һурагшад ухаан бодолоороо бодожо, логическа тобшололнуудые хэнэ. Өөрынгөө түрэлхи хэлэнэй онсо илгаануудые бэшэ хэлэнүүдтэй (илангаяа ород хэлэтэй) сасуулна, онсо илгаануудыень илгаруулна. Иигэжэ һурагшадай ухаан бодол саашадаа хүгжэнэ гээшэ;

4) түрэлхи хэлэн һурагшадаа хүмүүжүүлхэ гол зэмсэгынь болоно; тэдэнэр өөрынгөө түрэлхи хэлэн дээрэ буряад арадайнгаа түүхэ, уг гарбал, соёл, ёһо заншалнуудтай танилсажа, дуратай болоно, сэгнэжэ һурана. Энэ хэрэгтэ аргагүй ехэ үүргэ түрэлхи хэлэн дүүргэнэ гээшэ.

Оролто үгэ

Ямаршье арадай хэлэн өөрэ байдалаараа, ниитэ үүргээрээ онсо удхатай. Хэлэн гээшэ хүнүүдэй хоорондоо харилсаха, бэе бэедээ нүлөөлхэ, эрдэм ухаа үзэхэ, ойлгожо абаха хэрэгсэл, арадай соёл болбосорол хадагалаад байһан гуламта, хүн бүхэнэй, арад бүхэнэй, өөрэ һанал бодол харуулһан түхэл болоно, тиихэдэ арад бүхэнэй уран зохёол түрэл хэлэн дээрэ бэшэгдэнэ. Тиимэһээ һургуулида үзэгдэдэг предмедүүд соошье хэлэн өөрын һууритай.

Эхин һургуулида үзэгдэдэг буряад хэлэн хадаа бүхэлиин нэгэ хубинь, нүгөөдэ шатада үзэгдэдэг буряад хэлэнтэй холбоотой. Дунда һургуулида буряад хэлэ үзэхэдөө һурагша бүхэн түрэл хэлэн дээрэ аргагүй һайнаар уншажа, зүбөөр бэшэжэ, сэбэр ульгамаар хэлэжэ, хүнэй хэлэһые абаһаар хүнгэнөөр ойлгожо абаха шадабаритай, тиихэдэ буряад хэлэнэй теори мэдэхэ болоод гараха аргатай.

Эхин һургуулида үзэгдэхэ буряад хэлэн дунда һургуулиин буряад хэлэнэй удхатай тааруу, эндэ нэрлэгдэһэн шадабаринуудай үндэһэ һуури хүгжөөхэ уялгатай, тодорхойлбол, үхибүүн түрэлхи хэлэеэ мэдэхэ, буряад хэлэтэй буряад хүн гээшэб гэжэ бэеэ мэдэрхэ, хэлэлгэеэ хүгжөөхэ зорилготой.

Эхин һургуулида үзэгдэдэг буряад хэлэнэй гол зорилго: түрэл буряад хэлэн дээрэнь бэшүүлжэ, уншуулжа, харилсуулжа һургаха; буряад хэлэн гэһэн наукатай танилсуулха.

Эхин классуудта түрэл хэлэ зааха тодорхой зорилгонууд гэхэдэ:

1. Хэлэн ухаан хоёрой хоорондо нягта холбоотой байдаг дээрэһээ үхибүүдые түрэл хэлэндэнь һургахадаа, тэдэнэй ухаан бодолые хүгжөөхэ, баяжуулха.

2. Һурагша бүхэниие зүбөөр, уран гоёор, удхыень ойлгон уншаха дадалтай болгохо.

3. Түрэл арадай ёһо заншалнуудые болон сэсэн мэргэн һургаалнуудые ойлгуулха.

4. Эхэ орондоо, түрэһэн тоонто нютагтаа, түрэл хэлэндээ, арад зондоо, бэшэшье үндэһэтэндэ дуратайгаар хүмүүжүүлхэ.

5. Һурагшадай аман хэлэлгые хэшээл бүхэндэ баяжуулангаа, тэдэниие эли тодоор, литературна хэлэн дээрэ хэлүүлжэ, һанал бодолыень алдуугүйгөөр, сэбэр гоёор бэшүүлжэ һургаха гэхэ мэтэ.

Эхин шатын классуудта үзэгдэхэ буряад хэлэнэй программа гол шухала хоёр бүлэгһөө бүридэнхэй:

1. Грамотада һургаха шата, хэлэлгэ хүгжөөлгэ.

2. Грамматика, бэшэгэй дүрим үзэхэ шата, хэлэлгэ хүгжөөлгэ.

Энэ буряад хэлэнэй программа мүнөөнэй эрилтэдэ харюусамаар, үхибүүдэй наһанда, хүгжэлтэдэнь таарамжатайгаар зохёогдоһон байха. Эхин шатада шэнэ эрилтэнүүд табигдана. Тэдэ эрилтэнүүд үхибүүдые хүмүүжүүлхэ, хүгжөөхэ хэрэгтэ гүрэн түрын харасын ондоо болоһониие харуулна. Тус программын гол шэглэлнүүд гээшэ хадаа иимэнүүд:

1. Бэшэхэ шадабаритай болгохо.

2. Харилсаха шадабаритай болгохо.

Эхин һургуулиин буряад хэлэнэй программын харасаар үхибүүдэй бэелүүлхэ гол үйлэ хадаа бэшэлгэ (письмо) болохо. Энэ ажаябуулга гурбан гол онсо байдалда тааруу: нэгэдэхеэр, бэшэлгэ эхин һургуулиин үхибүүдтэ урдань дайралдаагүй, шэнэ үйлэ хэрэг болоно; хоёрдохёор, бэшэжэ байхадаа, һурагшад лингвистическэ ойлгосонуудтай танилсана, тэдэниие һайнаар ойлгожо, хэрэглэжэ һураха аргатай болоно; гурбадахяар, бэшэжэ байха үедөө буряад хэлэнэй теори баримталан, ойлгосонуудыень хэрэглэн, даабаринуудые дүүргэхэ, тиихэдээ юрэнхылһэн үйлэ шадабаринуудтай болохо.

Хоёрдохи шэглэл баримталхада, иимэнүүд онсонууд анхарал татана: нэгэдэхеэр, үгэ, тэрэнэй удха, үгын олон ондоо мэдэрэл харуулдагынь,ү гын стилистикээрээ илгаралынь ойлгуулха; хоёрдохёор, аман ба бэшэгэй хэлэлгэтэй, аман хэлэлгын янзануудтай: диалог, монолог, бэшэгэй хэлэлгын гол янзатай - текст (бодомжолго, зураглал, домоглол) танилсуулха, хэрэглэжэ һургаха; гурбадахяар, харилсаанай этикедтэй (буряад арадай заншалта харилсаха аргануудтай)танилсуулха.

Нэгэдэхи класста буряад хэлэ үзэхэ гол ба тодорхой зорилгонуудые бэелүүлхын тулада зохёогдон хэблэгдэһэн тусхай комплект: номууд («Үзэглэл», «Мүшэхэн»), ажалай дэбтэрнүүд, методическа заабаринууд, шалгалтын хүдэлмэринүүд, диктантнуудай суглуулбари г.м. хэрэглэгдэнэ.

Грамотада һургалгын үе буряад хэлэ үзэлгын бэлэдхэлэй үе гээд нэрлэхэдэ болоно. Энэ үедэ үхибүүд түрэл хэлэнэйнгээ абяануудай системэтэй, тодорхойлбол: үзэгтэй зэргэсүүлэн абяантай танилсана, аялган болон хашалган абяануудые, хонгёо, бүдэхи, хатуу, зөөлэн хашалган абяануудые, эрэ ба эмэ абяануудые илгаруулжа, уншажа һурана, тиихэдэ хөөрэһэн, асууһан, шангадхаһан мэдүүлэлнүүдэй аянга ойлгожо абана. Үхибүүд абяануудые үгүүлжэ, үзэгөөр харуулжа, бэшэжэ, үгые үенүүдтэ, үенүүдые абяануудта хубаажа һурана, үгүүлэгдэжэ байһан үгэ сооһоо абяануудые илгажа һурана.

Тиихэдэ грамотада һургалгын үедэ үхибүүд зүб бэшэжэ һурана: буряад хэлэнэй гол дүрим болохо аялганай тааралдалай практическа аргануудаар танилсана, тэрэ зуураа үгын бии бололгые ойлгожо абаха боломжо баһа үгтэнэ.

Үгэ гэһэн ойлгосо үзэхэдөө, тэрэ гансашье үгүүлэгдэнэ бэшэ, үшөө юумэ, тэмдэг, үйлэ нэрлэнэ,үгэ бүхэн ямар ба даа удхатай байна гэжэ ойлгоно.

Үгэнүүдтэ асуудалнуудые табихадаа, хоорондонь холбон харилсуулхадаа, һурагшад морфологиин талаар түрүүшын ойлгосонуудые мүн лэ практическа аргаар олоно.

Грамотада һургалгын үедэ мэдүүлэл, текст гэһэн ойлгосонууд үгтэнэ. Һурагшад мэдүүлэл бүхэн бэшэг дээрэ хоорондоо точконуудаар илгагдадаг, эхиндэнь ехэ үзэг бэшэгдэдэг гэжэ ойлгоно, мэдлэлнүүдые үгүүлжэ байхадаа, тусхай аянга хэрэглэнэ, тэрээн сооһоо үгэнүүдые илгажа һурана, мүн мэдүүлэлнүүдые дэлгэрэнгы болгохо шадабаритай болоно.

Текст уншажа эхилхэдээ, үхибүүд уншалга гэжэ тусхай ажаябуулгын онсо журамуудтай танилсана, зүбөөр уншажа һурана.

Грамотада һургалгын болон хэлэлгэ хүгжөөлгын программа

I. Бэлэдхэлэй үе ( 5 час)

Грамотада һургалга хоёр хубиһаа бүридэнэ: бэлэдхэлэй ба үзэглэлэй. Грамотада һургалгын бэлэдхэлэй үедэ хэрэглэгдэхэ хөөрэлдөөнэй 15 хэшээл хараалагдана. Бэлэдхэлэй үе сентябрь һарада үнгэргэгдэжэ, саашань үзэглэлэй үе эхилнэ. Үзэглэлэй үедэ хэгдэхэ хүдэлмэридэ программаар 80 час хараалагдана. Энэ үедэ һурагшад абяан ба үзэгүүдтэй танилсажа, уншалга бэшэлгэ хоёрто һураха болоно.

Нэгэдэхи класста буряад хэлэ үзэхэ программын гол шухала зорилгонь хадаа хэлэлгэ хүгжөөлгэ ба грамотада һургалга болоно. Грамотада һургалга хэлэлгэ хүгжөөлгэтэй нягта холбоотойгоор, тэрэнэйнгээ үндэһэ һуури дээрэ эмхидхэн ябуулагдаха ёһотой.

Зургаа наһатай үхибүүд олонхи ушарта һургуулида ерэхэдээ, үгэ хэлээршье тулюур, һанал бодолоо гүйсэд дамжуулха дадал багатай байдаг ха юм. Тиимэһээ тус хүдэлмэри саг үргэлжэ, тусхай системэтэйгээр, нягта гуримтайгаар ябуулагдажа, түрүүшын үдэрһөө литературна буряад үгэнүүдэй удхыень нютагай үгэтэй сасуулан ойлгуулха, хэшээл бүхэндэ шэнэ үгэнүүдтэй танилсуулгын хүдэлмэри хэгдэхэ.

Хэлэлгэ хүгжөөлгэ үхибүүдэй ухаан бодолой хүгжэлтэтэй нягта холбоотой юм: тиимэһээ түбхын түрүүн үхибүүдэй хараһан мэдэхэ юумэн тухай хэлүүлжэ, мэдүүлэл зохёолгохо, һүүлээрнь гурба-дүрбэн мэдүүлэлһээ бүридэһэн хэлэлгэ зохёохо дүршэлтэй болгохо. Тус хүдэлмэри үри дүнтэйгөөр ябуулхын тула элдэб янзын гоё зурагууд, техническэ хэрэгсэлнүүд, аман зохёолһоо: оньһон ба жороо үгэнүүд, таабаринууд, шүлэгүүд, дуунууд үргэнөөр хэрэглэгдэхэ.

Багшын урда иимэ зорилгонууд табигдана:

• үхибүүдэй аман хэлэлгэ үдэр бүри хүгжөөхэ, баяжуулха;

• үнгэтэ сюжетнэ зурагуудые хэрэглэжэ, үхибүүдэй аман хэлэлгэ, ухаан бодолыень хүгжөөхэ;

• шэнэ үгэнүүдэй удхатай танилсуулха, тэдэниие хэлэлгэдээ хэрэглэхэ дадалтай болгохо;

• багшын табиһан асуудалда гүйсэд харюу үгэжэ шадаха;

• хэлэлгэ сооһоо мэдүүлэл, мэдүүлэл сооһоо үгэ илгажа һураха;

• үгэ юумэ нэрлэнэ ба үгэ олон удхатай гэжэ ойлгохо;

• үгэнүүдэй хоорондохи холбоо оложо һураха;

• богони үгые үенүүдтэ һалгааха, үеһөө абяа илгаха дадалтай болгохо;

• аялган болон хашалган абяануудай илгаае модель дээрэ харуулжа шадаха;

-мэдүүлэл схемэ дээрэ харуулха шадабаритай болгохо;

• багшын аманһаа шүлэг, оньһон үгэнүүдые, жороо үгэнүүдые сээжэлдэхэ, таабаринуудые тааха дадалтай болгохо;

• бэшэлгын дэбтэр соохи үзэгүүдэй хубинуудые, дүрсэнүүдые бэшэхэ, мүн элдэб юумэнүүдые зураха дадалтай болохо.

Бэлэдхэлэй үедэ иимэнүүд темэнүүдээр хөөрэлдөө үнгэргэхэдэ болоно: «Минии гэр бүлэ», «Манай һургуули», «Буряад һайхан оромни», «Манай класс».

Бэлэдхэлэй үеын түрүүшын хэшээлһээ эхилжэ, бэшэлгэдэ бэлэдхэл хэгдэхэ ёһотой. Үзэгүүдэй элементнүүдые бэшүүлжэ һургаха. Дэбтэр соохи даабаринуудые түрүүн багшын хүтэлбэри доро, удаань өөһэдөө бэшэжэ шадаха ёһотой. Дэбтэрэй түрүүшын нюурнуудта үгтэһэн жэшээнүүдые дүүргэхэдээ, түрүүн багша самбарта бэшэжэ харуулха. Уридшалан багша самбарта эли тодоор зуража, жэшээ харуулха ёһотой, хаанаһаа эхилээд, хаана хүрэтэр яажа бэшэхэб гэжэ ойлгуулха.

Энэ мэтээр грамотада һургалгын бэлэдхэлэй хэшээлнүүдые хэжэ дүүргээд, саашадаа үзэглэлэй үедэ хэгдэхэ ёһотой грамотада һургалгын болон хэлэлгэ хүгжөөлгын хүдэлмэри ябуулагдажа эхилхэ болоно.

II. Үзэглэлэй үе ( 75 час)

Фонетикэ сооһоо: абяанууд; тэдэнэй хоорондохи илгарал: аялган ба хашалган абяанууд, тэдэниие тэмдэглэһэн үзэгүүд. Түргэн, удаан, дифтонг аялган абяанууд ба үзэгүүд. Үе, үе бии бололгодо аялгануудай үүргэ. Эрэ, эмэ, эрсэ аялганууд. Йотированна аялган үзэгүүд.

Хашалган абяанууд ба үзэгүүд. Хатуу ба зөөлэн хашалганууд. Хонгёо ба бүдэхи хашалганууд. Зөөлэн хашалган абяануудай тэмдэг(и, ии, ю, юу, е, еэ, ё, ёо, я, яа, ь) Зөөлэн ба хатуу тэмдэгүүд.

Үзэглэлэй үедэ багша уншуулжа, бэшүүлжэ һургана, хэлэлгэ хүгжөөнэ, уншаха дуратай болгоно.

Лексикэ сооһоо - үгэ бүхэн юушьеб даа нэрлэнэ, олон удхатай байдаг, тиин нэгэ юумэн ондо ондоо үгөөр нэрлэгдэдэг гэжэ ойлгоно. Үгэ хэлэлгэ соогоо хэрэглэжэ, алибаа юумэн, үзэгдэл, байдал тухай хөөрэнэ.

Морфологиһоо - үгын удха дээрэ үндэһэлэн, үхибүүдые «юумэн», «шанар», «үйлэ» гэһэн грмматическа шанарнуудтай танилсуулна.

Синтаксис болон пунктуациһаа - нэн түрүүн үгэнүүдэй хоорондохи холбоо харуулагдана. Мэдүүлэл тухай ойлгосотой болоно. Асууһан, идхаһан, хөөрэһэн, шангадхаһан аянгатайгаар мэдүүлэлнүүдые үгүүлнэ, уншана, тусхай аянга харуулһан тэмдэгүүдтэй танилсана (?!.).

Бэшэлгэдэ һургалга

Бэшэлгын хүдэлмэри грамотада һургалгын хэшээлдэ хэгдэхэ. Партадаа зүбөөр һууха, дэбтэрээ зүбөөр табиха, ручкаяа ба крандашаа зүбөөр бариха дадалтай болохо. Г араһан үзэгүүдээ, тэдэнэй хоорондохи холболтые нэгэ жэгдээр ниилүүлэн бэшэхэ. Ехэ ба бага үзэгүүдые , тэдэнэй холболтонуудые зүбөөр бэшэхэ дадалтай болохо. Багшын хүтэлбэри доро үгэнүүд ба мэдүүлэлнүүдые (3-4 үгэһөө бүридэһэн) зүбөөр бэшүүлжэ һургаха. Дарамал ба бэшэмэл үгэнүүдые болон мэдүүлэлнүүдые уншуулаад, алдуугүйгөөр буулгажа бэшүүлхэ. Хүнгэн үгэнүүдые багшын уншалга доро зүбөөр бэшэхэ дүршэлтэй болгохо. Мэдүүлэлэй

эхиндэ, хүнэй болон гэрэй амитадай нэрэдэ ехэ үзэг бэшэхэ дүрим ойлгожо, зүбөөр бэшэжэ һургаха.

Раздел 4. Требования к уровню подготовки учащихся

Нэгэдэхи классай hурагшад hуралсалай жэлэй эсэстэ иимэ мэдэсэ ба дуй дуршэлтэй болоhон байха ёhотой:

Алфавидай узэгуудэй нэрые, аялган ба хашалган абяануудай илгаае, хатуу ба зөөлэн хашалгануудые, хашалганай зөөлэниие тэмдэглэдэг узэгуудые (е, ё, и, ю, я, ь).

hyрагшад иимэ шадабаритай болохо: угэ соо хатуy ба зөөлэн абяануудые зубөөр угуулхэ, угые уеэрнь таhалжа шадаха, угые нуулгэн бэшэхэ; угэнууд болон мэдуулэлнуудые зубөөр алдуугуйгөөр бэшэхэ; мэдуулэлэй эхиндэ ехэ узэг бэшэхэ; мэдуулэл сооhоо хэн? юун? тухай хэлэгдэhэн угэнуудые оложо шадаха. Ямар нэгэн тусхай темэдэ 3-4 мэдуулэлнуудые сээжээр зохёожо hураха.

Раздел 5. Планируемые результаты освоения предмета

θѳрын хугжэлтын дүнгүүд (личностнэ):

- эрдэм һуралсалда һайн хандасатай болохо;

- түрэлхи хэлэ үзэхэ һонирхол бүрилдэхэ;

- һуралсалай ном соо дурадхаһан шэнжэлхы ажалда һонирхол бүрилдэхэ;

- амжалта туйлаха шалтагаануудые мэдэрхэ;

- хүнэй сэдьхэлэй болон бодолнуудайнь юртэмсэ ойлгохо, бодомжолхо;

- хүнэй үйлэ хэрэгтэ ѳѳрын сэгнэлтэ үгэхэ шадабаритай болохо;

- түрэл арадтаа, түрэлхи хэлэндээ унтаршагүй дурлал түрэхэ.

- нигүүлэсхы һайхан сэдьхэл хүмүүжүүлэгдэхэ;

Регулятивна дүнгүүд:

- һуралсалай зорилго шиидхэхэ аргануудые мэдэрхэ;

- табиһан зорилгодоо тааруулан, ажал ябуулгаяа түсэблэхэ хѳѳрэлдѳѳндэ хабаадалсаха;

- текстнүүдтэй хүдэлхэ үгтэһэн тусхайта тэмдэгүүдые ойлгохо;

- багшын хүтэлбэри доро һуралсалайнгаа үйлэ ябаса хинаха;

- даабари дүүргэхэдээ, эдэбхи гаргаха;

- ѳѳрынгѳѳ шадабари, мэдэсэ зүбѳѳр сэгнэхэ.

- бэеэ даанги ажал эмхидхэхэ

Познавательна дүнгүүд:

- аман ба бэшэмэл мэдээсэл хэхэ;

- һуралсалай зорилго шиидхэхэ элдэб аргануудые мэдэрхэ;

- үзэжэ байһан зүйлнүүдээ шухала ба юрын шэнжээр анализлаха;

-ѳѳрынгѳѳ тэмдэглэһэн шэнжэнүүдээр юумэ шэнжэлхэ,зэргэсүүлхэ, бүлэглэн хубаарилха(классифицировать);

- тобшолон гаргаха аргануудые мэдэхэ;

- үзэжэ байһан үзэгдэлнүүдэй ушар шалтагаанай холбоо мэдэхэ;

- текст соо хэрэгтэй мэдээсэлээ олохо;

- үзэжэ байһан материалаа ѳѳрынгѳѳ дүршэлтэй зэргэсүүлхэ;

- текст дотор табиһан асуудалда харюу олохо;

- уран үгын удхыень тайлбарилха;

- харша болон дүтэрхы удхатай үгэнүүдые олохо;

- танигдаагүй үгэнүүдэй удхыень текст соо тухайлха.

Коммуникативна дүнгүүд:

- бүлэгэй ажалда һонирхол үзүүлхэ;

- зүбѳѳр асуудал табиха;

- бүлэгэй ажалда нэгэ һанал зүбшэн хэлсэхэ;

- хэлэлгын уран аргануудые (голос, темп, мимика, жест, движение) хэрэглэн хүнтэй харилсаха;

- хүнэй һанамжа зүбѳѳр ойлгохо, тэрээндэ хүндэтэйгѳѳр хандаха;

- хамтын ажал анхарха, ѳѳрынгѳѳ һанамжа оруулха;

- нравственна ойлгосонуудые(хани барисаан, түрэл гарал, гэр бүлэ, үетэн нүхэд ) мэдэрхэ;

- хамтын ажалай дүн сэгнэхэ.

Багша һурагшадаа литературна хэлэнэйнгээ гол түлэб фонетическэ болон синтаксическа онсо илгаануудые ехэнхидээ ойлгуулха ёһотой. Энэ ойлгоһон мэдэсэнүүдыень бодото байдал дээрэ һурагшадтаа хэрэглүүлжэ һургаха, зүбөөр, уран гоёор, найруулан уншуулжа, аман хэлээр хэрэглэгдэһэн гү, али бэшэгдэһэн юумээр удхын, логическа талаһаа зүбөөр зохёогдоһон бэе бэетэйгээ холбоотой, бэе бэеһээ дулдыдаһан юрын мэдүүлэлнүүдые зохёолгожо, хэлүүлжэ, бэшүүлжэ һургаха; орфографичеса болон сэглэлтын гол түлэб дүримүүдые ойлгуулаад, зүбөөр, алдуугүйгөөр һурагшадые бэшүүлжэ һургаха; үгэнүүдые болон тэдэнэй дүрсэнүүдые аман хэлэндээ литературнаар үгүүлжэ һургаха; һурагшадайнгаа нютаг хэлэнүүдэй алдуунуудые уридшалан мэдэжэ абаад, бодото дээрэнь заһаха. Эхин һургуулиин багшанар иимэрхүү зорилгонуудые бэелүүлхэеэ оролдохо болоно.

Раздел 2. Учебно-тематическое планирование

Раздел 6. Календарна-тематическа тусэблэлгэ

1 классай һурагшадай шадабаринууд

Үхибүүнэй өөрын хүгжэлтын дүнгүүд (личностные результаты) -өөрын ба хүнүүдэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб гэжэ ойлгоно (хэлэнэй аргаар хажуудахи хүнтэеэ харилсанаб, бэшэмэл текстын удха үзэнэб гэжэ ойлгоно).

Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари (регулятивные УУД):

• Багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиха;

• Хэшээлдээ юу хэһэнээ хойно хойноһоонь тоолохо;

• Юу хэхэ гээшэбиб гэжэ уридшалан хэлэхэ (прогнозировать);

• Өөрынгөө, нүхэдэйнгөө ажал багшатаяа сугтаа урид зохёогдоһон тусхай критеринүүдээр шалгаха;

• Багшын үгэһэн түсэбөөр, алгоритмаар хүдэлжэ шадаха.

Оршон тойрониие шудалха шадабари (познавательные УУД):

• Номоор хүдэлхэ (номой гаршагай, тусгаар тэмдэгдэй үүргэ ойлгохо);

• Зураг хаража гү, али текст уншажа, асуудалнуудта харюу олохо;

• Багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха;

• Үгөөр хэлэгдэһэн ойлгосо схемэ, таблица, модель болгохо, тиин һөөргэнь модель соо харуулаатай ойлгосо үгөөр хэлэхэ;

• Текстын удха дамжуулха.

Харилсаха шадабари (коммуникативные УУД):

• Өөрынгөө һанаа бодол аман хэлэлгээр, тиихэдэ багахан текст зохёожо, бэшэгэй хэлэлгээр харуулха;

• Хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэһэниие ойлгохо;

• Уран гоёор уншаха, хөөрэхэ;

• Классайнгаа үхибүүдтэй, багшатаяа яагаад ажалаа эмхидхэхэ, ямар журамуудые сахиха тухайгаа хэлсэхэ;

• Хоёр хоёроороо, бүлэг бүлэгөөр хүдэлхэ, тиихэдээ олон ондоо «тушаал» бэе дээрээ абаха: ударидагшын, даабари дүүргэгшын, бэшээшын г.м.

Буряадхэлээр шадабари (предметные результаты):

• Мэдүүлэл болон текст илгаруулха;

• Уншаһанайнгаа удхаар багшын асуудалнуудта харюусаха;

• Үгын абяануудые нэрлэхэ, илгаха, абяан ба үзэг гэһэн ойлгосонуудые бусайдуулхагүй,үгэ үенүүдтэ хубааха;

• Аялган абяануудай гол үүргэ ойлгожо абаха, тэдэнэй тааралдаха, һубариха ёһо ойлгохо, тэрээн дээрэ үндэһэлэн уншаха;

• Мэдүүлэл бэшэг дээрэ харуулха;

• Мэдүүлэлэй һүүлдэ сэгнэлтын тэмдэг табиха;

• Буулгажа бэшэхэ.