СДЕЛАЙТЕ СВОИ УРОКИ ЕЩЁ ЭФФЕКТИВНЕЕ, А ЖИЗНЬ СВОБОДНЕЕ

Благодаря готовым учебным материалам для работы в классе и дистанционно

Скидки до 50 % на комплекты
только до

Готовые ключевые этапы урока всегда будут у вас под рукой

Организационный момент

Проверка знаний

Объяснение материала

Закрепление изученного

Итоги урока

Разработки уроков и внеклассных мероприятий

Категория: Прочее

Нажмите, чтобы узнать подробности

Технологическая карта к открытому уроку по тувинскому языку в 6 классе на тему "Даар наклонение"

Просмотр содержимого документа
«Разработки уроков и внеклассных мероприятий»

Тыва дыл болгаш чогаал кичээлдеринге

технологтуг картаныё тургузуу

А.М.Моге-Хурен

Кызылдыё Л.С.Новикова аттыг 7 дугаар ортумак

Школазы ныё тыва дыл, чогаал башкызы


Федералдыг к\р\нениё ==редилге стандарттарында (ФК+С) негелдези, кичээлдиё технологтуг картазы - амгы \ениё башкылаашкынында чаа ч\\л.

Технологтуг карта – башкы биле ==реникчиниё аразында ажыл-чорудулганыё хевирлерин бедидер, делгемчидер чижек план-конспект.

Мурнунда турган кичээл планындан технологтуг картаныё ылгалы - тургузуунда. Картаны тускай таблица езугаар чорудар: ==редилге болгаш практиктиг метод, аргаларны чогаадыкчы езу-биле киирип, ==реникчиниё ханы билиг алырыныё болгаш медээ-коммуникативтиг ажыл-чорудулгазын шиитпирлээринче угландырар. Технологтуг картага ажылдаарынга бот-башкарылганы берип турар янзы-б\р\ хевирлерни киирер: дидактиктиг оюннар, ребустар, кроссвордтар, тестилер… .

Технологтуг карта ийи кезектен тургустунар

1.Эгези (эге бажы)

2.Кичээлдиё тургузуу

Картаны долдуруп тура, ийи чаа билиишкинни сагыыры чугула

1.Кичээлдиё организастыг кезээнге, ==реникчиниё сагыш-сеткилинге таарымчаалыг х==нн\ киирери-биле 2-3 минутаныё коллективтиг оюн хевирин чорудар. Ону орус дылда (психологтуг релаксация) деп адап турар.

М.Прохоровтуё (Советский энциклопедический словарь)1128 дугаар арында тайылбыры «релаксация» латин дылдан «кандыг-бир кижиниё азы ч\\лд\ё кошкаш кыныры» диген. Моон алгаш т\ёнээрге, «сагыш-сеткилдиё таарымчалыг х==н\» болур.

2. Быжыглаашкын кезээниё соонда, ==реникчиниё билиин т\ёнээри-биле, башкы янзы-б\р\ айтырыг-харыыны чогаадыкчы арга-биле чорудар. Ындыг кезекти орус дылда (рефлексия) деп адап турар.

С.И.Ожеговтуё орус дылдыё словарында (словарь русского языка) «рефлексия» деп с=ст\ё тыва дылче очулгазы «бодунуё иштики сагыш-сеткилиниё байдалын чырыдып т\ёнээри» дээн уткалыг. Кичээлдиё бо хевиринге кыска \е дургузунда карточкаларны, кыска мергежилгелерни, экранда д\р\мнерни уламчылаар дээн чижектиг ажылдарны чогаадыкчы езу-биле башкы чорудар.

6-гы класска «Кылыг с=з\н\ё даар наклонениези» деп темага технологтуг картаныё 1-ги, 2-ги кезээниё чижек тургузуу.

Технологтуг карта

1-ги кезээ

Эртем

Тыва дыл

Класс

6 «в»

Кичээлдиё темазы

Кылыг с=з\н\ё даар наклонениези

Кичээлдиё хевири

чаа теманыё тайылбыры

Педагогтуг технология

медээ-коммуникативтиг, кадыкшылды камгалаарыныё, номчуп, бижип тургаш боданырын сайзырадырыныё, оюннарлыг, ==реникчилерниё иштики сагыш-сеткилин ажыдарынче угланган технологиялар

Кичээлдиё чедип алыр т\ёнелдери

кичээлден:

мергежилге, с=з\глелден кылыг с=з\н\ё даар наклонениезиниё хевирин тодарадып билир, тывар

=ске эртемнер-биле харылзаазы:

орус дыл, тыва чогаал (улустуё аас чогаалы) эртемнеринден харылзаалыг медээни чыып, деёнеп билири

Ажыглаар арга, методтар

индукция, деёнелге;

башкының с=з\, беседа, хайгаарал, ==реникчилерниё бот-тывынгыр ажылы, к=рг\з\п тайылбырлаарының методу, дилеп тыварының методу, очулга ажылы

Ажылдаарыныё хевирлери

шупту; б=л\ктеп; эжи-биле; боду хуузунда;

Менеджерлиг:

ажылдыё \езин ч=п ажыглаары;

Б\г\ талалыг

==редилгениё ажыл-чорудулгазын боттандырары

(Б+А азы УУД)

Башкарлырының Б+А: салдынган сорулгаларга даянып, бодунуё ажылын планнап билири, кичээлдиё сорулгазын тодарадып билири; шилип алган шиитпирин бадыткап билири, кичээлдиё т\ёелин \нд\р\п билири

Бот-хуузунуё Б+А: бодунуё бодалын шын, тода илередип, туружун камгалап билири;

Билип алырыныё Б+А: материалды системалыг болдурар, мурнуку кичээлдерге алган билиин системажыдар, ном-биле ажылдап, кол ч\\лд\ тодарадып билири, янзы-б\р\ деёнелдиг даалгалар-биле ажылдаар, берге айтырыгларны шиитпирлээр, ч\н\ кылырын тодаргай тургузуп билир.

Дерилгези

мультимедиялыг ажыл: д\р\мнерге презентация, экранда темага хамаарышкан чижектер


Технологтуг картаныё 2-ги кезээ.

Кичээлдиё чорудуу:

Таблица езугаар кичээлдиё чорудуунда кирип турар кезектер:

  1. Кичээлдиё чорударыныё технологиязы, \рг\лч\лелдии.

  2. Башкыныё кылып чорудар ажылы.

  3. +=реникчиниё к\\седир ажылдары.

  4. Кандыг т\ёнелдерни чедип ап болуру (Б+А азы УУД)

I.Организастыг кезээ (1 мин)

Уругларныё иштики сагыш-сеткил х==н\н кичээлге белеткээри(психологтуг релаксация).

-Экии, уруглар! Б=г\н школаже ==р\шк\л\г келген болзуёарза, солагай холуёарны бедик к=д\р\ёер. Кичээлге ажылдаарынга белен болзуёарза, оё талакы холуёар =р\ к=д\ргеш, оожум чайыёар. Холдарыёар куду бадыргаш, боттарыёарже к=рж\п, х\л\мз\р\ёер. Эр-хейлер, силерниё сагыш-сеткилиёер кезээде ==р\п чоруурун к\зедим!

II. Онаалга хыналдазы (4 мин)

- Онаалгада бердинген ажылды дыёнадыёар. Салдынган айтырыгда кылыг с=з\ кандыг хевирде илереттинди, уруглар?. Эрткен кичээлге ==ренген темавыстыё адын айтырыгныё харыызы-биле холбаёар (Тема: Кылыг с=з\н\ё дужаал наклонениези)

- «Фольклор» деп с=ст\ё утказын канчаар билип турар силер? (слайд 1)

- Аас чогаалыныё жанрларын адаёар.

- Кыдыраажыёар ажыткаш, ай-х\н\н бижип алыёар.

- Чаа теманы бижиир одуругдан арттырып алыр силер.

Ажылдаарыныё байдалы

- Экранда бердинген домактарны уламчылавышаан, кыдыраашка бижип алыёар. (слайд 2)

Даг к=рбейн эдээё …, суг к=рбейн идииё … .

Эргээ ==рениринден бергээ … .

Кижини багай …, кидисти чуга … .

Аныяаёдан адыё … .

- Аас чогаалыныё кандыг жанрында домактарны бижидиёер?

- \легер домактарда кылыг с=з\н\ё кандыг хевири ажыглаттынды?

Дужаал наклонениезинге хамаарыштыр ниити т\ёнелди \нд\р\ёер, уруглар.

III.Чаа теманы шиёгээдириниё киирилде кезээ (3 мин.)

Аас-биле ажыл: силерниё мурнуёарда, аас чогаалыныё бир хевиринде парлаттынган ажыл бар. Ону аянныг номчуёар.

Билдим-билдим биче шынаа, (слайд 3)

Шынаалаза - шыргай сериин,

Серииннезе - сериин чайлаг,

Чайлаглаза - чаагай сиген,

Сигеннезе - кажаа долар,

Доларлаза - доскаар хойтпак,

Хойтпактаза - амданныг чем.

- аас чогаалыныё жанрын тодарадыёар (д\рген чугаа)

Бижимел ажыл: д\рген чугаада кылдыныг илередип турар с=стерни кыдыраашче ушта бижип алыёар. (слайд 4)

Шынаалаза, серииннезе, чайлаглаза, сигеннезе, доларлаза, хойтпактаза

- бердинген кылыг с=стериниё харыылаттынар айтырыын бижиёер.

Канчалза? (слайд 4)

- утка талазы-биле бо кылыг с=стери ч\н\ илередип турарыл? (к\зел илередип турар)

IY. Чаа теманыё тайылбыры (15 мин)

Ном-биле ажыл:

- 128 дугаар арында д\р\мн\ кичээнгейлиг номчуёар.

- Чугаалап турар кижиге к\зенчиг кылдыныг илередип турар кылыг с=з\н\ё хевирин ч\\ деп адаар бис? Ч\\ деп теманы б=г\н ==ренир бис, уруглар?

-Теманыё адын арттырып алган одуругже киир бижип алыёар.

Кылыг с=з\н\ё даар наклонениези (слайд 5)


Словарьлыг ажыл (бижимел)

- даар деп с=ст\ё утказын канчаар билип турар силер? +=реникчилерниё чижектери (кандыг-бир ч\\лд\ё б\де бээрин к\зээни)

Дараазында бердинген чижектерниё утказын тайылбырлаёар(слайд 6)

Кылыг с=з\н\ё даар наклонениези – х=йлеёниё чеёин даар

- бердинген домактарда с=стер ч\\ деп теманы сагындырып турар-дыр силерге? (омонимнер).

- Омоним деп ч\л ол? Эр-хейлер!

- Бо темадан билип алыксап турар ч\\л\ёерни кыдыраашка =ён\г будуктуг ручка-биле бижип алыёар. Харыызын бижиир хос одуругдан арттырып алыр силер.

(2-3 ==реникчиниё айтырыын дыёнаар)

-мергежилге 251 (бижимел) арын 128

-мергежилгеден темага хамаарышкан т\ёнелди \нд\р\ёер. Ч\н\ билип алдыёар?

Морфемниг сайгарылга

- кичээл эгезинде номчаан д\рген чугаада, дакпырлап бижээн с=стерни ушта номчуёар.

серииннезе, сигеннезе (слайд 7)

-кылыг с=з\н\ё д=з\нге -зе деп кожумак немешкенинден утказы ч\н\ илереди бээрил? (даап бодаашкынны)

-дакпырлап бижээн с=стерниё шын бижилгезинге т\ёнелди \нд\р\ёер.

-Мергежилге 253 арын 128 (бижимел)

-мергежилгеден т\ёнелди \нд\р\ёер. Чаа ч\н\ билип алдыёар?

- Орус дылда база ындыг наклонение бар, кым билирил?

-Оларны деёнеп к=рээлиёер

(слайд 8)

Кылыг с=з\н\ё даар наклонениези

Условное (сослагательное) наклонение

Кылыг с=з\нге

Образуется от основы неопределенной формы глагола

чаёгыстыё, х=йн\ё санында 1,2,3-к\ арыннарда кожумактарныё дузазы-биле тургустунар

при помощи суффикса –л и частицы

бы (б)

Кылыг с=з\н\ё соонга немежир

Частица может стоять после глагола и перед ним, может быть отделена от глагола другими словами

Ойназыёза. Эштерим-биле ужудукчу болуп ойназымза.

Играл бы. Я бы с друзьями в летчики поиграл.

- таблицаны кыдыраашче бижип алыёар

IV. Кадыкшыл минутазы (2 мин)

Y. Баштайгы быжыглаашкын (==реникчиниё тайылбырындан тургустунар) (4 мин.)

Очулга ажылынга мергежилге

- Мергежилге 254 (бижимел) арын 129

- бердинген домактарныё орус болгаш тыва дылче очулгазында ылгалы ч\дел?

- Таблицага даянып, т\ёнелден \нд\р\ёер. Ч\н\ билип алдыёар?

YI. Быжыглаашкын (6 мин.)

  1. Кылыг с=з\н\ё морфологтуг сайгарылгазыныё \легери ар.129

  2. С=з\глел-биле ажыл (==реникчи б\р\з\нге саазында парлааш, столдарда салып каан)

Бир эвес биске чылыг кидис =г болгаш оода чадаарда х\нде бир катап чип алыр хире чем бар турган болза, кыш д\жерин ==р\п манаар ийик бис. Бистиё чадырывысты долгандыр эмгежок тейлер бар. Орта чуёгулап турза, кайы-хире эки дээр! Хар чаап, соой бээрге, хар-биле шивээлер, кижилер, инектер, хойлар тудуп ойнаан болза, Мергенниё ол чарыында шыргай аразынга койгун, торлаа дузактаан болза, кандыг дээр!

Онаалгазы:

- чогаалдыё авторун, адын адаёар.

-даар наклонениениё кылыг с=стерин ушта бижээш, тургузуун сайгарар.

-чаёгыс кылыг с=з\нден шилип алгаш, морфологтуг сайгарылгазын кылыр.

-ийиги домактыё морфолог-синтаксистиг сайгарылгазы

YII.Кичээлдиё т\ёнели (Рефлексия). Демдектерни салыры. (3 мин.)

Кижи б\р\з\ =ён\г будук-биле аёгылап алган, темадан билип алыксаан ч\\л\ёерниё дужунга харыыны бижиптиёер. +=реникчи б\р\з\н\ё айтырыг – харыызын класс кичээнгейлиг дыёнаар. Кичээлге салып алган сорулгаёар к\\сеттинген деп шупту билдивис, байырны чедирип тур мен. Эр-хейлер, уруглар!

YIII. Бажыёга онаалга (2 мин.) (слайд 9)

  1. Т=рээн чогаалда ==ренген темалардан кылыг с=з\н\ё даар хевиринде 4-5 чижектен ушта бижиир.

  2. 1 кылыг с=з\н\ё морфологтуг сайгарылгазы.

  3. Даар деп с=ст\ё фонетиктиг сайгарылгазы.