Uzbekistan, Samarkand city
СДЕЛАЙТЕ СВОИ УРОКИ ЕЩЁ ЭФФЕКТИВНЕЕ, А ЖИЗНЬ СВОБОДНЕЕ
Благодаря готовым учебным материалам для работы в классе и дистанционно
Скидки до 50 % на комплекты
только до
Готовые ключевые этапы урока всегда будут у вас под рукой
Организационный момент
Проверка знаний
Объяснение материала
Закрепление изученного
Итоги урока
Был в сети 03.04.2020 18:07
Quldoshev Axmad Farxotovich
Uchitel-Fizkultura
37 лет
564
91 876 
Местоположение
Tirik organizmlarning oziqlanishiga ko'ra turlari
Категория:
Биология
03.04.2020 17:17
Просмотр содержимого документа
«Tirik organizmlarning oziqlanishiga ko'ra turlari»
Kattaqo’rg’on shahar 2 – umumta’lim maktab
Xalq ta'limi bo’limi tasarrufidagi
2 – umumta’lim maktabi biologiyafani o’qituvchisi
InatovAzizbekning
biologiyafanidanochiq
Mavzu: Tirik organizmlarning oziqlanishiga ko'ra turlari.
| 1. | Darsningmaqsadi | 1.Ta'limiy maqsad: tirikorganizmlarningoziqlanishturlaribilantanishish 2.Tarbiyaviy maqsad:Shaxsiysalomatliklarihaqidao'zlariqyg'urishlari, zarurliginio'zlari his etish,axloqiyvaestetiktarbiyaberish 3.Rivojlantiruvchi maqsad:.Darslikbilanishlashko'nikmalarini ,o'zfikrlariniasoslablabberish ,ijodiyfikrlashko'nikmalarinirivojlantirish | |
| 2.
| O'quvjarayoninitashkiletishtexnologiyasi.
. | 1.Darsningshakli:Noananaviy,ko'rgazmali,hamkorlikdaishlash. 2.Darsning metodlari: 1.` Blitsso'rov 2.Biologik masala 3.Test savollari 4.rasmlar bilanishlash 5.Xotira mashqi | |
| Shakllantiriladigankompetensiyalar: TK-1, TK-3, TK-5 XK-1,XK-3 | 3.Darsningjihozlanishi:plakatlar,aktjihozlari, darsliklar,qo'llanmalar. | ||
| 4. Darsningusuli:ko'rgazmalivanazariy 5.Baxolashreytingtizimi. | |||
| 3. | Darsningmazmuni: |
Avtotrof,xemotrof,fototrof,geterotrof,parazit,golozoy | |
| 4. | Kutiladigannatijalar. | O'qituvchifaoliyati. | O'quvchifaoliyati. |
|
| Mavzugaoidyangima'lumotlarnio'quvchilargayetkazishdayangitexnologiyalardanfoydalanish. | Mavzugaoidyangima'lumotlarnio'zlashtirishvahayotdaqo'llayolishko'nikmalarinishakllantirish. | |
Darsningtexnologikbosqichlari.
| N | Darsningbosqichlari. | Vaqt (minut) | O'qituvchifaoliyati | O'quvchifaoliyati |
| 1. | Tashkiliyqism | 3 | 1) Sinfnidarsgatayyorlaydi 2) Salomlashadi 3) Davomatnianiqlaydi 4)Ko'rgazmaliqurollarnidarsgatayyorlaydi
| 1) Salomlashadi 2) Darsgatayyorlanadi
|
| 2 | O'tilganmavzuniso'rashvaxulosalash | 15 | O'qituvchio'tilganmavzuni2 tametodyordamidaso'raboladi. 1.blits so'rovmetodi 2.Masala yechish orqali o'quvchilarningberganjavoblarinixulosalaydi, yakunlaydivayangimavzuningnominiaytadi. | O'quvchilarnazorattopshiriqlarigafaolqatnashishgaharakatqiladilar.Nazorattopshiriqlarinibajaradilar ,natijalaribilantanishadilar.
|
| 3 | Yangimavzuningbayoni | 15 | Ko'rgazmaliog'zakivasuhbatusulidatushuntiriladi Reja: 1.mavzugatushunchalarberish. 2.hayotiymisollarkeltirish. 3.rasmlarorqalinamoyishqilish. | O'qituvchima'ruzasinitinglaydivakeraklima'lumotlarnidaftargayozishadi.
|
| 4 | Yangimavzunimustahkamlash | 10 | O'qituvchio'quvchilargayangimavzuyuzasidanozlashtirilganbilimlarini 3 ta nazoratbaxobilanbaxolaydi. 1. jadvalbilanishlash 2. test topshiriqlari 3.rasmlar bilanishlash | O'quvchilarberilgannazoratlarniyozadilarvabajaradilar.
|
| 5 | Darsniyakunlash | 2 | 1) Xulosaqilinadi 2) Uygavazifaberiladi 3) O'quvchilarnidarsdaerishgannatijalariizohlie'lonqilinadi. 4)baholash. | 1) Yangimavzuo'qituvchiyordamidaxulosalaydi 2.uygavazifaniyoziboladilar. 3) Olganbaxolaribilantanishadilar 4) Natijalarnikundalikdaftargaqo'ydiradilar
|
| 5 | Darsniyakunlash | 2 | 1) Xulosaqilinadi 2) Uygavazifaberiladi 3) O'quvchilarnidarsdaerishgannatijalariizohlie'lonqilinadi. 4)baholash. | 1) Yangimavzuo'qituvchiyordamidaxulosalaydi 2.uygavazifaniyoziboladilar. 3) Olganbaxolaribilantanishadilar 4) Natijalarnikundalikdaftargaqo'ydiradilar
|
3.Bosqich : Otilganmavzuniso'rashvaxulosalash.
Blitssavollar .( O'quvchilaruchun)
1-guruh
1.Xlor(Cl) makroelementmiyokimikro element?
2.Suvdayaxshieriydiganmoddalarnimadeyiladi?
3.Polisaxaridlargamisolkeltiring?
4.Glyukozaningmolekulyarmassasiqanchagateng?
6.Donshakarinimadeyiladi?
7. kartoshkatugunagidakraxmalnechafoizbo'ladi?
8.proteinlarso'zinima'nosinima?
9.Ko'phujayraliorganizmlarningo'sishivarivojlanishinita'minlaydiganhujayralarnimadeyiladi.
2-guruh
1.Nafasolishjarayonidakisloroddanfoydalanadiganorganizmlarnimadeyiladi?
2.Chargofqoidasigako'raAdeninlarsoninimaningsonigateng?
3.Qaysi element tishemalitarkibigakiradi?
4.Suvdayaxshierimaydiganmoddlarnimadeyiladi?
5.Sutshakari deb nomalanuvchiuglevodqandayataladi?
6.9.3 kkalyoki 38,9 kjenergiyaqaysimoddaoksidlanishidanhosilbo'ladi?
7.Sholivamakkajo'xoridonidakraxmalnechafoizbo'ladi?
8.Oqsiltarkibidanechaaminokislotalarmavjud?
9.kislorodsizbosqichdaglyukozaningparchalanishidannechakjenergiyaajraladi?
3-guruh
1.Xemosintezhodisasinikimkashfetgan?
2.Fotosintezningyorug'likbosqichixloroplastningqaysiqismidakechadi?
3.DNKdagiaxborotni I-RNK gaorqaliko'chirilishinimadeyiladi?
4.180 g Glyukozaningto'liqparchalanishidannechakjenergiyaajraladi?
5.1g oqsilto'liqoksidlangandanechakjenergiyahosilbo'ladi?
6.Monosaxaridlargamisolkeltiring ?
7.B12vitaminitarkibigakiradiganemementnominiayting?
8. glikogengidrofilmoddamiyokigidrofob?
9.Hujayranazariyasiniqaysioilmlaryaratgan?
4-guruh
1.Hujayratuzulishiningyangilanibturishiganimadeyiladi.?
2.kislorodsizbosqichdabirmolekulaglyukozaniparchalanishidanqanchasutkislotahosilbo'ladi?
3.Fotosintezningqorong'ulikbosqichixloroplatlarningqaysiqismidakechadi?
4.Fitogormonlargamisolkeltiring?
5.DNK da jaminechtanukleotidbo'ladi?
6.Aminokislotalarnechaxilbo'ladi?
7.Lipidlarninguglevodlarbilanbirkishidanhosilbo'ladiganmurakkabmoddalarnimadeyiladi.
8.Bug'doydonidanechafoizkraxmalbo'ladi?
2. bosqich: DNK ningtuzulishigaoidmasalalaryechish.
1-guruh
DNK molekulasi 5500 nukleotiddaniborat ,shundan 1500 tasiniguaninlinukleotidlartashkiletadi. Shu DNK molekulasininguzunliginivaboshqanukleotidlarsonini toping.
2- guruh
Birzanjirida AAAGSTASSGCAACCGAASSGTTAnukleotidlarketma- ketligibo'lgan DNK molekulasidagivodorodbog'larsonini toping?
3-guruh
DNK molekulasininguzunligi 920 nm gateng. DNK molekulasidaginukleotidlarsonini toping.
4-guruh
DNK molekulasida A-550 ta , S- 800 ta bo'lsashu DNK molekulasininguzunliginivaboshqanukleotidlarsonini toping.
Yangimavzubayoni.
Sayyoramizdagibarchatirikorganizmlarochiqbiologiksistemalardir, ya’niularbilanatrof-muhito‘rtasidauzluksizmoddavaenergiyaalmashinuvibo‘libturadi. Tirikorganizmlardagihayotiyjarayonlar, hujayradagiplastikreaksiyalar, membranaorqalimoddalartransporti, hujayralarningo‘sishivabo‘linishi, to‘qimavaorganlarfaoliyati, tanaharoratiningdoimiyliginisaqlashuchunenergiyazarurAvtotroflarorganikmoddalarnianorganikmoddalardansintezqiluv chi organizmlardir. Organikmoddalarnisintezlashuchunenergiyazarur. Avtotroflarqaysienergiyaturidanfoydalanishigako‘rafototrofvaxemotroflargabo‘linadi.
Fototroflar – yorug‘likenergiyasidanfoydala nib or ganikmoddalarnisintezlaydiganorganizmlardir. Fototroflargabarchayashilo‘simliklarvasianobakteriyalarkiradi. Xemotroflaranorganikmoddalarningoksidlanishidanhosilbo‘lganenergiyaniorganikbirikmalarenergiyasigaaylantiruvchiorganizmlardir. Xemotroflarganitrifikator, oltingugurt, vodorodvatemirbakteriyalarikiradi. Geterotroflarorganikuglerodmanbayidanfoydalanuvchi, ya’nitayyororganikmoddalarbilanoziqlanadiganorganizmlardir. Geterotroforganizmlaro‘zhayotfaoliyatiuchunzarurenergiyaniorganikbirikmalarniparchalashhisobigaoladi.Oziqniqaysiusulbilano‘zlashtirishlaridanqat’inazaroziqmoddalarningorganizmlardao‘zgarishyo‘llari, masalan, makromolekulalarninghazmorganlaridafermentlarishtirokidamonomerlargaparchalanishi, parchalanishmahsulotlariningso‘rilishi, hujayralarga transport qilinishikabijarayonlarbarchageterotroforganizmlardakuzatiladi. Geterotrofoziqlanishningbirnechatiplarifarqlanadi. Ulardanasosiylarigolozoy, saprofit, parazitoziqlanishhisoblanadi.
Golozoyoziqlanishbirnechabosqichdaniborat: oziqningyutilishi, hazmqilinishi, ya’nifermentlarta’siridaparchalanishi, so‘rilishi. Oziqlanishningbu tipi o‘txo‘rvayirtqichhayvonlargaxosParazitlarxo‘jayinorganizmidagiorganikmoddalarhisobigayashaydi. Parazithayotkechiruvchiorganizmlarayrimbakteriyalar (ko‘kyo‘tal, vabo, o‘lat, qoqsholqo‘zg‘atuvchilari), zamburug‘lar (vertisillium, qorakuyazang, zamburug‘lari), o‘simliklar (raffleziya, devpechak, zarpechak, shumg‘iya), hayvonlar (leyshmaniya, bezgakparaziti, tripanosoma, askarida, jigarqurti)gaxos.
O‘simliklarning mineral oziqlanishi. Yashilo‘simliklarorganizmidagihayotiyjarayonlaruchunnafaqatuglevodlar, balkioqsillar, lipidlar, nukleinkislotalar, viraminlar, fi togormonlar ham zarur. Bu moddalartarkibigauglerod, vodorod, kisloroddantashqariazot, oltingugurt, fosforvaboshqaelementlar ham kiradi.
Hayvonlarning mineral oziqlanishi.Geterotroforganizmlardakechadiganplastikjarayonlar, to‘qimalarningyangilanishiko‘pjihatdan mineral moddalarga ham bog‘liq.
4.Yangimavzunimustahkamlash
3
Tirikorganizmlarninguglerodvaenergiyaniqandaymanbayidanfoydalanishigako'raturlari
.Nazorattopshirig'i : klastermetodi
Avtotroflar
Geterotroflar
fototrof
xemotrof
parazit
golozoy
saprofit
Sardorlaruchun:Zinama-zinametodi.
T
irikorganizmlar
avtotroflar 
geterotroflar
fototrof 
saprofit
archa achitqi
zamburug[
zam
4-shart.Rasmlarbilanishlash.
O'quvchilarnibaholash: Darsdavomidafaolqatnshganoquvchilarnibaholashvataqdirlash.
Uygavazifa: Tirikorganizmlarningoziqlanishigako’raturlarimavzusinio'qib ,savollargajavobtopish, AKT danfoydalanibmavzubo'yichayangima'lumotlartopish,savolkartochkalarivakrasvordlartuzibkelish
Xulosa
O 'zbekistonRespublikasining "Ta'limto'g'risidagi" Qonuni, "Kadrlartayyorlashmilliydasturi " talablariasosidata'limtizimidaro'yberayotgano'zgarishlarumumiyo'rtata'limmaktablardagiboshqao'quvfanlariqatoribiologiyao'quvfaniningo'qitilishinitubdanyangilashnitalabetmoqda.
Biologiyadarslario'quvchilarningilmiydunyoqarashiningrivojlanishiga ,ma'naviy,axloqiymadaniyatinishakllantirishga ,ekologiktarbiyasinioshirishga ,ularnikasbgayo'naltirishvaamaliyhayotgatayyorlashgayordamberadi.
Ochiqdarsishlanmasida
1.Blitsso'rovmetodi.
2.Biologik masala yechish
3.klastervazinama-zinametodi
4. rasmlarbilanishlashmetodi
Foydalanilganadabiyotlar.
1.I .A.Karimov. "Yuksakma'naviyatyengilmaskuch" asari.2008-yil.Manaviyat nashriyoti.
2.UzviylashtirilganDavlatTa'limstandartivao'quvdasturi.
"Toshkent-press" 2010-yil.
3.O.Mavlonov . Biologiyaasoslari. Toshkent 2012 ."O'zbekistonmilliyensiklopediyasi" Davlatmillynashriyoti.
4.A.G’afurov,A.Abdukarimov,J.Tolipova,O.Ishankulov,M.Umaraliyeva, I.Abdurahmonova 10-sinf “Biologiya” Toshkent-2017yil “Sharq”nashriyotimatbaaaksiyadorlikkompaniyasi.
5.Maktabdabiologiyajurnali .2011 yil .12-son
6.Maktabdabiologiyajurnali .2009-yil. 11-son.
Вебинар для учителей
Свидетельство об участии БЕСПЛАТНО!
