М.?уезов "К?ксерек" ??гімесі

К?ні: 28.01.2016ж             Сыныбы: 7а             П?ні: ?дебиет

Саба?ты? та?ырыбы: М.?уезов «К?ксерек» ??гімесі. Бекіту саба?ы

Саба?ты? ма?саты: Жазушыны? таби?ат та?ырыбымен адамдар та?дырын ?атар суреттеген к?ксерек ??гімесінен ал?ан білімдерін ж?йелеу, ??гіме мазм?ны ар?ылы басты кейіпкерлерді? іс-?рекетіне, авторды? к?з?арасына бойлау.

Білімділік: М.?езовты?  «К?ксерек» ??гімесіні? мазм?нын ?орытындылау, шы?арма мазм?нына, идеясына, та?ырыбына талдау жасау;

Дамытушылы?: Шы?арманы талдау ар?ылы ?з ойын ?ор?ай білуін, на?ты с?йлеу білуін дамыту, с?здік ?орын молайту;

Т?рбиелік: ??гіме мазм?ны ар?ылы о?ушылар бойында адамгершілік, жанашырлы? сия?ты ?асиеттерді ?алыптастыру, таби?атты, ?орша?ан ортаны аялау?а, оны? за?дылы?ын б?зу?а жол бермеу;

Саба?ты? т?рі: ?айталау саба?ы

Саба?ты? ?ту ?дісі: СТО ?діс-т?сілдері, с?ра?-жауап, талдау, іздену

Саба?ты? к?рнекілігі: М.?уезов портреті, ?ас?ыр суреті, к?ксерек кинофильмінен ?зінді, интерактивті та?та

П?наралы? байланыс:бейнелеу ?нері

Саба? барысы:

?йымдастыру кезе?і

О?ушыларды? назарын саба??а аудару

Сыныпты 2 топ?а б?лу.

1 - топ. "Арлан"

2 - топ. "К?кжал"

 ?й тапсырмасын с?рау

    Жа?а саба?

Эпиграф «Таби?ат – екінші ?йі?» балы??а су, ??с?а ауа, жануар?а орман, дала?а тау керек. (М. М. Пришвин) Саба? кезе?дері

1. К?ксерек шы?армасынан ?зінді

"Арлан" тобы "Ауыл адамдарыны? к?ксерек туралы ??гімесі"

"К?кжал" тобы. "К?ксеректі? ?лімі.."

2. Топтастыру.   

"Арлан" тобы " К?ксеректі? суретін сал. Ауыл иттерінен к?ксеректі?  ерекшелігі ?андай? Топтастыр

"К?кжал" тобы. Ауыл иттерін бейнеле. Ауыл иттерініні? к?ксеректен айырмашылы?ы ?андай? Топтастыр

3.   «Топта?ы о?ушыларды? зерттеу ж?мысы» 1 - топ. Арландар. «К?ксерек» ??гімесі ?алай келді (тарихы) 2 - топ. К?кжалдар. ?ас?ыр туралы биологиялы? т?р?ыда айтады

4. Шы?армашылы? ж?мыс

Топ м?шелері  берілген тапсырмаларды орындайды.

"Арлан" тобы "

1. ?ас?ыр туралы  ?ле? ??растыр

   1. Жырт?ыш,?ома?ай.   2. ?лиды, шабуылдайды,жортуылдайды

3. ?ас?ыр-т?з та?ысы, перзенті.      4. Б?рі,к?кжал.

"К?кжал" тобы.

1. "А?шы" туралы ?ле? ??растыр

1. ?ыра?ы,са?           2. Атады,к?здейді,        аулайды,    

 3. А?шы ?ансонарда а??а шы?ады.                4. Мерген.

 5. Проблемалы? с?ра?тар

1. ?ас?ырлар апанын адамдар неге тал?андады?

2. Б?лтіріктерге істегендеріне ?алай ?арайсы?дар?

3. ?зін м?пелеп ?сірген ??рмашты танымай, К?ксеректі? жауызды? істеген себебін ?алай т?сінесі??

4.?ас?ырлар іс - ?рекеті мен адамдар іс - ?рекетінде ??састы? бар ма? ?айсысы ?аталыра??

5.??рмашты? б?лтірік асырауы д?рыс па?

6. К?ксерек туралы сізді? ойы?ыз?

 7.К?ксерек ??гімесі ?ай жылы жазыл?ан? ( 1929 ж)

8. ?асен деген кім? ( белгілі а?шы)

9. ??рмашты? елі? ( ?араадыр)

10. К?ксеректі же?ген итті? аты? ( а??ас?а)

11. К?ксерек ??гімесіні? та?ырыбы? ( Адам-Таби?ат-?ас?ыр)

12. К?ксерек туралы ел не дейді?

13. ??гімедегі басты кейіпкер кім деп ойлайсы??

14. К?ксерек ?рлы? пен адал асты? айырмасы не екенін ??а алмады дегенді ?алай т?сінесі??

15. К?ксерек ??рмаштан г?рі а? ?ас?ырмен неге тез бауырласты?

6. Сот отырысы   

«К?ксерек» о?и?асы неліктен б?лай ?тті,осы?ан байланысты о?ушыларды? пікірін ты?даса?.

           Сот т?ра?асы сот ?рдісін ашы? деп жариялайды.

          Прокурор с?з алып, «?ылмысты? о?и?а?а» ?ыс?аша шолу жасайды,осында?ы бейк?н? ??рмашты? ?ліміне кін?лі К?ксеректі жаза?а тарту керек деген ?сыныс айтады.

           А?таушылар:   К?ксеректі? ауыл иттерінен, ауыл адамдарыны? к?бісінен не ?шін тая? жегенін,олардан со??ы жегенде ?андай мінез к?рсететінін,оны? себебі неде екенін айта келіп, адамдар арасында?ы ?мірді? К?ксерекке т?сініксіздігін, я?ни ?рбір тіршілік иесіні? ?мір с?ретін ?з ортасы,?з ?андастары бар екені туралы айтады. ?ас?ыр адамдар арасында?ы ?мірге к?ндікпейді, ол далада, тау-таста ?мір с?ру керек,б?л-таби?атты? за?ы.  Айнала ?орша?ан таби?атты? ?з за?ы,?з ерекшелігі бар. К?зін ?лі ашпа?ан К?ксерек адамдар арасына келіп т?рбиеленсе де, б?рілік таби?атына тартып екі ая?ты пендемен ?штесіп ?сті. Себебі ол-?ас?ырды? ?зіне т?н мінезі,таби?и ?асиеті. Сонды?тан К?ксеректі жазалау орынсыз.

         ?аралаушы: ?з с?зінде ??рмашты? К?ксеректі ?алай жа?сы к?ргенін,?алай тама?тандырып,?алай к?ткенін,сол ?шін тіпті ?жесіні? ?асынан б?лініп,оны ?зіні? ?асына алып жат?анын,ауыл иттерінен ?ор?а?анын м?тіннен мысал келтіре отырып,К?ксерек ??рмашты? жа?сылы?тарына з?лымды?пен жауап ?айтар?анын д?лелдеп, оны жазалау керек деген райынан ?айтпайды.

            А?таушылар: К?ксерек жа?сылы??а жа?сылы? ?айтаруды білмейді. Себебі ол-та?ы. Оны шы?арма барысында жазушы да бірнеше рет еске алады. Мысалы,К?ксеректі? дене бітімін суреттегенде «зі?гіттей к?кшола? ?ас?ыр болды», «орасан боп ?сті», «жоталары д??киіп,жон ж?ндері ?рпиіп ал?ан»,  «зорайып ?атты ?сті», «ая?тары жуандап, ж?ндеріні? б?рі ?зарып ?сті» деп сипаттайды.

      «Г?рр»  етіп ала т?бетті ал?ымынан ала т?сті», «г?рілде?кіреп ма?ына дарыт?ысы келмейді», «?ор?-?ор? асайды», «?ыл?-?ыл? ж?тады», «?абыр?аларын кірт-кірт сындырады», «д?р-д?р еткізіп келеді» -б?л оны? арлан?а т?н ?имылдары.

       К?ксеректі? мінезін «?ырыстанып жатып алады», «ызалы,долы,ашулы»,  «долылы?,, жой?анды? бар», «?лі к?нге бір рет жадырап ойнап к?лген емес», «татулы? жо?,суы?», «К?ксерек о?ашада, елсізде ?атты ойыншыл болатын», «ол т?зде еркін ойна?ы» деген тіркестермен суреттейді. М?ны? б?рі К?ксеректі? т?рбиеге к?нетін к?шік емес, ?анша асыраса? да орман?а ?арап ?литын б?лтірік екенін д?лелдейді.Ол ?зіне т?н мінезіне т?н ?рекет жасады.

                Айыпталушы К?ксерек: Мені? адамдар?а деген ?шпенділігімні?  арта т?суіне итермелеген  ?осымша себептер:

     1) адамдар мені? ?яластарымды ?лтірді; 

  2) ата-анама ту?ан к?н ма?ан да туып,адамдар мені? де к?шіктерімді  ?лтірді;

  3) ?зім адам о?ына тап болдым,к?шік кезімде де екі ая?тылардан т?рлі со??ы алдым

                 Екі ку?герді? с?здері.

               А?таушыларды? ?орытынды с?здері:   К?ксеректі? ?зі келтірген д?лелдерінен  бас?а оны? ??рмашты ?лтіруіне себеп не?           ?ас?ырды? ?зіне т?н мінезі,таби?и ?асиеті дедік. Сонды?тан ол ?анына тартып,иесі болса да ??рмашты ?лтірді.

Адам,жануар –таби?ат жаратылысы. Олар ?мір с?ру ?шін,?рпа? са?тап ?алу ?шін ?мір с?реді. ?ас?ырлар жырт?ыш да болса  тіршілік иесі. Адамдар осыны т?сіну керек еді. Ал ?ас?ыр апанын б?зу,б?лтіріктерін ?лтіру-адамны? таби?ат?а жаса?ан ?иянаты.

           ??гімеде адамдар ?леміні? ?атыгездігін к?реміз, ?иянатшы екенін бай?аймыз. Ойланбай істеген істі? опы? жегізетінін к?реміз. ??рмаш ?лкендерді? екі рет ескерткенін елемеді, ?ас?ырды сойма?шы бол?анына к?нбеді. Ал ?лкендер ерте?ді ойламай,арланны? ?сіп  жырт?ыш болып шы?уына бар жа?дайды жасады.

              Адвокаттар  ке?есіні? т?жырымы:  ??рмаш ?ліміне басты кін?лі К?ксерек емес.

              Сот ?кім шы?арады: ??рмаш ?ліміне адамдарды? ?зі кін?лі. К?ксерек, біріншіден, тегіне тартып ?лтірсе,бір жа?ынан м?ндай ?ылы??а итермелеген-адамдардан к?рген  ж?бір-жапасы. Адамдар «Еккені? тікен болса, ор?аны? балауса болмас» деген с?зді ескермеген. К?ксерек к?шік емес, б?лтірік. «Б?рі б?рілігін істейді», «?ас?ырды? баласын ?анша асыраса? да орман?а ?арап ?луын ?оймайды»  деген ата-баба даналы?ына с?йеніп К?ксеректі? таби?ат за?дылы?ына с?йкес ?рекет еткенін ескере отырып оны жазадан босатамыз.

Автормен сырласу             Кейіпкермен сырласу

М??алімні? ?орытынды с?зі: М.?уезовті? «К?ксерек» ??гімесін ая?тады?.Жазушыны? «К?ксерегі» -оны? е? та?даулы шы?армаларыны? бірі.

      Тіршілік иесіміз б?ріміз де,

      С?руге ?мір ???ылымыз б?ріміз де,

      Са?тайы?шы таби?ат за?дылы?ын.

      Саба? болсын к?ксерек та?ы бізге.

       Б?л «К?ксерек» шы?армасында М. ?уезов адамдарды: таби?атты ?ор?ау?а, мейірімділікке ша?ырады.  Таби?ат – екінші ?йіміз. Сонды?тан да таби?атты аялай білейік, зиян келтірмейік! ?ас?ыр – дала санитары.К?ркем ?дебиет бас?а да ?нер салаларында ?ас?ыр ?атыгез, суы?, ?анішер кейіпінде бола бермек. ?ас?ырдан са?тан?анша, ?ас?ыр кейпіндегі адамнан са?танайы?!

?йге тапсырма: «Б?лтірікті ?анша асыраса? да тау?а ?арап ?лиды» та?ырыбына шы?арма жазу.

Ба?алау. ?орытынды.