Алыкул Осмонов очпос акын

Аксы районунун Кербен шаарындагы №36 Ж. Бөкөнбаев атындагы жалпы билим берүүчү орто мектептин кыргыз тили жана адабияты мугалими Жоробаева Айгул Дуулатовна.

Тарбиялык саат

Тема: Ѳчпѳс акын

А -аалам алпы Шекспирдей күч менен, Л -лирикалуу ырлар жазат сүйүктүү. Ы -ырына бир да жолу калп айталбайт, К -кудайга миң мертебе калп айтса да. У -ушул адам, ушул сырдуу кийимчен, Л -лирик акын, өчпөс акын- Алыкул.

Алыкул Осмонов

Сабактын максаты: 1. Билим берүүчүлүк: А.Осмоновдун ырларын терең түшүнүшөт. Чыгармаларынын мааниси бүгүнкү күндө да актуалдуу экендигине, ырларды көркөм айтууга көнүгүшөт. 2. Өркүндөтүүчүлүк: Акындын чыгармаларын окуу аркылуу окуучулар билимин көтөрүшөт. Акыл-эс менен кабыл алып, суйлөө маданиятын, поэзияга болгон кызыгуусун арттырышат. 3. Тарбиялык: чыгармаларын билүү менен каармандарга баа бере билүүгө, Ата Журтту сүйүүгө, патриоттуулукка, чечкиндүүлүккө, сабырдуулукка тарбияланышат.

Алыкул Осмоновго арналган ар бир сабак-өзгөчө. Чыныгы поэзиянын сабагы болууга тийиш. Себеби Алыкулду ырсыз элестетүүгө, деги эле кыргыз поэзиясын Алыкулсуз элестетүүгө мүмкүн эмес. Алыкул деп, Алыкул атын салт кылган бар, Не билет ал жөнүндө жаш муундар. Суусаган таттуу лира ширесине, Умсуна тамшанышат окурмандар. Алыкулдун жеке турмушу да, тагдыры да ырга байланышып ырга айланган. Ал адамдык сапатты ыры аркылуу баалап, өз бактысын ырларынан издейт. Бул дүйнөдө узак жашай албады, Зангыратып бийик үй да салбады. Тан атканча кирпик какпай отуруп, Бүт өмүрүн ыр сабына арнады. (А.Исмаилов)

Чындыгында А.Осмонов аз жашады Улуттун улуу күнү акын жарык дүйнөгө келген. Айтор, бул күн көпчүлүк үчүн кош майрам. Нооруз менен акындын майрамы. 1915-жылы 21-мартта Панфилов районунун Каптал-Арык айылында төрөлгөн. 1928-жылга чейин Фрунзе, Токмок үйүндо тарбияланып, Фрунзе Педтехникумунда 1928-1933-жж окуйт. Ден соолугуна байланыштуу бул окуу жайын бүтүргөн эмес. Өмүрүнүн акырына чейин чыгармачылык менен алпурушкан. Акын чыгармачылыгында көпчүлүк акындардай эле Ата Журт, Ата Мекен, туулган жер, тагдыр, турмуш, өмүр, жаратылыш, эне, аял, махабат, достук, адамзат, музыка, согуш, тирүүлүк, ынтымак темасына кайрылган. Акынга дем-күч берген, чыгармачылыгын арттырган, шыгына шык кошкон- Ысык-Көл темасы. Ырларына токтолсок, баа жеткис мурастарды көрө алабыз.

Ысык-Көл Ысык-Көл сени сүйдум, сени ырдадым, Ырыма өзүң болдуң бел кылганым. Күнүмдүн ичкен суудай берекеси, Өзүңдүн бир көйколүп ыргалганың. Ата Журт Жылуу кийин, жолуң кыйын үшүүрсүң, Кыш да катуу бороон улуп, кар уруп. Суугуңду өз мойнума алайын, Жол карайын токтой турчу Ата Журт.

Фрунзе Фрунзе учкан уям, сүйгөн калаам, Көп жүрдүк ойноп, күлүп эсен-аман. Эч качан жакшы элесиң эстен кетпейт, Кашка суу, жашыл бакчаң, салкын абаң. Сүйүү Ойлойм, ойлойм кызды гул деп санаймын, Кыздын сыры жүрөктү ачып караймын. Түк таба албайм, бекем экен ачылбайт, Сүйүү күнүн, бакты жылын самаймын.

Окуу мага Болуу үчүн-күч, күкүк суу шарындай, Табылмакпы-оттуу жаштык чагындай. Улутунган себебимдин чечүүсү, Окуу мага керексин сен дарыдай Акын өзү тууралуу Мен өзүмдү үй сыртынан тыңшасам, Күрс-күрс эткен оор жөтөл үн чыгат. Бүткөн экен кайран өмүр, кайран жан, Деп жалооруп көңүлүм шондо бир сынат.

Акындын эмгектери бааланып төмөнкүдөй сыйлыктар менен сыйланган. 1938-ж «Ардак белгиси» ордени, 1946-ж «1941-1945-жж Улуу Ата Мекендик согуш мезгилинде каарман эмгеги үчүн» медалы менен, 1950-ж Москвада орус тулинде жарык көргөн «Мой дом» аттуу рлар жыйнагы «Сталиндик сыйлыктын» талапкерлигине көрсөтүлөт, 1967-ж «Кыргызстан Ленин комсомолу» сыйлыгынын лауреаттык күбөлүгү ыйгарылган. Окурмандар акынды котормочу катары дагы кеңири тааныйбыз, А.С.Пушкиндин «Евгений Онегин» ыр менен жазылган романын, Шекспирдин «Отеллосун» ыр менен жазылган трагедиясын, Крыловдун тамсилдерин, Шота Руставеллинин «Жолборс терисин кийген баатыр» поэмасын окурмандарга өз жүрөгүнөн чыккандай тартуулаган.

Котормолору тууралуу акын мындайча эскерет: Ойлойм да, ойго батып бекер турбайм, Пушкинден, Шота абамдан акыл сурайм, Жок дешпейт, мындай дешип айтып берет, Кайрадан көбүн оңдойм, иргийм, ылгайм. Шота аба, чын достуктун эң кымбаты, Эр үчүн, керек жерде ак кызматы. Жөнөй бер, дагы сонун жерге алпарат, Алдагы мен берген ат-кыргыз аты.

Калемдештери Алыкул Осмоновдун эмгектерин баалап келген. С. Эралиев Алп экен го, талантуу акын Осмонов, Түпкүрдөгү ойлоруңду козголоп. Азыр ачсам барактарын кээ күндө, Көл шарпылдап аны менен тең күндө, Жүргөн окшойт толкундарын тосмолоп. Б. Сарногоев Биз, акындар, колдун болсок, оң-солу, Анда Алыкул ал колдордун ортону. Биз, акындар, жылдыз болсок көктөгү, Анда Алыкул жылдыздардын чолпону.

Чынгыз Айтматов Сени тааныгандар жашап жатканда, сен тирүүсүң. Өз өлүмүн күтүп жашаган акын. Кагазга оролгон табият мыйзамы. Күбөсү күбүлгөн жолборс териси. Насирдин Байтемиров Койчу, досум, мени акын дебечи, Мени акындын улпагына теңечи. Кыргызымда кандай сонун акын бар, Десең келет, Алыкулдун элеси.

Алыкул-кыргыз поэзиясынын бүтпөс гимни! Алыкулдун чыгармаларын канчалык деңгээлде билерибизди төмөнкү кроссворд аркылуу текшеребиз

1. Акындын өзү тууралуу жазган ыры

2. «Ким болду экен?» поэмасындагы Күлбөс кыздын аты

3.Сүйүү тууралуу поэмасы

4.Боз ат минген......

5.Автандилдин сүйгөнү

6.Кайсы калкты тууганым деп чыгарган?

7. «Чолпонбай» драмасындагы медсестра кыз

1

2

3

4

5

6

7

Алыкул-өчпөс акын, өчпөс талант.......