Жун толасининг физик-мeханик хусусиятлари

JUN TOLASINING FIZIK-MEXANIK XUSUSIYATLARI

Farg‘ona politexnika instituti¹

Yengil sanoat va to‘qimachilik fakulteti “Tabiiy tolalar” kafedrasi katta o‘qituvchisi Sultonov Saminjon To‘xtasinovich¹

e-mail: [email protected]

Sobirova Irodaxon Baxtiyorjon qizi

Farg‘ona politexnika instituti¹

Yengil sanoat va to‘qimachilik fakulteti 90-21 YESTJ guruh talabasi

[email protected]

Annotatsiya: Ushbu maqola jun tolasining fizik-mexanik xususiyatlarini tadqiq etishga bag'ishlangan. Jun tolasi, tabiiy tola sifatida, ko'plab sohalarda, jumladan, to'qimachilik sanoati va qishloq xo'jaligida keng qo'llaniladi. Maqolada jun tolasining struktural xususiyatlari, kuch, elastiklik, namlikka chidamlilik va boshqa mexanik xossalari taqdim etiladi. Shu bilan birga, junning tashqi ko'rinishi va ishlatilishi haqida ham ma'lumot beriladi.

Kalit so'zlar: jun tolası, fizik-mexanik xususiyatlar, tabiiy tola, to'qimachilik, elastiklik.

Abstract: This article is devoted to the study of physical and mechanical properties of wool fiber. Wool fiber, as a natural fiber, is widely used in many fields, including the textile industry and agriculture. The article presents structural properties, strength, elasticity, moisture resistance and other mechanical properties of wool fiber. At the same time, information is also given about the appearance and use of wool.

Key words: wool fiber, physical-mechanical properties, natural fiber, textile, elasticity.

Абстрактный:Данная статья посвящена изучению физико-механических свойств шерстяного волокна. Шерстяное волокно, как натуральное волокно, широко используется во многих областях, в том числе в текстильной промышленности и сельском хозяйстве. В статье представлены структурные свойства, прочность, эластичность, влагостойкость и другие механические свойства шерстяного волокна. При этом также даются сведения о внешнем виде и использовании шерсти.

Ключевые слова: шерстяное волокно, физико-механические свойства, натуральное волокно, текстиль, эластичность.

Kirish:

Jun tolası, hayvnlardan olingan tabiiy tolalardir, ulardan odatda jun mahsulotlari, kiyim-kechaklar va boshqa to'qimachilik buyumlari ishlab chiqariladi. Jun tolasi biologik, kimyoviy, fizik va mexanik xususiyatlari bilan ajralib turadi, bu uni turli sohalarda qo'llash imkonini beradi. Ushbu maqolada jun tolasining fizik-mexanik xususiyatlari, uning kuchlilik, elastiklik va boshqa mexanik jihatlari ko'rib chiqiladi, shuningdek, bu xususiyatlarning amaliy qo'llanilishidagi ahamiyati tahlil qilinadi.

Asosiy qism:

1. Jun tolasining struktural xususiyatlari:

2. Jun tolasi asosan keratin deb ataluvchi oqsildan iborat. Ushbu oqsil molekulalari jun tolasi strukturasini hosil qiladi va uning mexanik xossalariga bevosita ta'sir qiladi. Jun tolalari bir-biriga o'xshganda, har bir tolada g‘ovakli struktura paydo bo'ladi. Ushbu g‘ovaklik junning kuchini va elastikligini ta'sir qiladi. Jun tolasining o'ziga xos xususiyatlari orqali, u nafaqat qishloq xo'jaligida, balki zamonaviy to'qimachilik sanoatida ham muhim rol o'ynaydi.

3. Kuchlilik:

4. Jun tolası yuqori kuchga ega bo'lib, o'zining elastikligini saqlab qolishi uchun juda muhimdir. U turi va tozaligiga qarab 20-30% gacha cho'zilishi mumkin, bu esa junning kengayishini va kuchini oshiradi. Jun tolasining kuchi uning to'liq mustahkamligini ta'minlaydi va ishlov berilayotganda zarba va og'irliklarga bardosh berishiga imkon beradi.

5. Elastiklik:

6. Jun tolasi elastik xususiyatlari bilan ajralib turadi. Bu, junning kuchlanganidan keyin o'z shaklini tiklash qobiliyatini belgilaydi. Elastiklik junning qiyoshli va suvli muhitda o'z xususiyatlarini saqlashiga yordam beradi. Jun tolası, egilgandan so'ng o'z joyiga qaytish qobiliyatiga ega, bu uni ko'plab sohalarda, xususan, kiyim-kechak ishlab chiqarishda ideal materialga aylantiradi.

7. Namlikka chidamlilik:

8. Jun tolası namlikni yaxshi o'zlashtirishi bilan mashhur. Bu, junning suvni o'z ichiga olishi va namlikka nisbatan chidamli bo'lishi imkonini beradi. Jun tolasining o'ziga xos strukturasi uning namligidan keyin tezda quruqlashiga va tezlik bilan o'z qoyishiga yordam beradi. Biroq, namlikka duch kelganda, jun tolası chidamsiz holga kelishi mumkin, bu esa uni saqlashda muhim ahamiyatga ega.

9. Issiqlik izolyatsiyasi:

10. Jun tolası yaxshi issiqlik izolyatori hisoblanadi, bu esa uni issiq kiyimlar va tekisliklar uchun ideal materialga aylantiradi. Jun ko'plab havo quyoshida havo o'tkazmaydigan sharoitlar yaratadi, bu esa nafas olishda yaxshi sharoit beradi. Bu xususiyatlar, junning turli iqlim sharoitlarida ishlatilishini osonlashtiradi.

11. Texnologik qo'llanilishi:

12. Jun tolası nafaqat kiyim-kechak uchun, balki turli xil texnologik sohalarda, jumladan, qishloq xo'jaligida, hayvonot bog'larida va boshqa tovushlardagi texnologiyalarda qo'llaniladi. Junning fizik-mexanik xususiyatlari, uni boshqa materiallarga nisbatan afzalliklari bilan birga, uni innovatsion ishlanmalar uchun ham maqbul qiladi.

Xulosa:

Jun tolasining fizik-mexanik xususiyatlari, uning kuchlilik, elastiklik, namlikka chidamlilik, issiqlik izolyatsiyasi kabi xususiyatlar bilan ajralib turadi. Ushbu xususiyatlar jun tolasi to'qimachilik sanoatida va boshqa sohalarda keng qo'llanilishiga asos bo'ladi. Jun tolasının ekologik tozaligi va inson salomatligiga zarar bermasligi, uning ahamiyatini yanada oshiradi. Shu sababli, jun tolasining fizik-mexanik xususiyatlarini bilish, uni yanada samarali foydalanish uchun muhimdir.

Adabiyotlar:

1. Kothari, V. K. "Textile Science," 2020.

2. Hariharan, S. "Natural Fibers: Properties and Applications," Woodhead Publishing, 2019.

3. Oka, K. "Physical and Mechanical Properties of Natural Fibers," Journal of Textile Research, 2021.

4. "Advances in Textile Materials" "Handbook of Textile and Industrial Dyeing," 2022.