Медиа сабаттуулук

САБАК № 1

ТЕМА:

МААЛЫМАТ ЖАНА МЕДИА

Маалымат жана медиа

Бул сабакта төмөнкү маселелер каралат:

• Маалымат жана анын түрлөрү
• Заманбап дүйнөдөгү медиа жана маалыматтын орду
• ММК эркиндиги демократиялык коомдун көрсөткүчү катары

2

Маалымат деген эмне?

i

«Информация» деген термин латын тилинен information –

түшүндүрүү, баяндап айтып берүү, малыматтар топтому дегенди түшүндүрөт.

Информация – бул адамдар, предметтер, фактылар, окуялар жана процесстер жөнүндөгү сунушталып жаткан формасынан көз карандысыз бардык маалыматтар.

3

Сунушталган формасы жагынан маалыматтын түрлөрү

Маалымат ар түрдүү болот.

Ыңгайлуу болушу үчүн аларды сунушталган формасы боюнча бөлүп алалы:

ДОБУШ ТҮРҮНДӨГҮ МААЛЫМАТ

Г Р А ФИК А ЛЫК МААЛЫМАТ

САН ТҮРҮНДӨГҮ МААЛЫМАТ

ВИДЕО- МА А ЛЫМ А Т

ТЕКСТ ТҮРҮНДӨГҮ МААЛЫМАТ

4

ММК деген эмне?

Массалык маалымат каражаттары (ММК) – бул техникалык каражаттардын жардамы менен коомдо ачык жалпыга жеткиликтүү маалымат берүү үчүн түзүлгөн мекеме.

ММКлар маалыматты чогултап, иштеп чыгат (анализдейт) жана өз аудиториясына берет (трансляция).

5

ММК төмөнкүдөй бөлүнөт:

БАСЫЛМА – бул китептер, гезиттер, журналдар, башкача айтканда, текст, графика, сүрөттөрү менен кагазга басылган жана көбөйтүлгөн чыгармалар;

ЭЛЕКТРОНДУК - бул телевидение, эгер таркатуучу акустикалык же визуалдык маалыматты аналогдук же санарип түрүндө кабель же электромагниттик толкундар менен (жерден же спутник аркылуу) эсебинен трансляция кылса, ошону менен бирге мындай маалыматтарды ар түрдүү передача катары телевизиондук аппараттарда кабель, антенна же спутник аркылуу кабыл алышат;

РАДИО – бул медианын бир түрү, анда радокомпаниялар программаларды түзүп, аларды радиостанциялар аркылуу радиоприемниктерге таркатышат, угуучулар аларды тандап угушат;

6

Жаңы медиа

Жаңы медиалар – бул массалык маалымат каражаттарынын жаңы форматы, санарип каражаттардан каалаган убакта көрүүгө болот жана колдонуучулардын контент түзүүгө

жана аны таратууга активдүү катышуусуна

жол берет”.

7

ММК жөнүндө мыйзамдар

Массалык маалымат каражаттарына гезит, журнал, алардын тиркемеси, альманах, китептер, бюллетендер, туруктуу аты бар көпчүлүккө таркатылчу бир жолку басылмалар, теле-радио, кино- жана видеостудиялар, мамлекеттик органдар, маалымат агенттиктери, саясий, коомдук ж.б. уюмдар, жеке адамдар тарабынан

чыгарылган аудиовизуалдык запистер жана программалар кирет.

КРнын “ММК жөнүндө” мыйзамы 2- июль, 1992-ж. №938-XII

(КРнын мыйзамдарынын редакциясы 08.05.1993 –ж. №1228-XII, 22.02.2013-ж.

№ 29, 17.05.2014-ж. №69, 04.01.2017-ж. №1)

8

ММК функциялары

МА А ЛЫМ А Т ТЫК ФУНКЦИЯ

СЫНДОО ЖАНА КОНТРОЛЬ

СОЦИАЛДАШТЫРУУ

К О О М Д УК ПИКИР

К А ЛЫП Т А Н ДЫР У У

МОБИЛИЗАЦИЯЛОО

9

Эркин ММК демократиялык коомдун маанилүү көрсөткүчү катары.

Демократия деңгээли боюнча глобалдык индекс

1. Норвегия 2. Швеция 3. Исландия

4. Дания

5. Жаңы Зеландия

10

Прессанын эркиндиги жана коомдогу демократиянын деңгээли.

Демократия деңгээли боюнча глобалдык индекс

Сөз эркиндигинин дүйнөлүк индекси

1. Норвегия 2. Швеция 3. Финляндия

4. Дания

5. Нидерланды

11

Прессанын эркиндиги жана коомдогу демократиянын деңгээли.

И с ландия

СӨЗ ЭРКИНДИГИНИН ДҮЙНӨЛҮК ИНДЕКСИ

ДЕМОКРАТИЯ ДЕҢГЭЭЛИ БОЮНЧА ГЛОБАЛДЫК ИНДЕКС

3 ОРУН

1 0 ОРУН

Новая Зеландия

5 ОРУН

1 3 ОРУН

Фи н ляндия

9 ОРУН

3 ОРУН

Нидерланды

1 0 ОРУН

5 ОРУН

12

Прессанын эркиндиги жана коомдогу демократиянын деңгээли.

ВСЕМИРНЫЙ ИНДЕКС СВОБОДЫ СЛОВА

Китай Сирия

ДЕМОКРАТИЯ ДЕҢГЭЭЛИ БОЮНЧА ГЛОБАЛДЫК ИНДЕКС

Саудовская Аравия Гвинея-Бисау

Туркмөнстан

Эритрея

Сирия

Чад

Түндүк Корея

Түндүк Корея

Прессанын эркиндиги жана коомдогу демократиянын деңгээли.

СӨЗ ЭРКИНДИГИНИН ДҮЙНӨЛҮК ИНДЕКСИ

Гвинея-Бисау Чад

ДЕМОКРАТИЯ ДЕҢГЭЭЛИ БОЮНЧА ГЛОБАЛДЫК ИНДЕКС

Китай

142 153

ОРУН ОРУН

Туркмөнстан Саудовская Аравия

161 163

ОРУН ОРУН

Сирия

164

Эритрея

121

77

ОРУН

ОРУН

Саудовская Аравия

К и т ай

168

176

ОРУН

ОРУН

Туркмөнстан

Сирия

Чад

165

177

178

ОРУН

ОРУН

ОРУН

ОРУН

Түндүк Корея

Түндүк Корея

Гвинея-Бисау

Эритрея

166

179

180

167

ОРУН

ОРУН

ОРУН

ОРУН

Прессанын эркиндиги жана коомдогу демократиянын деңгээли.

ДЕМОКРАТИЯ ДЕҢГЭЭЛИ БОЮНЧА ГЛОБАЛДЫК ИНДЕКС

СӨЗ ЭРКИНДИГИНИН ДҮЙНӨЛҮК ИНДЕКСИ

Кыргызстан

Кыргызстан

8 9 ОРУН

10 6 ОРУН

Россия

Россия

14 8 ОРУН

12 2 ОРУН

Таджикистан

Казахстан

14 9 ОРУН

14 3 ОРУН

Таджикистан

Казахстан

15 7 ОРУН

15 1 ОРУН

Өзбекстан

Туркмөнстан

16 8 ОРУН

16 1 ОРУН

Туркмөнстан

Өзбекстан

16 9 ОРУН

16 1 ОРУН

Жалаа үчүн кылмыш жазасынын алынышы.

- 2010-жылга чейин КРнын

кылмыш кодексинде “Жалаа” 127-беренеси, “Ар-намыска шек келтирүү” 128-беренелери бар болчу.

- 2010-жылы КРнын Конституциясына жалаа үчүн кылмыш жазасын алып салган өзгөртүүлөр киргизилген.

16

Кыргыз Республикасынын мыйзамдары

1. Адамды каралаган же кадыр-баркына шек келтирген маалымат

таратканы үчүн эч ким кылмыш жазасына тартылбайт. ( КРнын Конституциясы, 33-берене)

2. Журналисттин милдети:- өз маалыматынын чын-бышыгын

текшерүү

(Закона КРнын «ММК жөнүндө» мыйзамы, 20-берене)

3. Ар бир адамга мамлекеттик органдардан жана жергиликтүү

өзүн-өзү башкаруу органдарынан маалымат алуу укугуна кепилдиги берилет... Мамлекет ар бир адамдын малымат издөө, алуу, иликтөө, өндүрүү, жеткирүү жана таратуу укугун коргой. (КРнын « Мамлекеттик органдардагы жана жергиликтүү өзүн-өзү башкаруу органдарындагы маалыматтын жеткиликтүүлүгү жөнүндө» мыйзамы, 3-берене)

17

Бүтүмдөр

#

#

Маалымат – бул бизди курчап турган дүйнө

туурасындагы билдирүүлөр. ММКлар бир гана маалымдоо эмес,

социалдаштыруу, коомдук пикир жаратуу, мобилдетирүү ж.б. функцияларды да аткарат

Сөз эркиндиги демократиянын деңгээли менен түздөн-түз байланыштуу.

“ Сөз үчун” кылмыш жазасы каралбаш керек.

Ар бир адам, эгер ал маалымат мамлекеттик жашыруун сыр болбосо же конфиденциалдуу мүнөзгө ээ болбосо, маалымат алууга укуктуу.

#

#

#