Мектепке дейінгі топтың / ұйымның заттық-кеңістік даму ортасының сапасын бағалау нәтижелерін талдау және түсіндіру

Дәрістің тақырыбы: Мектепке дейінгі топтың / ұйымның заттық-кеңістік даму ортасының сапасын бағалау нәтижелерін талдау және түсіндіру

Мақсаты: тыңдаушылардың мектепке дейінгі топтың / ұйымның пәндік-кеңістік даму ортасының сапасын бағалау нәтижелерін түсіндіру біліктері мен дағдыларын игеруі

Міндеті: Мектепке дейінгі топтың / ұйымның пәндік-кеңістік даму ортасының сапасын бағалау нәтижелерін түсіндіруді игеруге ықпал ету

Жетекші идея: түсіндіру процедурасының аспектілерін және білім мен біліктерді сезіну.

Мәселе: Мектепке дейінгі топтың / ұйымның пәндік-кеңістік даму ортасын жобалау үшін сапаны бағалау нәтижелерін пайдалану.

Негізгі ұғымдар: ECERS-R шкалалары, мектепке дейінгі ұйымның пәндік-кеңістік даму ортасын түсіндіру, талдау, жобалау, сапасын бағалау

Жоспар:

1. Зерттеу нәтижелерін түсіндіру

2. Диагностикалық құралдарды қолдану арқылы алынған зерттеу нәтижелерін талдау және түсіндіру (ECERS-R шкалалары)

3. Зерттеу нәтижелері бойынша мектепке дейінгі топтың / ұйымның пәндік-кеңістік даму ортасын дамыту стратегияларын жобалау.

Дәріс мазмұны

1. Зерттеу нәтижелерін түсіндіру

Алынған эксперименттік материалдың алуан түрлілігі реттеуді және оларды талдауда жүйелерді талап етеді. Осы кезеңде алынған нәтижелерді түсіну жүргізіледі.

Алынған деректерді талқылау мен түсіндіру бойынша келесі жалпы жұмыс алгоритмін ұсынуға болады:

1. Алынған мәліметтерді эксперименттің анықтамалық моделімен тарату және салыстыру; олардың арасындағы сәйкестікті анықтау. Көмекші сызбаларды құру:

а) мақсаттар, міндеттер, гипотезалар – оларды іске асырудың болжамы;

б) бастапқы күй туралы деректер, объектілердің аралық және соңғы күйлері туралы деректер;

в) жоспарланған өңдеу бағдарламалары – олар үшін материалдардың болуы;

г) қосымша деректер (әсерлер, жағдайлар туралы) – ескертпелер.

Қолда бар материалды мақсаттар мен міндеттермен салыстыра отырып бағалау, оны әрі қарай өңдеуге дайындау.

2. Көрсетілген параметрлер бойынша бастапқы ақпаратты өңдеу: жіктеу, топтау, сапалы мәліметтерді сандыққа аудару, объектілердің статистикалық сипаттамаларын есептеу арқылы екінші реттік деректер алу.

3. Алынған қосымша деректерді әртүрлі формада ұсыну (кестелер, сызбалар, графиктер). Оларды ықтимал түсіндіруді талқылау.

4. Қолда бар деректер арасында себеп-салдарлық байланыс орнату. Нәтижелердегі табылған ұқсастықтар мен айырмашылықтардың дәйектілігін анықтау.

5. Қорытындыларды тұжырымдау. Олардың ішіндегі жеке және жалпы, белгілі ғылым мен практикаға қатысты жаңа және тек белгілі нәрсені нақтылайтындар мен толықтыратындарды бөлу.

6. Эксперименттің мақсаттары мен міндеттерінің орындалуын талдау (шешілмеген мәселелер жеке бөлінеді, проблемалар әрі қарай зерттеу үшін тұжырымдалады).

Мектепке дейінгі ұйым тобы жүргізген зерттеулер аяқталғаннан кейін алынған нәтижелерді өңдеу қажет болады: оның нәтижелерін кілтке сәйкес алғашқы өңдеуді жүргізу.

Көрсеткіштерді өңдеудің кілті:

Әрбір көрсеткішке нұсқауларға сәйкес 1, 3, 5 немесе 7 балл қойылады. 2, 4, 6-балдар шекаралық аймақ болып табылады. Балдар саны деңгейлерге сәйкес келеді:

3 балл – «сапасы төмен», топ бөлмесі дұрыс жабдықталған.

4 ұпайдан жоғары – «сапасы жақсы», орта қаныққан және қол жетімді.

5 балл – «жақсы сапа», дамып келе жатқан ортаның мүмкіндіктері балалардың білім беру қызметінде қолданылады.

7 балл – «өте жақсы сапа», қоршаған орта жаңа деңгейге көтеріледі: балалардың жабдықтарды өз бетінше және шығармашылықпен қолдануы үшін жағдайлар жасалды.

«Шкалаларды» ұйымдастырудың сипаты мынадай:

• ең төменгі «минималды сапаға» жету үшін топ бөлмесі дұрыс жабдықталуы керек;

• «жақсы сапаға» жету үшін қоршаған орта даму мүмкіндіктеріне бай және баланың осы мүмкіндіктерге еркін қол жетімділігі болуы керек, ересек пен баланың өзара әрекеттесу сипатын қолдай отырып; ересектер мен баланың арасындағы қарым-қатынастың сипатын қолдай отырып, балалар мен ересектер қоғамдастығында нормаларды белгілеу сипаты мен әдісінің өзгеруіне әкеліп соқтыратын нәрсе (мысалы, оқшаулану үшін орын ұйымдастыру оны қолдану нормаларын белгілеу қажеттілігін тудырады);

• «Жоғары сапа» жетістіктері білім беру қызметінде дамушы ортаның мүмкіндіктерін толық пайдалануды болжайды.

Топтың нақты жағдайын бағалау көрсеткіштердің сандық мәндерінің қосындысынан тұрады.

Кез-келген зерттеудің қорытындысы статистикалық байланысты немесе себеп-салдарлық тәуелдікті анықтау үшін «шикі» мәліметтерді (яғни, эксперименттен тікелей алынған деректерді) түрлендіру болуы керек.

Деректерді өңдеудің келесі әдістері:

1. Статистикалық шамаларды есептеу – бұл топтарды қорыту үшін есептелетін қарапайым орташа арифметикалық орта.

Формула: x = / i, мұндағы х – белгінің өзгеруінің сандық мәндері; i – өзгертулер саны; ? – сипаттамалық мәндердің қосындысы.

Мысалы. «Пәндік-кеңістік орта» кіші шкаласы 8 индикаторды қамтиды: Әр индикатор бойынша нәтижелер шығарылады және көрсеткіштер санына бөлінеді.

Бұл сондай-ақ дәйектілікті қамтамасыз ету процедурасын математикалық статистика әдістерін қолдану арқылы да жүргізілуі мүмкін.

2. Жиналған деректерді бейнелеу үшін зерттеу нәтижелерін графикалық тәсілмен ұсыну. Нәтижелер графика немесе гистограмма түрінде беріледі. График критерий мен көрсеткіш бойынша алынған деректер нәтижелеріне сәйкес құрылады.

Әр ішкі шкала қорытындысы бойынша бағалау нәтижелерінің профильдері (сапалық профильдер) құрылады.

3. Мектепке дейінгі топтың / ұйымның сапа бейінінің нәтижелері негізінде жұмыстың күшті және әлсіз жақтарын көруге болады.

Нәтижелерді жүйелеу оларды реттелген өзара байланысты құрылым түрінде ұсынудан тұрады, оның элементтері зерттеу барысында қойылған міндеттерге сәйкес келуі керек. Жүйелік түрде ұсынылған нәтижелер дұрыс түсіндірілуі керек.

Интерпретация (от лат. interpretatio) ғылымда – түсіндіру, мағынасын ашу, түсіндіру. Шындығында – интерпретация – бұл кез-келген теориялық және эмпирикалық зерттеу әдістерінің маңызды кезеңі болып табылады.

Диагностикалық нәтижелерді түсіндіру:

1. бұл әр түрлі берілген шартты белгілерге, формулаларға, өрнектерге, теориялық ережелерге белгілі бір тәсілмен берілген мәндер немесе мағыналар жиынтығы;

2. бұл зерттелетін объект туралы проблемаға бағытталған және логикалық қорытынды;

3. бұл бір нәрсеге мазмұндық мағына беру, диагностикалық тұжырымдаманы нақты әлемнің сипатталған фрагментімен салыстыру.

Түсіндіру дегеніміз – бір нәрсеге мазмұндық мағынаны беру, түсіндірудің мәні – бұл тұжырымдаманы олар сипаттайтын нақты әлемнің фрагменттерімен салыстыруға, практикалық ұсыныстар жасауға және іс-әрекеттің оңтайлы жолдарын ұсынуға мүмкіндік береді.

Түсіндіру механизмдердің сипаттамасын, болжамын және түзетуге арналған ұсынымдарды қамтиды.

Алғашқы деректерді түсіндіру қағидалары:

• дәйекті түсіндіру қағидасы – математикалық әдісті қолдану нәтижелерін түсіндіру бастапқы деректерді түсіндірумен сәйкес келуі керек;

• формализмді толықтыру қағидасы – мағыналы ойлар бастапқы мәліметтерді түсіндіруде де, әдісті қолдану нәтижелерін түсіндіруде де көрінеді.

2. Диагностикалық құралдарды қолдану арқылы алынған зерттеу нәтижелерін талдау және түсіндіру (ECERS-R шкалалары)

Зерттеу процесінің сипаттамасы және нәтижелерді түсіндіру абстракция, талдау және синтез, индукция және дедукция және модельдеу әдістеріне негізделген.

Біздің зерттеуіміз үшін талдау әдісін қолданамыз.

Талдау әдісі психологиялық-педагогикалық мониторингте таным құралдарының бірі ретінде келесі біліктерді қамтиды:

1. зерттелетін объектілерді бірліктер мен бөлшектерге бөлу;

2. педагогикалық процестер мен құбылыстарды олардың дамуында қарастыру;

3. олардың арасында күрделі байланыстар орнату;

4. оқыту мен тәрбиелеудің заңдылықтарын ашу;

5. одан әрі даму тенденцияларын болжау.

Алынған талдау және интерпретация деректері негізінде проблемалық бағыттар мен мектепке дейінгі топтың пәндік-кеңістік даму ортасының жетістіктері анықталды.

Алынған зерттеу нәтижелері аналитикалық есеп түрінде ұсынылуы мүмкін.

Есепті мазмұндық (не туралы айту керек) және әдістемелік (мұны қалай жақсы жасау керек) бөлімдерге бөлуге болады.

Мәлімдеме мазмұнына қойылатын негізгі талаптарды қарастырыңыз:

1. Нәтижелерді ұсынудың тұжырымдамалық бағыты мектепке дейінгі топтың / ұйымның пәндік-кеңістік даму ортасын түсіндіруге және өзгертуге негіз болатын бастапқы ережелер мен жетекші идеялар жүйесімен анықталады.

2. Талдау және жалпылау құбылыстардың бетінде қалмау, анықтаумен шектеліп қалмай, білім беру жүйелерінің даму себептерін, факторлары мен перспективаларын нақтылау үшін фактілерді терең қарастыруды, түсіндіруді және жалпылауды қамтамасыз етуге арналған.

3. Проблеманы қарастыру, тәжірибені ұсыну немесе іздеу жұмыстары белгілі бір көзқарас тұрғысынан, берілген тұрғыдан жүргізілуі керек.

4. Педагогикалық проблема қоғамның әлеуметтік тапсырысы тұрғысында және білім беру ұйымының басымдықтарын ескере отырып қарастырылуы керек.

5. Қолданылатын ұғымдар мен терминдердің айқындылық пен бірмәнділік болуына ұмтылу қажет. Өкінішке орай, педагогикада терминологияның екіұштылығы әлі жойыла қойған жоқ, бұл кейбір жағдайларда тіпті сөзсіз. Дегенмен, әр тұжырымдаманың анықтығына және осы ұғымды білдіретін терминнің бір мағыналы болуына ұмтылу керек.

6. Сарапшының өзі алған зерттеудің жаңалығы мен жаңа ғылыми нәтижелерін нақты бөліп көрсету, сонымен қатар автордың ұстанымын анықтау қажет. Автордың ұстанымын келесі тәсілдермен анықтауға болады:

– пайдаланылған әр идеяның немесе ереженің дереккөздеріне сілтемелер беріледі, ал егер ондай сілтемелер болмаса, оны автор алған болып есептеледі;

– дереккөздер жалпы тізімде, барлығы көрсетілген (бірақ содан кейін әр кезде автордың ойлары бөлектеледі: «бізге қалай көрінсе», «біз солай ойлаймыз», «қалай құру мүмкін болды» және т.б.).

7. Бірмәнділік пен өзгергіштік үйлесіміндегі шара көбіне зерттеуші талап ететін жетекші тұжырымдамалық ережелер, оның идеяларында бірмәнді түрде дұрыс және мүмкіншіліктер мен жағдайларға байланысты өзгеріп отыратын өзгермелі ережелермен анықталады.

8. Сарапшы қолданыстағы білім беру жүйелеріне деген сынды барынша азайтып, білім беру проблемаларын шешуге арналған өзі жасаған жобаларға, технологиялар мен инструменталды-педагогикалық құралдарға, білім беру процесінің компоненттерін дамыту бойынша ұсыныстарға назар аударуы керек.

3. Зерттеу нәтижелері бойынша мектепке дейінгі топтың / ұйымның пәндік-кеңістік даму ортасын дамыту стратегияларын жобалау

Жобалау – ол аяқталуы тиіс, нақты практикалық нәтижемен, тиісті түрде рәсімделген проблеманы (технологияны) егжей-тегжейлі әзірлеу арқылы мақсатқа жетудің тәсілі. Осы ұстанымнан бастап мектепке дейінгі топтың / ұйымның пәндік-кеңістік даму ортасын жобалау түсінуге болатын және нақты тәжірибеде қолданылатын маңызды педагогикалық мәселені шешу арқылы нәтижеге нақты бағытталады.

Қоршаған ортаны жобалау пәндік-кеңістік даму ортасының рұқсат етілетін мүмкіндіктерін болжауды, модельдеуді (мысалы, қоршаған орта жобасын құру), мектепке дейінгі білім беру ортасын дамыту стратегиясын жоспарлауды қамтиды.

Сапа профилінің деректері негізінде бастапқы жағдайды қабылдау және пәндік-кеңістік даму ортасын дамыту стратегиясын жобалау үшін мектепке дейінгі ұйымда талқылау мен рефлексияны бастау керек.

Қоршаған ортаны жобалау мектепке дейінгі ұйым персоналымен: директормен, әдіскермен, педагог-психологпен, тәрбиешілермен, мамандармен, ата-аналармен және т.б. бірлесе жүргізіледі.

Педагогтармен келесі тәртіпте талқылау жүргізу ұсынылады:

1. МДББҰ күшті жақтарының сипаттамасы (сарапшылардың аналитикалық есебі негізінде)

• МДББҰ күшті жақтары қандай (жоғары балдар) – «жетістік аймақтары»

• МДББҰ әлсіз жақтары қандай (төменгі балдар) – «проблемалық аймақтар». Қандай көрсеткіштер бойынша сапаны арттыру қажет?

1. Қоршаған ортаны жобалаудың пәндік аспектілерін таңдау.

• ECERS-R шкалалары бойынша пәндік-кеңістік дамыту ортасын сараптамалық талдау МДББҰ үшін қандай пайдалы нәтижелер берді?

• Біз жаңа мүмкіндіктерді қалай пайдалана аламыз?

• Біз нақты не істеуіміз керек және қалай әрекет етуіміз керек?

3. Пәндік-кеңістік даму ортасын дамыту стратегияларын жобалау.

• Мақсатқа жету үшін қажетті шараларды және оларды жүзеге асырудың ерекшеліктерін анықтау.

• Іс-шараларды жоспарлау кезінде SMART формуласын, әсіресе, өлшенетін, нақты, уақыт шектеулі аспектілерін қолдануға болады.

Қорытынды: Мектепке дейінгі ұйымда белгілі бір жүйелік, интегративті қасиеттерге ие, олардың тасымалдаушылары оның барлық компоненттері және олардың арасындағы байланыстар болып табылады және білім беру ортасының белгілі бір модельдерін саналы түрде құра отырып, осындай қасиеттерді жобалап, олардың болуын қамтамасыз ету қажет.