«Մեր զգայարանները» դասարան 3

ԲԱՑ ԴԱՍ
Դասարան` III
Առարկա` «Ես և շրջակա աշխարհը»
Դասի թեման` «Մեր զգայարանները»
Ինտեգրված առարկաներ ` մայրենի, կերպարվեստ, ռուսաց լեզու
Ուսուցիչ` Գայանե Ասմարյան

Դասի տիպը` Գործնական աշխատանքը

Դասի նպատակը`

• Երեխաներին ծանոթացնել զգայարաններին և մարդկանց համար դրանց նշանակությանը:

• Սերմանել անձնական հիգիենայի կանոնները պահպանելու սովորություն՝ զգայարանների առողջությունը պահպանելու համար:

• Մարդու օրգանների, օրգան համակարգերի և դրանցից յուրաքանչյուրի կարևոր գործառույթների մասին նախնական գիտելիքների ձևավորում:

• Մարդու զգայարանների և դրանցով ստացված տեղեկությունների մասին նախնական գիտելիքների ձևավորում:

Վերջնարդյունքները`

• Թվարկի մարմնի որոշ օրգան-համակարգեր, նշի դրանց կարևոր գործառույթները:

• Իմանա զգայարանները և տարբերակի դրանցից յուրաանչյուրով ստացված տեղեկությունները:

• Զարգացնի ուշադրությունը և տրամաբանական մտածողությունը:

• Զարգացնիլ ուշադիր վերաբերմունք շրջապատի մարդկանց նկատմամբ, վերաբերմունք նրանց զգացմունքների նկատմամբ:

Դասի կահավորումը. Խմբային ուսուցում, թղթեր, մարկերներ, դասագիրք, նկարազարդումներ, առաջադրանքներով քարտեր, ուտելիքներ` համտեսելու համար, տարբեր նյութերից իրեր` շոշափելու համար, ձայնագրություններ` լսելու համար, սուր հոտով իրեր` հոտառության համար, աչքի կապիչ:

Դասի ընթացքում կիրառվող մեթոդներ և հնարներ: «Գուշակեˊք հանելուկները» , «Տեղեկություններ» և «Ես արդեն գիտեմ» մեթոդական հնարներ, խաղ, գործնական աշխատանքը, խմբային աշխատանք:

Դասի ընթացը
Ստուգել տնային աշխատանքը.
- Լրացրո՛ւ անհրաժեշտ բառերը դատարկ տեղերում:

1) ...՝ գլխուղեղ, ողնուղեղ, նյարդաթելեր (նյարդային համակարգ):

2) Արյունատար համակարգ՝..., արյունատար անոթներ (սիրտ):

3) Մարսողական համակարգ ..., ..., .... (ստամոքս, աղիքներ, լյարդ):

4) Շնչառական համակարգ ..., ..., (թոքեր, շնչուղիներ):

Խթանում - Դասը սկսել «Գուշակեˊք հանելուկները» մեթոդական հնարով, մեկնաբառն է «Մեր գգայարանները»: Խմբերի ավագները մոտենում են արկղից հանում են «օրգանները»: Հանելուկի պատասխանը ում մոտ է` նա բարձրացնում է նկարը, մագնիսական գրատախտակի վրա փակցնում:

Նա միշտ աշխատում է,

Հենց մենք խոսում ենք

Եվ նա հանգստանում է

Երբ մենք լռում ենք: (Լեզու)

Այն կարող է շատ տարբեր լինել:

Գեղեցիկ, գոռոզ, հպարտ, կարևոր,

Երկար, փոքր, կուզիկ, սապատավոր,

Հաստ, բարակ, հետաքրքրասեր կամ պեպենավոր: (Քիթ)

Մեկը խոսում է, երկուսը նայում,

Իսկ մյուս երկուսը` միայն լսում։ (Լեզուն, աչքերը, ականջները):

-Ինպե՞ս են կոչվում այս օրգանները: (Զգայարաններ):

-Այսօր դասին կխոսենք զգայարանների մասին:

Իմաստի ընկալում

- Մարդը շրջապատող աշխարհն ընկալում է իր զգայարանների օգնությամբ։ Դրանք ներառում են՝ ականջները, աչքերը, մաշկը, քիթը, լեզուն: Այժմ եկեք ավելի սերտ նայենք յուրաքանչյուր օրգանին:

Ուսուցիչ - Հիշեք հայտնի «Կարմիր գլխարկը» հեքիաթը, ներկայացնենք խաղի տեսքով: Զգայարանները ներկայացնող խմբերը արտաբերեն իրենց համապատասխան մասը:
Ո՞վ է գրել:

Աշակերտներ - Շառլ Պերրոն:

1-ին խումբ` աչքեր - Կարմիր Գլխարկը – հարցրեց.

- Տատի՛կ, տատի՛կ, ինչու՞ են քո աչքերը այդքան մեծ:

Աշակերտներ - Որ քեզ լավ տեսնեմ:

2-րդ խումբ`ականջներ - Տատի՛կ, տատի՛կ, ինչու՞ են քո ականջներն այդքան մեծ:

Աշակերտներ - Որ քեզ լավ լսեմ:

3- րդ խումբ` մաշկ - Տատի՛կ, տատի՛կ, ինչու՞ են քո ձեռքերն այդքան մեծ:

Աշակերտներ - Որ քեզ լավ գրկեմ:

4- րդ խումբ` բերան (լեզու)- Տատի՛կ, տատի՛կ, ինչու՞ է քո բերանն այդքան մեծ:

Աշակերտներ - Որ քեզ լավ ուտեմ:

5- րդ խումբ` քիթ - Տատի՛կ, տատի՛կ, ինչու՞ է քո քիթն այդքան մեծ:

Աշակերտներ - Որ քեզ լավ հոտոտեմ:՞

«Տեղեկություններ»
Ուսուցիչ – Երեխանե՛ր, եկեք տեսնեք նախորդ դասերից ինչ գիտեք:

1. Ի՞նչ է լինում գիշերը, երբ մենք քնած ենք:

2. Ինչպե՞ս են միջատները զգում համը:

3. Ո՞վ ինչպես է լսում:

4. Ինչպե՞ս են ծանոթանում կատուները:

Ուսուցիչ – Երեխանե՛ր, իսկ հիգիենայի ի՞նչ կանոններ գիտենք, որոնք օգնում են մեզ հոգ տանել մեր զգայարանների մասին:

1-ին խումբ
Տեսողության օրգան` աչքեր

Կանոններ:

1) Համոզվեք, որ գիրքը կամ տետրը ձեր աչքերից 30-35 սմ հեռավորության վրա է: Դա անելու համար հարկավոր է արմունկը դնել սեղանին և մատների ծայրով հասնել կոպիդ։

2) Մի կարդացեք հասարակական տրանսպորտում: Գիրքը թռչում է նրանց աչքի առաջ, և նրանք արագ հոգնում են։

3) Պառկած ժամանակ մի կարդա:

4) Եթե երկար եք կարդում, գրում կամ նկարում, ապա յուրաքանչյուր 20-30 րոպեն մեկ հանգիստ տվեք ձեր աչքերին: Նայեք պատուհանից դուրս, մինչև հաշվեք մինչև 20-ը:

5) Աչքերի համար վնասակար է երկար ժամանակ հեռուստացույց կամ համակարգիչ դիտելը. 1,5 ժամից ավել հեռարձակումներ չեմ կարողանում դիտել։ Նստեք հեռուստացույցի էկրանից 2-3 մետրից ոչ ավելի մոտ։

6) Ձեռքերով մի դիպչեք ձեր աչքերին, դա կարող է տարածել քոս կամ վտանգավոր բակտերիաներ: Օգտագործեք մաքուր թաշկինակ:

7) Մի ամաչեք ակնոցներ կրելուց:

8) Գրելիս լույսը պետք է ընկնի ձախ: Հակառակ դեպքում ձեռքի ստվերը կծածկի նոթատետրը։

9) Կարդացեք և գրեք միայն լավ լուսավորության դեպքում, բայց հիշեք, որ պայծառ լույսը չպետք է մտնի ձեր աչքերը:

Ուսուցիչ - Ի՞նչ գույնի են կաբինետները դպրոցում (կանաչ, կապույտ, բեժ)։

- Ինչո՞ւ են ընտրվել հենց այս երանգները։

Աշակերտներ - Սրանք հանգիստ գույներ են և բարենպաստ ազդեցություն ունեն տեսողության վրա:

2-րդ խումբ

Լսողության օրգան` ականջ

Ուսուցիչ - Ի՞նչ գիտեք ականջի խնամքի կանոնների մասին։

Հիշեք կանոնները.

1) Մի լսեք բարձր երաժշտություն:

2) Լվացվելիս ջուրը չպետք է մտնի ականջներդ։

3) Պաշտպանեք ձեր ականջները քամուց:

4) Մի մաքրեք ականջները սուր առարկաներով:

5) Ամեն լողանալուց լվացեք ականջները:

3-րդ խումբ

Հոտառության օրգան` քիթ

Ուսուցիչ –Երբ մեր քթից հոսում է, մենք դժվարանում ենք հոտոտել: Մենք պետք է պաշտպանվենք մրսածությունից և ամրացնենք մեր մարմինը։ Ի՞նչ գիտեք քթի մասին:

-Քիթը հոտառության զգայարանն է:

-Մարդիկ քթով շնչում են և զգում աշխարհի բոլոր հոտերը:

-Եթե քիթը չլիներ, աշխարն անհոտ կլիներ:

-Որոշ հոտեր զգուշացնում են վտանգի մասին։ Օրինակ՝ գազի վառարանից գազի արտահոսքի մասին։

-Կամ որ սնունդը փչացել է, և դուք չեք կարող այն ուտել: Ընդհակառակը, սննդի հաճելի հոտը խթանում է ախորժակը։

4-րդ խումբ

Համի օրգան` Լեզու

Ուսուցիչ – Ի՞նչ գիտեք լեզվի մասին:

-Լեզվի վրա հատուկ համային բշտիկներ կան։

-Դրանց շնորհիվ մարդն առանձնացնում է ուտելիքի համը։

-Մարդը ախորժակով համեղ ուտելիք է ուտում։

-Երբեմն ճաշակելով գիտենք, որ ուտելիքը փչացած է ու չի կարելի ուտել։

-Շատ տաք սնունդը այրում է լեզուն, և մենք չենք կարող զգալ համը: Սնունդը չպետք է տաք լինի։

5-րդ խումբ

Շոշափելիք օրգան` մաշկը

Ուսուցիչ – Ի՞նչ գիտեք մաշկի մասին:

- Մաշկը շոշափելիքի զգայարանն է։

- Մաշկը կարող է մարդուն պատմել այն մասին, թե ինչ է նրան շրջապատում։

- Արդյո՞ք առարկան հարթ է, թե կոպիտ, փափուկ կամ կոշտ:

- Դա կարելի է որոշել հպումով:

- Փակ աչքերով կամ մթության մեջ դուք կարող եք իմանալ առարկայի չափի և ձևի մասին:

- Պաշտպանեք ձեր մաշկը վնասվածքներից, այրվածքներից և ցրտահարությունից։

Ուսուցիչ – Մինչև փորձերին անցները եկեք թարմանանք:
Ֆիզդադար
Երգելով.
Իմ ձեռքերն անհետացել են (թաքցնում են մեջքերը հետևում),
Ես չունեմ հիմա ձեռքեր:
Իմ ձեռքերը հայտնվել են (դուրս են հանում մեջքերը հետևից),
Ես ունեմ հիմա ձեռքեր:

Իմ մատներն անհետացել են (ձեռքերով բռունցք են անում),
Ես չունեմ հիմա մատներ:
Իմ մատները հայտնվել են (բաց են անում մատները),
Ես ունեմ հիմա մատներ:

Իմ բերանն անհետացել է (ձեռքերով ծածկում են բերանը),
Ես չունեմ հիմա բերան:
Իմ բերանը հայտնվել է (ցույց են տալիս բերանը),
Ես ունեմ հիմա բերան:

Իմ քիթն անհետացել է (ձեռքերով ծածկում են քիթը),
Ես չունեմ հիմա քիթիկ:
Իմ քիթիկը հայտնվել է(բաց են անում քիթը),
Ես ունեմ հիմա քիթիկ:

1. ՓՈՐՁ ԱՂԱՑԱԾ ՍՈՒՐՃՈՎ

Աշակերտը նստում է գրատախտակի մոտ դրված աթոռին, ուսուցիչը կապում է աշակերտի աչքերը և քթին մոտեցնում աղացած սուրճ, հարցնում, թե ինչ է դա:

Աշակերտը պատասխանում է` սուրճ:

Ուսուցիչն առաջարկում է մի պահ պահել շնչառությունը և նորից սուրճը մոտեցնում է երեխայի քթին: Հեռացնելուց հետո բացում են աչքերը ու հարցնում, թե ինչ հոտ զգաց: Պարզվում է, որ ոչ մի հոտ էլ չի զգացել, այն դեպքում, որ սուրճը հենց իր քթի տակ էր:

Եզրահանգում: Երեխաները ուսուցչի հետ եզրահանգման են գալիս, որ հոտերը զգում ենք բնականոն շնչառության ժամանակ, օդը ներշնչելիս:

Ուսուցչի առաջարկությամբ երեխաները թվարկում են հոտեր,

1. որոնք իրենց հաճելի են,
2. որոնք իրենց տհաճ են,

3. որոնք նախազգուշացնում են վտանգի մասին:

Ուսուցիչը հարցնում է, թե ինչու երբեմն հայրիկների հագուստից ծխախոտի, մայրիկների հագուստից ճաշերի, օծանելիքի հոտ ենք զգում:

Ուսուցչի օգնությամբ երեխաները բացատրում են, որ օդը կարող է ներծծվել:

Ուսուցիչն առաջարկում է հիշել մի դեպք, երբ հոտառությունը վատացել է: Երեխաները միաձայն ասում են`հիվանդանալիս: Ուսուցչի հարցին, թե էլ ինչ է կատարվում հիվանդանալիս, հատկապես հարբուխով հիվանդանալիս: Երեխաները պատասխանում են, որ այդ ժամանակ նաև սննդի համը չեն զգում, ուտելիքը անհամ է լինում: Եզրակացնում են, որ հոտառությունը սերտորեն կապված է համը զգալու հետ:
Կարելի է հիշեցնել նաև կորոնավիրուսի վարակի դեպքում նույնպես կորցնում էին համի և հոտի զգացումը, որով էլ որոշում էին հիվանդի ախտահարված լինելը:

2. ՓՈՐՁ ԲԱՄԲԱԿՈՎ

Ուսուցիչը առաջարկում է կրկին փորձերի միջոցով համազվել:

Փակում են որևէ աշակերտի աչքերը, բամբակով փակում քթանցքները:

Փորձը կատարում են մի քանի աշակերտների հետ`հերթականությամբ: Յուրաքանչյուրին մոտեցնում է մի միրգ ու առաջարկում համտեսել: Որոշ դեպքերում դժվարությամբ, իսկ հիմնականում երեխաները ճիշտ կռահում են:

Հարցադրումների միջոցով երեխաները ասում են, որ համի օրգանը լեզուն է: Մենք տարբեր համեր զգում ենք լեզվով: Սակայն բոլոր համերի հիմքում ընկած են չորս հիմնական համային զգայություններ` քաղցր, աղի, կծու, թթու:

Աշակերտը լավ չորացնում է լեզուն: Ուսուցիչը նրա լեզվի վրա դնում է շոկոլադ: Սկզբում նա չի հասկանում `ինչ է: Մի փոքր անց նա նորից է փորձում ու համը զգում է: Ուսուցիչը բացատրում է, որ չոր սնունդը անհամ է թվում, քանի որ համի ընկալիչները զգում են միայն ջրի մեջ լուծված նյութերը:

Քաղցրը և աղին զգում ենք լեզվի ծայրով, թթուն` լեզվի կողքային մասերով, իսկ կծուն` լեզվի հիմքով:

3.ՓՈՐՁ ՈՐՈՇԵԼ ՀՈՏԵՐԸ

Ուսուցիչը բացատրում է, որ պետք է մի աշակերտ օգնի փորձ կատարել: Անհրաժեշտ է կապել աչքերը, որպեսզի փակ աչքերով աշակերտը փորձի որոշել որևէ առարկայի բույրը:

4.ՓՈՐՁ ՈՐՈՇԵԼ ՁԱՅՆԵՐԸ

Ուսուցիչը բացատրում է, որ պետք է մի աշակերտի աչքերը կապել և միացնել տարբեր ձայներ` թռչունի, առվակի, թղթի խշխշոցի, փիսիկի մռռոց և այլն: Անհրաժեշտ է կապել աչքերը, որպեսզի փակ աչքերով աշակերտը փորձի որոշել ձայներ:

Ուսուցիչը բացատրում է դաս 22-ը, էջ 87 և առաջարկում հաջորդ փորձը:

5. ՓՈՐՁ ՇՈՇԱՓՈԼՈՎ ԳՈՒՇԱԿԵԼ

Փորձը կատարում են մի քանի աշակերտների հետ`հերթականությամբ: Յուրաքանչյուրին մոտեցնում է տարբեր տեսակի առարկաներ և հանձնարարում գուշակել, թե ինչ է այն` բամբակ, փայտ, քար, կտոր, թուղթ: Որոշ դեպքերում դժվարությամբ, իսկ հիմնականում երեխաները ճիշտ կռահում են:

Այնուհետև կարդում են և քննարկում առաջին օգնությունը մաշկի վնասվածքների դեպքում:

Անդրադարձ.

-Ի՞նչը ձեզ դուր եկավ դասի մեջ:

-Ո՞ւմ և ինչի՞ համար կցանկանայիք գովել (գնահատում):

Ամփոփել դասը:

Այսպիսով, աչքերը, ականջները, քիթը, լեզուն, մաշկը սրանք են մեր զգայական օրգանները:

Նրանք թույլ են տալիս ընկալել ձեզ շրջապատող աշխարհը: Զգայարանները պետք է պաշտպանված լինեն։

Կշռադատում

Ներկայացնեն «Ես արդեն գիտեմ»-ը`ով ինչ սովորեց:
Տնային աշխատանք. հանձնարարել դասը պատմել և պատասխանել 3-րդ հարցին:

Խմբերը դասի ավարտին գրում են «Կենսագրական բանաստեղծության», ավարտելուց հետո ներկայացնում են իրենց աշխատանքները և գնահատվում:

Կենսագրական բանաստեղծության «Լեզու» թիմի օրինակը.

Կենսագրական բանաստեղծություն

Ես --------------------------լեզուն եմ
Ազգականներս են ---------ատամները, բերանը

Սիրում եմ -----------------շոկոլադ
Զգում եմ -------------------համ` կծու, թթու, աղի, քաղցր
Վախենում եմ -------------կծուից, տաքից
Ուրախանում եմ ----------քաղցրից
Բնակվում եմ -------------բերանում

9