Дау?а салса алмастай ?и?ан, сезімге салса ?ырандай ?ал?ы?ан, ой?а салса ?ор?асындай бал?ы?ан ?мірді? кез келген орайында ?рі ?ару, ?рі ?ал?ан, ?рі байыр?ы , ?рі м??гі жас, отты да ойна?ы Ана тілінен арты? ?аза? ?шін б?л д?ниеде ?ымбат не бар екен?!
Н.?.Назарбаев.
?асырлар бойы ?аза?ты? ?лт ретіндегі м?дени т?тасты?ына е? негізгі ?йыт?ы бол?ан – оны? ?ажайып тілі.
Мемлекеттік тіл – б?л Отан бастау алатын ту, елта?ба, ?н?ран секілді д?л сондай нышан.
?аза?тар ?шін мемлекеттік тілді білу – міндетті талап болуы тиіс.
Біз барша ?аза?станды?тарды біріктіруді? аса ма?ызды факторы ретінде мемлекеттік тілді одан ?рі дамыту ?шін барлы? к?ш – жігерімізді ж?мсау?а тиіспіз.
?аза?станны? болаша?ы – ?аза? тілінде!
?зіміз ана тілімізде с?йлемейінше , ?зге ешкім де б?л тілді шындап ??рметтей ?оймайтынын т?сінуге тиіспіз.
?аза?ты? ?аза?ты?ыны? басты белгісі - ?аза?ша с?йлеуі.
Бізді? б?кіл тарихымыздан мен екі олжамызды б?ліп айтар едім.Оны? біріншісі , ?рине, - ата- бабаларымыз ?здеріні? ?анын т?гіп, жанын беріп , а? найзаны? ?шымен, а? білекті? к?шімен ?ор?ап ?ал?ан ?аза?ты? ?асиетті жері.
Та?ы бір олжамыз - сол ата – бабаларымызды? ар?асында бар бояуымен, сырлы сазымен осы к?нге аман –есен жеткен т?п- т?ны? , м?п – м?лдір ?аза? тілі.
Ата- бабаларыны? асыл с?зін ж?з том?а жинап , бастырып шы?ара алатын ел – ба?ытты ел, ба?уатты ел, болаша?ы кемел ел.?аза? елі – сондай ел.
?лем ?дебиетіндегі ?йгілі ж?з кітапты емін – еркін , жаты? етіп аударып, бар бояуымен, ?згеше ?рнегімен т?гілтіп т?сіретін тіл – ?уатты тіл, ??нарлы тіл, ??дыретті тіл. ?аза? тілі – сондай тіл.
Ана тілін білмеу- ?аза? азаматы ?шін ?ят саналуы тиіс.
Ана тіліміз б?рімізді? анамыз, ?йткені ол ?лтымызды? анасы.
Ана тіліміз – бізді ?асырдан ?асыр?а , заманнан заман?а аман жеткізген бірден бір барымыз да , нарымыз да.
Бізге ана тілімізден ас?ан тарихи м?ра жо?.Ендеше оны жан аямай ?астерлеуден ас?ан биік парыз да жо?.
«Ана тілінсіз халы? болмайды. Тілінен айырыл?ан ?лт – тарихынан, т?п- тамырынан айырыл?ан ?лт. Тілсізді ?лт деуге болмайды. Тілінен айырыл?ан халы? – ата- бабасыны? , ту?ан ?кесі мен анасыны? атын ?мыт?ан халы?. Ал ондайларды м??г?рт деп атайды”деген екен Ш.М?ртаза..
Кеше болма?анны? б?гін болуы м?мкін, б?гін болма?анны? ерте? болуы м?мкін , біра? ана тіліне м?н бермеушілікті?, оны ??рметтемеуді? орны толмас
ол?ылы?тар?а со?тыратыны с?зсіз. ?аза? тілі – ?ажап тіл. Оны? болаша?ы да ?ажап.Тек оны насихаттай білуіміз керек, о?ыта білуіміз керек. Ана тілін арда?тау еш?ашан ескірмейтін ?ран. Ана тілі ?шін , ту?ан жер ?шін майдан – майдандарды? майданы. Тіл байлы?ы – бір халы?ты? ?лан – ?айыр д?улеті,рухани ?азынасы. Тіл байлы?ыны? е? басты белгісі –с?з байлы?ы.
?аза? тілі – ?зіні? даласындай ке? пішілген жайдары да жалпа? тіл. О?ан ?ысылып, ?ымтырылу , ерін ?шынан ш?лдірлеп – былдырлау м?лде жат .
?аза? нені айтса да ауызды толтырып айтады.?аза? с?зі ?ашанда даланы? ?о?ырау желіндей еркін есіп т?рады.
?аза? тілі - д?ние ж?зіндегі е? бай, бедерлі де , бейнелі тілдерді? бірі. Ол к?ні кешегі « ?нер алды- ?ызыл тіл » деп ???ан к?шпенділерді? , ерді? ??нын екі ауыз с?збен тындыр?ан к?шпелі билерді? тілі.
?з тілімізбен ?мір с?рейік! – б?дан арты? ?алай айту?а болады? ?ажет десе?іздер ,одан да о?айлатып айтайын : «?аза? ?аза?пен ?аза?ша с?йлессін!»
«Егер ерте? ту?ан тілім жо?ала р болса, мен б?гін ?луге даярмын» деп Рас?л ?амзатов айтып кеткендей , елімізді? болаша?ы - жастарды? тілімізге, дінімізге деген патриотты? сезімімізді ны?айтуымыз ?ажет.
Біз – ХХІ ?асыр?а адымда?ан жандармыз.Мемлекетіміз жа?а ?асыр табалдыры?ында жа?адан ?уат алды.Тіршілігіміз т?гелімен ?згерді.Енді намыс пен жауапкершілікті? заманы туу керек.Бір-бірімізге сілтей салу, ?иынды?тан ?ашу, нем??райлылы?- бізге жабысып келе жат?ан сор болып отыр.Тілімізді? б?гінгі халі – соны? ай?а?ы.Сайып келгенде, ?аза? тілі е? алдымен ?лемдік ?ркениетке т?уелсіз ел ретінде бет ал?ан ?аза?стан мемлекеті ?шін керек.Егер тіл, жер деген ?асиетті ??ымдарды сол ?ркениет жолында т?рк етіп, танымал донор тілдерді? шылауына жармасса?, ?аза? тіліні? дамуын т?са?ан болып шы?амыз
?аза? ежелден с?з сыйла?ан, с?зге т?р?ан, айт?ан жерден табыл?ан.?лт тілі, мемлекеттік тіл ?лтты? рухани байлы?ын са?тайтын, байытатын, ?рпа?тан ?рпа??а жеткізетін ?азына.?асырлар бойы са?тал?ан ?азынамыз эпос, батырлар жыры, фольклор, дастандар, ?н мен жырлар, к?йлер,ертегілер осы ?азынада- тілде са?тал?ан.
Болаша?ы бар ?лт б?гінгі ж?не ерте?гі ?рпа?ыны? сана-сезімін осы ?азына байлы? негізінде оятып, т?рбиелесе ?ана ?леуметтік прогресс баспалда?ынан ?з орнын алады.?йткені ?лтты? даму рухани саба?тасты? негізінде ?ана ж?реді.?рбір келесі ?рпа?, алды??ы буын жал?астыр?ан ата-баба ?сиетін т?сініп, сезініп барып ?ркендейді.?аншалы?ты тіл рухани байлы? к?зі болса, со??рлым ?леуметтік м?ні жо?ары болма?.Б?л т?р?ыда «Тіл туралы» за?ды айта кеткен ж?н.
?аза?стан Республикасыны? «Тіл туралы» За?ы – еліміздегі за?дар мен ???ы?ты?-нормативтік актілерді? ж?йесінде ?леуметтік-саяси, рухани ма?ызы мен орны ж?нінен ерекше д?ние.
Біріншіден, ол ?аза?стан Конституциясында аны?тал?ан мемлекеттік тіл, адам ???ы?тарыны? біліми-м?дени ?рістерін одан ?рі ке?ітіп, дамытып, на?тылай т?седі.
Екіншіден, За? – ?аза?станны? дербес, т?уелсіз дамуыны? аса к?рделі проблемаларыны? бірі- ?аза?стан Республикасы мемлекеттік с?йкестігін ?алыптастыруды? аса ма?ызды белгісі – мемлекеттік тілді? ?ызметі мен дамуыны? т?бегейлі за?дылы?тарына жауап береді.
?шіншіден, За? адам мен азамат ???ыны?, тіршілігі мен м?ддесіні? аса к?рделі, н?зік ?рі к?п ?ырлы саласы- тілді? ?аза?стан мемлекеті мен ?о?амыны? б?кіл аума?ында, ?о?амды? ?атынастарды? барлы? саласында:экономикада?ы,?леуметтік-рухани салада?ы, ?ор?аныс ісіндегі, мемлекеттік бас?аруда?ы, б??аралы? а?парат ??ралдарында?ы ?ызметіні? ???ы?ты? ?рісін аны?тады.
Осындай ке? де берік мемлекеттік т??ырнамасы, к?п салалы ?о?амды? функциясы бар мемлекеттік тілді? б?гінгі ж?йі-к?йі мен болаша?ы т??ірегіндегі «Тіл туралы» За?ны? негізінде, соны? аясында талдау жасау, болаша??а болжам, ба?дар ?сыну мемлекеттік т?р?ыдан ма?ызды, ?ылыми т?р?ыдан ке? ?рісті де перспективалы, ал азаматты? – адамды? т?р?ыдан келсек – ??птарлы?, ?з уа?ытында ?йымдастырыл?ан ма?ызды рухани шара.
Бізді? жас мемлекетіміз ?шін е? жо?ар?ы мемлекттік саяси, рухани идеологиялы?, тіпті к?нделікті адамды? тіршілікті? ?арапайым да м?нді ??ндылы?тарыны? бірі – азаматты?, ?о?амды? келісім. Ал осы келісімдерді? аса ма?ызды факторларыны? бірі – орта? тіл – мемлекеттік тілді? ?ызмет жасауы, ?рі оны? ?аза?стан ?о?амында?ы біріктірушілік, топтастырушылы?, ы?палдылы?, жасампазды?, ?лтаралы? ?атынасты? ??ралы ретіндегі р?лін ны?айту м?селелері ?мірше?, ма?ызды ?рі к?п салалы, к?п?ырлы проблемалар.Демек б?гінгі баяндамада тал?ыланып отыр?ан м?селені? ма?ызы зор ж?не де осы залды? аясында ?ана шектелмейтін ке? ма?ыналы, жалпы ?лтты?, жалпы-мемлекеттік мазм?н, ??ндылы?ы бар д?ниелер деп ба?аланып, танылуы керек деп есептеймін.
?аза? тіліне ?ам?орлы?, оны? мемлекеттік с?йкестігін ?амтамасыз ету – е? алдымен, мемлекеттік органдарды?, ?кіметті? міндеті.
Тілді? мемлекеттік с?йкестігіні? аса ма?ызды шарты – мемлекеттік ?ызметкерлерді?, е? алдымен ?зін ?аза? деп анкета толтыратындарды? мемлекеттік тілді білуі шарт.
Мемлекеттік тілді? та?дыры, к?п ретте орта, арнаулы орта ж?не жо?ары білім, ?ылым салаларында.Тіл саясатыны? жемістілігі, п?рменділігі осы салалардан к?рінеді, та?дыры е? алдымен осы салаларда шешіледі.?аза? тіліні? м?ртебесі мен б?гінгі та?да ?о?амнан алатын орныны? негізі орта ж?не жо?ары мектепте ?аланары с?зсіз.
Ендеше, ?аза? тіліні? даму сатысы ?о?амны? дамуыменде ты?ыз байланыста.Ба?зы заманда ата-баба ?анымен келген ту?ан тілге, жерге деген ??рмет ?рбір «мен ?аза?пын!»деген патриорт жастарымызды?, ?андастарымызды? к??іл т?кпірінен орын алуы тиіс.
Асан?ай?ы, Жиренше-
С?йлеп ?ткен ?аза? тіл!
?з-Ж?нібек, ?ойлыбай
Сыйлап ?ткен ?ажап тіл!
Осы тілді білмеген-
Д?ниеден ?алар ??р.
Ба?аласа? шынымен
Баба? тілі асыл д?р!
И?, шынындада ба?ала?ан адам?а ?олда?ы д?ниені? б?рі алтын.Олай болса, ту?ан тілімізді? т??ыры биік, арнасы ке? болсын десе?із шыр етіп д?ние есігін аш?ан с?ттен бастап бала тіліні? дамуына м?н бері?із, ?зі?ізде ?зге тілде ш?барланбай ана тіліміз – ?аза? тілінде с?йлеуге жастарымызды тарты?ыз.
С?зімді ?орытындылай келе айтарым: бабадан ?ал?ан асыл м?рамыз – ту?ан тіліміз – рухани асыл ?азынамыз.Осы алтын ?азынаны са?тау, одан ?рі болаша??а д?ріптеу бізді? ай?ын міндетіміз.Ж?ректен шы??ан с?з ж?рекке жетеді дегендей ?з ?аламымнан туында?ан жыр жолдары ар?ылы айтар с?зімді ?орытындыла?ым келеді:
Ту?ан жерді? ?ымбат ма?ан ?р тасы,
?зен-к?лі, ту?ан тілі баршасы.
Арнасы ке? с?зге шешен ?аза?ты?-
Т??ыры биік ту?ан тіліні? арнасы.
Талай сыннан с?рінбей бізге жеткен
Ерекше шешендікпен к?зге т?скен.
Ел аузына к?н ту?ан замандарда
Дау-дамайды бір ауыз с?збен шешкен.
?р адамда болады ?ой ?зіні? ту?ан анасы;
?р адамда болады ?ой ?зіні? ту?ан даласы!
Ей, ба?ытты ?р адамзат,
Ту?ан тілі?ні? ?азіргі к?йіне ?арашы!!!
Мені? тілім – мені? болаша?ым! «Бізді? міндетіміз – 2017 жыл?а ?арай мемлекеттік тілді білетін ?аза?станды?тар санын 80 пайыз?а жеткізу.Ал 2020 жыл?а ?арай олар кемінде 95 пайызды ??рауы тиіс.»деген ел Президентіні? халы??а жолдауы міне осыны? ай?ын д?лелі!
Пайдаланыл?ан ?дебиеттер тізімі:
1.?аза?стан Республикасы Президентіні? халы??а жолдауы
2. «Тіл ж?не ?о?ам» журналы
3.Тіл дамыту ?дістемесі
4.Мектептегі т?рбие
5. «Ана тілі» газеті
6.?аза? ?лтты? энциклопедиясы
7.Тарих ?ойнауында
8. «Тіл туралы» за?
249
146 917 
