Мигранттарга жана качкындарга жардам берүүчү эл аралык уюмдар

Мигранттарга, качкындарга жардам к өрсөтүүчү эл аралык уюмдар

Осмонова Бегимжан Апышовна

Качкын деген...

• Кыргыз Республикасынын жараны болбогон жана Кыргыз Республикасына өзүн качкын деп таануу жөнүндө расмий өтүнүч билдирген жана расалык, диний, улуттук белгиси, саясий ынанымдары, белгилүү бир социалдык топко таандык болгондугу үчүн куугунтукка алуунун курмандыгы болуунун негиздүү коркунучунан улам, ошондой эле куралдуу жана улуттар аралык жаңжалдарда куугунтукка алынууга кириптер болуунун чыныгы коркунучу туулгандан улам өзүнүн жарандык таандыктуулугунун өлкөсүнөн же өзүнүн туруктуу жашаган жеринен тышкары жүргөн же ушундай кооптонуулардан улам өз өлкөсүнүн коргоосуна алына албаган же андан пайдаланууну каалабаган адам   качкын  деп таанылат.

Эл аралык Миграция Уюму

• Миграция боюнча эл аралык уюму (МЭАУ) Бириккен Улуттардын Уюмунун миграция боюнча агенттиги катары гумандуу жана тартипке келтирилген миграция баардык тараптарга пайдасы бар деген принцибин илгерлетүү максатында 1951-жылы түзүлгөн.
• Уюмдун негизги максаты - бул өлкөлөрдүн өкмөттөрүнө жана мигранттарга кызмат көрсөтүү жана кеп-кеңеш берүү.
• Миграция боюнча эл аралык уюму миграция маселелери боюнча эл аралык кызматташууга көмөктөшөт ;  миграциялык процесстер   чөйрөсүндө чечимдерди издөөгө жардам көрсөтөт; муктаж болгон мигранттарга, качкындарга же жер которгон мигранттарга гуманитардык жардам берет.

• Миграция боюнча эл аралык уюму Кыргыз Республикасынын өкмөтүнө жана элине туруктуу саясатты иштеп чыгуу жана аларды жүзөгө ашыруу, мыйзамдарды жана тиешелүү түзүмдөрдү жакшыртуу боюнча өзүнүн жардамын көрсөтөт.
• Кыргызстанда иштеп жаткан программалар жана долбоорлор мигранттардын муктаждыктарын канааттандырууга багытталган мамлекеттик, өкмөттүк эмес жана жеке сектордогу өнөктөштөрдүн дараметин жогорулатуу боюнча маанилүү компоненттерди камтыйт.

Эл аралык Кызыл Крест комитети

• Эл аралык Кызыл Крест комитети  ( ЭККК ) - Швейцариянын  Женева  шаарында жайгашкан гуманитардык уюм, ал үч жолу Нобель сыйлыгынын лауреаты болгон. 1949-жылы төрт Женевалык конвенцияларга кол коюшкан жана аларга кошумча протоколдорго 1977-жылы жана 2005-жылы (Протокол I, Протокол II) кол коюшкан катышуучу өлкөлөр ЭККК га эл аралык жана ички куралдуу жаңжалдардын курмандыктарын коргогонго укук мандатын беришкен. Андай курмандыктарга жарадарлар, камакка алынгандар, качкындар, жарандар жана башка аскердик эмес кишилер кирет

• ЭККК - эл аралык Кызыл Крест менен Кызыл Жарым Ай кыймылынын жана Кызыл Крест менен Кызыл Жарым Айдын коомдорунун эл аралык федерациясынын жана 190 улуттук коомдордун бир бөлүгү болуп саналат. Бул Кыймылдын ичиндеги эң улуу жана эң сыйлуу уюм жана үч Нобелдин тынчтык премиясын 1917, 1944 жана 1963-жылдары жеңип алган.

Кызыл Жарым ай коому

Бириккен Улуттар Уюму

Кыргыз Республикасы Бириккен Улуттар Уюмуна (БУУ) БУУнун Башкы Ассамблеясынын (БА) 46/225 резолюциясына ылайык 1992-жылдын 2-мартынан тартып кирген.

• БУУ Качкындар Иши боюнча Жогорку Комиссариат Башкармалыгы  - 1951-жылы түзүлгөн.
• Борбору Женевада. Максаты: дүйнөдө качкындарды коргоо жана алардын жаңы өлкөлөрдөгү экономикалык, социалдык жана укуктук проблемаларын чечүүгө жардам берүү.  мамлекет тердин жана жеке уюмдардын кайрымдуулук иштери аркылуу иш жүргүзөт. 1954-жылы аткарган кызматы үчүн Нобель сыйлыгы менен сыйланган.

• Эгемендүүлүк алгандан бери Кыргыз Республикасына өзүнүн өкүлчүлүктөрүн төмөнкү адистештирилген мекемелер, уюмдар жана БУУнун программалык тутумдары ачты, булар: БУУнун Өнүктүрүү программасы (ПРООН), БУУнун Балдар фонду (ЮНИСЕФ), БУУнун Калк боюнча фонду, «БУУ-Аялдар» түзүмдөрү, БУУнун Качкындар иштери боюнча Жогорку комиссарынын башкармалыгы (УВКБ), Адам укуктары боюнча Жогорку комиссарынын башкармалыгы,(УВКПЧ), БУУнун Банги заттарды жана кылмыштуулукту контролдоо боюнча башкармалыгы (УНП), Бүткүл дүйнөлүк Саламаттыкты сактоо уюму (ВОЗ) ж.б.

Учурда Бишкектеги БУУнун Качкындар боюнча Жогорку комиссарлыгынын кароосунда жалпысынан 2 миң 786 адам жарандыгы жок, качкын жана башпаанек издеген адам катары каттоодо турат. Алардын 454үнүн макамы - качкын жана башпаанек издегендер.

Кыргызстанда качкындар менен иш алып баруу

Кыргызстанда качкындар менен иш алып баруу “Качкындар макамы тууралуу” мыйзам жана “Кыргызстанда качкындар менен иш алып баруу жобо” аттуу документтер менен жүрөт. Ошондой эле Кыргызстан Качкындар тууралуу БУУнун конвенциясына 1996-жылы эле кошулган. Жогорудагы эки документ бул эл аралык конвенцияга толук шайкеш келе

“ Адилет” укуктук клиникасы

Кыргызстанда качкындарга укуктук колдоо көрсөтүп иш алып барган бирден бир бейөкмөт уюму бар. Ал “Адилет” укуктук клиникасы.

• «Адилет» Укуктук Клиникасы» Коомдук Фонду – Кыргызстандагы эң ири укук коргоо уюмдарынын бири, ал бүгүнкү күндө өзүнүн катарына 40 юристтерди жана  адвокаттарды, ошондой эле юридикалык кесипте  окуп жатышкан студент-волонтерлерди бириктирип турат.
• адам укуктарын жана  эркиндигин коргоо, демократиянын принциптерин, адам укугунун жана укуктук мамлекеттин концепцияларын алга жылдыруу болуп саналат.

Качкындарга жана мигранттарга жардам берүүчү уюмдардын катарына «Бир дүйнө» жана «Хьюман Райтс Уотч» (HRW) эл аралык бейөкмөт уюму сыяктуу уюмдар да кирет

“ Кылым шамы” уюму

• Мындан он жыл мурунку Анжиян окуялары учурунда Өзбекстандан Кыргызстанга 400дөн ашуун качкын өтүп келип, кийин үчүнчү өлкөгө чыгарылып кеткен. Кыргызстанда адам укугун коргоо жаатында иш алып барган “Кылым шамы” уюмунун жетекчиси Азиза Абдрасулова билдирген

Анжиян окуяларынан качып келген качкындар Австралия, Швеция, Финляндия, АКШга чейин тарап кетишти да. Бирок кийин Өзбекстандын атайын кызматтары ондогон качкындарды мекенине кайтарып алган учурлар болгон. Сыртка маалымат чыкпасын деп Өзбекстандын ичинде куугунтуктоолор күчөгөн. Көбүнчө укук коргоочулар, журналисттер куугунтуктоого кабылган. 2013-жылга чейин эле Кыргызстанга укук коргоочу, журналисттер качып келип, Украина, Казакстан, Орусияга качып, андан үчүнчү мамлекетке өтүп кетип турган.

2017-жылы Кыргызстанда Миграция кызматы тарабынан качкын макамы тогуз гана адамга гана берилген. Бирок өлкөгө жыл сайын 200-300 адам башпаанек сурап кайрылышат. Негизинен Кыргызстанга Афганистан жана коңшу өлкө жарандарынан көп арыздар түшөт. Сириядагы абал курчуганы ал өлкөдөн дагы башпаанек сурап келгендер саны өсүүдө.

Байланыш

• Кыргыз Республикасынын  Өкмөтүнүн алдындагы  миграция кызматы +996 (312)300232 (312) 650254 http://ssm.gov.kg/contacts/
• Миграция боюнча эл аралык уюм  (МЭУ) +996 (312) 612456 (312)612457 [email protected]
• БУУнун Качкындар боюнча Жогорку комиссары + 996 (312) 611264 [email protected]
• КР Улуттук Кызыл Жарым Ай  Коому +996 (312) 300190 [email protected]
• “ Адилет” укуктук клиникасы коомдук уюму +996 (312) 653513 [email protected]

Чоон рахмат!!!