O’zbеkiston Rеspublikasi Xalq Ta’limi Vazirligi
Namangan viloyat Xalq Ta’limi Boshqarmasi
Namangan shahar xalq ta’limi
bo’limiga qarashli
79-sonli umumiy o’rta ta’lim maktabining
INFORMATIKA
fani o’qituvchisi
IBRAGIMOVA NAIMANING
Matematika va Informatika fani oyligida
8-“G” sinfda
“MS Excelda matematik amallar va funksiyalarni qo’llash ”
mavzusida yozgan
Mavzu: MS Excelda matematik amallar va funksiyalarni qo’llash.
I.O’quv maqsadi.
1)Ta’limiy: o`quvchilarga MS Excelda qo’llaniladigan matematik amallar va funksiyalar:matematik funksiyalar,mantiqiy funksiyalar,statistik va matn funksiyalar haqida bilim berish; amaliyotda qo’llay olish ko’nikmalarini shakllantirish.
FK1- Axborotlarni izlash va elektron vositalarda yig’ish kompetensiyasi.
MS Excel 2010 dasturiga doir axborotlarni izlab topa oladi,darslikdan foydalana oladi,kompyuterni to’g’ri ishga tushiradi va o’chira oladi,kompyuterda ishlashda xavfsizlik qoidalari va gigiyena talablariga rioya etadi.
FK2-Axborotlarni elektron vositalarda qayta ishlash va saqlash kompetensiyasi.
Kompyuterda MS Excel 2010 dasturini ishga tushira oladi, axborotlar yaratishni,to‘plashni,saqlashni biladi, uskunalar panelidagi asboblarni vazifalarini biladi,matematik funksiyalarni amaliyotda qo‘llay oladi;
2)Tarbiyaviy: o’quvchilarga Vatanini sevish, milliy va umuminsoniy qadriyatlarga hurmatda bo‘lish, odob-axloq qoidalariga rioya qilishni singdirish.
TK1- Kommunikativ kompetensiya.
O’zaro muloqotga kirisha oladi,jamoa va guruhlarda samarali ishlay oladi.
TK4-Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi.
Jamiyatda bo’layotgan voqea-hodisa va jarayonlarga daxldorlikni his etadi,o’zining burch va huquqlarini biladi,atrofdagilar bilan muloqotda odob-axloq qoidalariga rioya etadi,o’zidan kattalarni hurmat qiladi.
3)Rivojlantiruvchi: O`quvchilarning kompyuterda MS Excelda ishlash ko`nikmalarini rivojlantirish,bilimlarini oshirish,mustaqil fikrlashini rivojlantirish.
TK3-O’zini o’zi rivojlantirish kompetensiyasi.
Doimiy ravishda o’z-o’zini jismoniy,ma’naviy,ruhiy,intellektual va kreativ rivojlantirish,mustaqil o’z ustida ishlash,bilimlarini oshirish,kamolotga intilish.
TK6-Matematik savodxonlik,fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo’lish hamda foydalanish kompetensiyasi.
Aniq hisob-kitoblarga asoslangan holda shaxsiy,oilaviy,iqtisodiy rejalarni tuza oladi, matematik funksiyalarni dasturda qo’llash savodxonligini oshiradi.
II.Asosiy shakli va turi.
Dars usuli: suhbat, T-sxema, “Savol-javob” ,”Aqliy hujum”,”Kuz” metodlari,amaliy ish.
Dars turi: Yangi bilim va ko’nikmalarni shakllantiruvchi.
Dars shakli:savol-javob,jamoa va kichik guruhlarda ishlash.
Dars jihozi:elektron resurslar,darslik, plakatlar,ko’rgazmalar,krossvord,tarqatmalar.
DTS: MS Exceldagi matematik amallar va funksiyalar haqida bilimga ega bo`lish.
Nazorat :og’zaki,savol-javob,muhokama,kuzatish
Baholash :rag’batlantirish,5ballik reyting tizimi asosida
III.O’quv manbalari.
1)darslik,metodik qo’llanma
2)internet resurslari : www.uzedu.uz , www.ZiyoNet.uz, www.edunet.uz, www.bilim.uz , www.namakt.uz.
3)electron resurslar:Respublika Ta’lim Markazi electron darsliklari,Multimedia umumta’lim dasturlarini rivojlantirish markazi resurslari.
IV.Dars tafsiloti va texnologik xaritasi
№ | Dars bosqichlari | Qisqacha tavsif | Qo’llaniladigan usullar va vositalar | vaqt |
1 | Tashkiliy qism | 1)salomlashish 2)sinf jurnalini to’ldirish 3)o’quvchilarni darsga hozirlash 4)navbatchi hisoboti 5)ma’naviyat daqiqasi:Respublikamizda axborot xavfsizligi doirasida qilinayotgan ishlar haqida ,ma’naviyatimizga zid bo’lgan axborot yaratish,uni kompyuterda saqlash,internet tarmog’idan olib ko’chirish kabi vazifalarning mumkin emasligini uqtirish | Muloqot Suhbat | 3 |
2 | O’tilgan mavzu va uy vazifasini tahlili | 1.Uy vazifasini bajarilganligini tekshirish 2.Kichik guruhlarga bo’linib,kartochkalar bilan ishlash. Savollarga og’zaki javob olish. Sinf 2 guruhga bo’linadi,har bir guruh o’ziga nom qo’yadi.Turli shartlar bo’yicha bellashadi. 1-shart. Doskaga osilgan “savollar”daraxtidan 1tadan kartochka tanlaydi.Savollar: 1.Katakchaga kiritish mumkin bo'lgan ma'lumotlar turini so'zlab bering. 2.Katakcha adresi deganda nima tushuniladi? 3.Katakchalar blokini misollar orqali amaliy ko'rsatib bering. 4.Absolyut va nisbiy murojaat nima? Amalda ko'rsatib bering. 5.Katakchadagi ma'lumotlarni tahrirlashni bajarish ketma-ketligini tushuntiring. 6.Katakchadagi ma’lumotlarni o`chirish ketma-ketligini tushuntiring. 7.Excel elektron jadvalidagi son, formula va matn deganda nima tushuniladi? 8.Excel elektron jadvalida katakchadagi matnlar satrlarga qanday ajratildai? 2-shart.Krosvord yechish. | Musobaqa –kim zukko? “Savollar”daraxti plakati Kichik guruhlar bilan ishlash “Kuz”metodi. | 10 |
3 | Motivatsiya | Kompyuter ma’lumot ko’p saqlay oladimi yoki inson? | Aqliy hujum | 3 |
4 | Yangi mavzuning qisqacha bayoni,asosiy tushunchalar | Excel elektron jadvali matematik formulalar bilan ishlash uchun keng imkoniyat ochib beradi. Shulardan biri funksiyalar to‘plamining mavjudligidir. Excel funksiyalar to‘plamida 400 dan ortiq funksiya bo‘lib, ular matematik, mantiqiy, statistik, matn, moliya va boshqa turlarga bo‘linadi. | Mavzuga doir slayd Bahs-munozara Aqliy hujum | 15 |
5 | Mavzuni mustahkam-lash | 3-shart. 1. darslikda berilgan 1-3-mashqlar amaliy yechiladi 2.yangi mavzuga doir test yechish 4-shart.T-sxema jadvalini to’ldirish. | “Quruvchi”metodi.Bunda mavzu topshiriqlari yozilgan “g’ishtlar” bajarilgach ustiga keyingi “g’isht” qo’yilib dars musobaqa tarzida o’tiladi. | 10 |
6 | O’quvchilar bilimini baholash | 5ballik tizim asosida Rag’bat kartochkalari bilan rag’batlantirish | “Imkoniyatlar”metodi.Bunda 1,2,3,4 ballarga mos qiyinchilikdagi savollar bali yetmayotgan o’quvchiga beriladi,natijada o’quvchi balini ko’tarish imkoniyatiga ega bo’ladi | 2 |
7 | Uy vazifasini belgilash | 1)dars bo’yicha savollarga yozma javob yozish 2)4-5-mashqlarni bajarish | Sinf doskasi Slayd | 1 |
8 | Darsni yakunlash. Dars maqsadidan xulosa chiqarish | MS Excelda matematik amallar va funksiyalarni qo’llash mavzusini o’rganish o’quvchi matematik savodxonligini oshiradi,fikrlashini rivojlantiradi,mantiqiy fikrlashi va aqliy xulosalar chiqarish qobiliyatini rivojlantiradi. | Suhbat | 1 |
V.Asosiy tushunchalar:matematik funksiyalar,mantiqiy funksiyalar,statistik funksiyalar,matnli funksiyalar.
Tashkiliy qism.
1.Salomlashish va davomatni aniqlash.“Assalomu alaykum”.
-Barcha sog’mi,omonmi?
Bugun darsga tayyormi?
-Qani ayting bolalar,Sinfda kim navbatchi?
Navbatchi hisobotini tinglayman.Sinf jurnalini to’ldiraman.O’quvchilarni darsga hozirlayman.
2.Ma’naviyat daqiqasi:
Bunda Respublikamizda axborot xavfsizligi doirasida qilinayotgan ishlar haqida,ma’naviyatimizga zid bo’lgan axborotlar yaratish,uni kompyuterda saqlash,internet tarmog’idan olib ko’chirish kabi vazifalarning mumkin emasligi haqida tushuntiraman.O’quvchilarni fikrlarini so’rayman.5 ta muhim tashabbus va uning 3-yo’nalishi haqida suhbat.O’quvchilar 2020- yil nomini sharhlab berishadi.
1-o’quvchi: Do’stim bekor o’tmasin kuning,
Ilm bilan bo’lgin yuzma-yuz.
Qara bizga axir sharoit,
Yaratmoqda beshta tashabbus.
2-o’quvchi: Tabiatni turfa tasvirlab,
Rasm chizib bera olgin tus.
Yoki qo’shiq aytgin barilla,
Seni qo’llar beshta tashabbus.
3-o’quvchi: Sog’lom tana,norg’ul bo’l doim,
Chempion bo’l,olg’a yur doim,
Sport bilan mashg’ul bo’l doim,
Senga yo’ldosh beshta tashabbus.
4-o’quvchi:Internetdan bilgin jahonni,
Yangilikni tezda bilib ol.
Charchoqlarni yengish uchun bir oz,
Mayli ozroq o’yin o’ynab ol.
5-o’quvchi:Kompyuter,texnika asri,
Rivojlanib bormoqda hanuz.
Sen ham o’qib,o’rganib olgin,
Imkon berar beshta tashabbus.
6-o’quvchi: Kitob bilan do’st bo’lib olgin,
O’qib ko’ngling to’lsin nurlarga.
Tarix bizni osonlik bilan,
Yetkazmagan ushbu kunlarga.
7-o’quvchi:Ishsizlik ham chekinar ortga,
Har kim halol risqini terar.
Yangi yangi ish o’rinlarni,
Besh tashabbus yaratib berar.
Asosiy qism .
O’tgan mavzuni mustahkamlash.
Sinf 2 guruhga bo’linadi.Guruhlar o’zlariga sardor va nom tanlashadi. O’tilgan mavzular guruhlar o’rtasida musobaqa tarzida so’raladi va mustahkamlanadi.Dars davomida guruhlar 4 ta shart bo’yicha bellashadilar,faol ishtirok etgan o’quvchilar rag’batlantiriladi va baholanadi.
1-shart:
Har bir guruhdan bittadan o’quvchi chiqib, doskaga ilingan “Savollar daraxti” dan savol yozilgan bittadan kartochkani tanlaydi va javob beradi.
Har bir berilgan to’g’ri javoblarga rag’bat kartochkalar berib boriladi.
2-shart:Krosvord yechish.Birinchi bo’lib to’g’ri yechgan guruhga Rag’bat kartochkasi beriladi.
| 1 | | | I | | | | | | |
2 | | | | N | | | | | | |
| | | 3 | F | | | | | | |
4 | | | | O | | | | | | |
5 | | | | R | | | | | | |
| | | 6 | M | | | | | | |
| 7 | | | A | | | | | | |
8 | | | | T | | | | | | |
| 9 | | | I | | | | |
10 | | | | K | | | | | | |
| | 11 | | A | | | | | | |
Topshiriqlar:
1.Grafik muharrir(Paint)
2. Qog’ozga chop etish qurilmasi(Printer)
3. O’z nomiga ega ma’lumotlar sohasi(Fayl)
4. Operatsion sistema.(Windows)
5. Informatika fanining bosh termini.(Axborot)
6. Telefon tarmog’i orqali boshqa kompyuter bilan ma’lumot almashtiruvchi qurilma(Modem)
7. Kompyuterga matnli yoki tasvirli ma’lumotlarni kirituvchi qurilma(Skayner)
8. Kompyuter “yuragi” (Protsessor)
9. Birinchi EHM(Eniak)
10. Bu yerda qanday so’z kodlangan?(..-.. .-.. ..-.. -.- - .-. --- -.)(elektron)
11.Axborot o’lchov birligi.(Bayt)
3-shart.Topishmoqlar sharti.
-
Oddiygina bo’g’irsoq
Uzun ingichka simi
2 yoki 3 tugma bor-yo’q uning bisoti
Yumush bajarar qancha
Uni derlar ____________(sichqoncha).
-
Xuddi kuchli kapitan
U gerdayib turadi
Qurilmalar ishini
Bir o’zi boshqaradi
Kompyuterning yuragi u dovyurak___________(protsessor)
-
Barmoqlarimiz chaqqon
So’z va matn yozamiz
Asosiy qurilmalar qatorida turadi
Uning nomi oddiygina ___________bo’ladi(klaviatura)
-
Qutiga o’xshar o’zi
Qog’oz yutib charchamas
Sahifalar manzili va soniga pechat ber,
Buyrug’ingni bajaruvchi bu qurilma ________(printer)
VI.Mavzuning yoritilishi.(Ma’ruza, amaliyot bilan uyg’unlikda olib boriladi, ekranda slayd orqali tushuntiriladi).
Excel elektron jadvali matematik formulalar bilan ishlash uchun keng imkoniyat ochib beradi. Shulardan biri funksiyalar to‘plamining mavjudligidir. Excel funksiyalar to‘plamida 400 dan ortiq funksiya bo‘lib, ular matematik, mantiqiy, statistik, matn, moliya va boshqa turlarga bo‘linadi.
Funksiyalarni formulalarda ishlatishning umumiy qoidasi quyidagilardan iborat:
Excel elektron jadvalidagi funksiyalarning ba’zilari bilan tanishamiz:
Matematik funksiyalar |
Exceldagi Nomi | Bajaradigan vazifasi | Misollar |
ABS(son) | Sonning absolyut qiymatini hisoblaydi | ABS(–274)=274; ABS(48)=48; ABS(–1,23)=1,23; ABS(0)=0 |
ЗНАК(son) | Son manfiy bo’lsa –1, 0 bo’lsa 0, musbat bo’lsa 1 qiymatga teng | ЗНАК(–7,5)= –1; ЗНАК(0)= 0; ЗНАК(2011)= 1 |
КОРЕНЬ(son) | Sonning kvadrat ildizini hisoblaydi | КОРЕНЬ(4)=2; КОРЕНЬ(81)=9; КОРЕНЬ(0,04)=0,2 |
ОСТАТ(son; bo’luvchi) | Sonni bo‘luvchiga bo’lgandagi qoldiqni hisoblaydi | ОСТАТ(45;7)=3; ОСТАТ(15;3)=0; ОСТАТ(-191;10)=9 |
СТЕПЕНЬ(son; daraja ko‘rsatkichi) | Sonni darajaga ko‘taradi | СТЕПЕНЬ(3;4)=81; СТЕПЕНЬ(2;10)=1024; СТЕПЕНЬ(‑1,7; 5)= – 14,1986 |
СУММ(son1; son2; …) | Katakchalar blokidagi qiymatlarning yig‘indisini hisoblaydi | СУММ(100;230)=330; СУММ(10;105)= 115 |
ЦЕЛОЕ(son) | Kichik butun songacha yaxlitlaydi | ЦЕЛОЕ(5,5)=5; ЦЕЛОЕ(–5,5)=–6 |
Mantiqiy funksiyalar |
И(mantiqiy ifoda1; mantiqiy ifoda2; …) | Agar mantiqiy ifodalarning barchasining qiymati ROST bo‘lsa, (VA ning) funksiyaning qiymati ROST, aks holda funksiyaning qiymati YOLG‘ON | И(5005*100)=YOLG‘ON; И(51;99/3-131)=ROST; |
ИЛИ(mantiqiy ifoda1; mantiqiy ifoda2; …) | Agar mantiqiy ifodalarning birortasining qiymati ROST bo‘lsa, (YOKI ning) funksiyaning qiymati ROST, aks holda funksiyaning qiymati YOLG‘ON | ИЛИ(SIN(500)5)=YOLG‘ON; ИЛИ(0,5=1/2; -131)=ROST; |
ЕСЛИ(mantiqiy ifoda; ifoda1; ifoda2) | (AGAR) funksiyasi qiymati mantiqiy ifoda qiymati ROST bo‘lsa ifoda1ga, yolg‘on bo‘lsa ifoda2 ga teng bo‘ladi | ЕСЛИ(700/7-150; 1963; 1)=1963; ЕСЛИ(5*5=24; 0; 9+12)=21; |
Statistik funksiyalar |
МАКС( son1; son2;…) | son1, son2, … larning eng katta qiymatini aniqlaydi | МАКС(1; 2; –7)=2; |
МИН( son1; son2;…) | son1, son2, … larning eng kichik qiymatini aniqlaydi | МИН(1; 2; –7)= –7; |
СРЗНАЧ(son1; son2;…) | son1, son2, … larning o‘rta arifmetik qiymatini aniqlaydi | СРЗНАЧ(1; 2; 6)= 3; СРЗНАЧ(–1;–2; 6; 7; 0)= 5 |
СЧЁТЕСЛИ(blok; shart) | Shartni qanoatlantiruvchi blokning bo’sh bo’lmagan katakchalari sonini sanaydi | СЧЁТЕСЛИ(C1:C13;“=6”)=10; СЧЁТЕСЛИ(E1:E13;“=6”)=2 |
Matnli funksiyalar |
ДЛСТР(matn) | Matndagi belgilar sonini aniqlaydi | ДЛСТР(“men”)=3, ДЛСТР(3,1415)=6 |
ЗАМЕНИТЬ(eski matn; qaysi o‘rindan; nechtasi o‘rniga; yangi matn) | Eski matnni belgilarini ko’rsatilgan joydan boshlab berilgan sondagi belgilarni yangisiga almashtiradi | ЗАМЕНИТЬ(“Men”;3;1;“hr”)=“Mehr”; ЗАМЕНИТЬ(“Men”;2;2;“uz”)=“Muz”; ЗАМЕНИТЬ(B4;3;2;”tin”)= “Oltin” |
ЗНАЧЕН(matn) | Matn ko’rinishidagi sonni songa o‘tkazadi | ЗНАЧЕН(“1024,25”)=1024,25; ЗНАЧЕН(“-5,04”) |
ЛЕВСИМВ(matn; belgi soni) | Matnning chap tomonidagi berilgan sondagi belgilarni ajratib oladi | ЛЕВСИМВ(– 45765; 1)= “–”; ЛЕВСИМВ(“Gulnoza”; 3)= “Gul”; |
СЦЕПИТЬ(matn1; matn2; …) | Bir nechta matnni bitta matnga o’tkazadi | СЦЕПИТЬ(14; “-fevral”)=“14-fevral”; СЦЕПИТЬ( “Bob”; “ur”)=“Bobur” |
ПСТР(matn; boshlang’ich o’rin; belgilar soni) | Matndan boshlang’ich o’rindan boshlab berilgan sondagi belgilarni ajratib oladi | ПСТР(“Matonat”; 4; 3)=”ona”; ПСТР(“Zahiriddin”; 2; 4)=”ahir”; ПСТР(“Sheriyat”; 3; 2)=”er” |
Misol. x ning –5 qiymatida
funksiyani hisoblang.
Bu vazifani ikki usulda bajarish mumkin.
1–usul.
2-usul.
VII.Yangi mavzuni mustahkamlash.
Yangi mavzuni mustahkamlashda “Quruvchi” metodidan foydalanaman”. Bunda darslikdagi 1-3 mashqlarni o’quvchilar kompyuterda amaliy bajarib, o’z “Bilim binolarini” mustaqil ravishda quradilar.Har bir misol uchun o’quvchi rag’bat kartochkalar orqali rag’batlantirib boriladi.
3-shart.
Darslikda berilgan 1-3-mashqlar guruhlar tomonidan amaliy yechiladi.
Mashqlar: 1. y=4x+20 funksiyasining qiymatlarini x ning -20; 0; 4; 8; 9 qiymatlarida hisoblang.
2. Hajmi 8 m3 bo’lgan jism suvga botirilganda unga ta’sir etuvchi ko’taruvchi kuch qiymatini toping (yo’llanma: FA= ρ ·V· g – Arximed kuchi, g=9,81N/kg).
3. И(35, 15/2-43)=’yolg`on’, ИЛИ(99-27*3=5; 78/2-39=-1)=’rost’ funksiyalar natijasini aniqlang.
2.Yangi mavzuga doir test yechish
(Slayd orqali).
4-shart.T-sxema jadvalini to’ldirish.
G’olib guruh aniqlanadi va o’quvchilar rag’batlantiriladi.
VIII.O’quvchilarga baholash uchun beriladigan qo’shimcha topshiriqlar
“Imkoniyatlar”texnologiyasi
O’quvchilar o’zlariga yetmayotgan kerakli balga mos savol nomerini tanlaydi va imkoniyatdan foydalanadi.
IX.Uyga vazifa:Mavzuni o’rganish.3-mashq.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.O’zbekiston Respublikasining “Ta’lim to’g’risida” gi qonuni va “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”.1997-yil 29-avgust
2.O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Umumiy o’rta va o’rta maxsus,kasb-hunar ta’limining davlat ta’lim standartlarini tasdiqlash to’g’risida”gi 187-sonli qarori.2017-yil,6-aprel.
3. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Umumiy o’rta talim to’g’risida ”gi 140-son qarori,2017-yil,15-mart.
4.Sh.Mirziyoyev “Erkin va farovon ,demokratik O’zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz”. “O’zbekiston” nashriyoti,2016-yil.
5.Sh.Mirziyoyev “Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz”,”O’zbekiston”nashriyoti,2017-yil.
6.M.Aripov “Informatika”,Universitet nashriyoti,2001-yil.
7. А.А.Абдуқодиров, Р.Ишмухамедов, А.Пардаев. Таълимда инновацион
технологиялар (таълим муассасалари педагог-ўқитувчилари учун амалий тавсиялар).-Т.:Истеъдод, 2008.-180 бет.
8. Muhammadiyev J.O’. , Nazirova D.X. Power Point programmasida ishlash.
O’quv uslubiy qo’llanma TDYI- 2003 yil.
9. Razzoqov Sh.I. , Yo’ldoshev Sh.S. , Ibragimov U.M. “Kompyuter grafikasi”
Kasb- hunar kollejlari uchun “NOSHIR”- TOSHKENT-2013 yil.
10.J.F.Yo’ldoshev, S.Usmonov “Ilg’or pedagogic texnologiyalar”.Toshkent sh. “O’qituvchi” 2004 y
11.T. Madumarov, M. Kamoldinov “Innovasion pеdagogik tеxnologiya
asoslari va uni ta`lim tarbiya jaraѐnida qo`llash”, T. “Talqin”, 2012yil.
12. B.Boltayev,M.Mahkamov,A.Azamatov va boshqalar 8-sinf informatika darsligi
13.Azlarov T.-“Informatikadan DTS”
14.D.Kamoliddinova “o’qituvchilar uchun metodik qo’llanma”,Toshkent
Elektron ta’lim resurslari:
1. http://www.edu.uz – O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi portal.
2. http://www.uzedu.uz – O’zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi veb sayti.
3. http://www.eduportal.uz - O’zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi axborot ta’lim portal.
4. http://www.bimm.uz - O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim
vazirligi huzuridagi Bosh ilmiy-metodik markazi sayti.
5. http://www. tami.uz – Informatika va axborot texnologiyalari fani bo’yicha foydali ta’lim resurslari.
6. http://www.ziyonet.uz. – Ziyonet Axborot ta’lim portal.
7. http://www.informatika.ru- Informatika va axborot texnologiyalari yo’nalishidagi ta’lim sayti.
8. http://www.infojournal.ru- “Informatika olami” jurnali
17