8-Sinf Adabiyot Mavzu:Muhammad Yusufning hayoti va ijodi
Tayyorladi:Namangan viloyati,Namangan shahridagi
79-sonli umumiy o’rta ta’lim maktabi ona tili va adabiyot fani o’qituvchisi Xolmirzayeva Munira
HAYOT YO’LI
- Muhammad Yusuf 1954 yil 26 aprelda Andijon viloyatining Marhamat tumanidagi Qovunchi qishlog‘ida dehqon oilasida tug‘ilgan.
HAYOT YO’LI
- O’rta maktabni tugatgach, Respublika Rus tili va adabiyoti institutida o‘qib, uni 1978 yilda bitirdi.
Shoir shunday ko’pki, ularga yer tor,
Hammasi mashhur va hammasi nomdor,
Ulug’vorm ularga yetmoq ko’p dushvor.
Ammo ular oyga bosib yuzini
Turganda osmonin bag’riga ilk bor
Biz olib borgaymiz tuproq isini,
Gulday dimog’iga tutamiz, qizim,
Biz hali hammadan o’tamiz, qizim !
IJOD YO’LI
Muhammad Yusuf 1997-yildan e’tiboran O’zbekiston Yozuvchilar uyushmasi raisining o’rinbosari e’tib tayinlandi.
Muhammad Yusuf «Men o‘z bilganimdan qolmadim» she’rida she’r va shoirlikni shunday anglaydi.
IJOD YO’LI
- 1985-yil nashrdan chiqqan bo’lib, “Tanish teraklar” deb nomlanadi. U qisqa muddat ichida samimiy, xalq dilidan so’zlovchi, xalq kuychisi bo’lganligi bois xalq ko’nglidan qisqa fursat ichida joy ola biladi.
- Uning “Iltijo”,”Bulbulga gapim bor”(1987-y.), “Uyqudagi qiz”(1989-y.),”Ko’ngilda bir yor”,”Ishq kemasi”,”Halima enam allalari”(1991-y.), “Yolg’onchi yor”(1994-y.) “Seni osmonimga olib” ketaman”(1998-y.),”Erka kiyik”,”O’zingdan qo’ymasin xalqim”(2000-y.), “Saylanma”(2001-2004-yy.), “Ulug’imsan vatanim”,kitoblari chop etilib ,”Osmonning oxiri”, “Qora quyosh” singari dostonlar yaratdi .
Kitoblari va she’rlari:
- «Tanish teraklar» (1985, birinchi to‘plami),
- «Bulbulga bir gapim bor» (1987),
- «Iltijo» (1988),
- «Uyqudagi qiz» (1989),
- «Halima enam allalari» (1989),
- «Ishq kemasi» (1990),
- «Ko‘nglimda bir yor» (1990),
- «Turkman qiz»,
- «Yur, Muhammad, ketdik bu yerdan»,
- « Bevafo ko‘p ekan» (1991),
- «Erka kiyik» (1992),
- «Osmonimga olib ketaman»,
- «Kumush»,
- «Kokilingni kim kesdi»,
- «Aldov»,
- «Vatanim»
- «Dunyo»
- «Inshooloh»
- «O’zbekmomo»
- «Yolg‘onchi yor»,
- «Qora quyosh» (doston)
IJOD YO’LI
- 1997-yildan umrining oxirgi kunlariga qadar uyushma raisining yoshlar bilan ishlash bo’yicha o’rinbosarlari lavozimida ishlagan. Muhammad Yusuf xalqimizga qilgan fidoyi xizmatlari uchun: — 1996 – yili “Do’stlik” ordeni; — 1998 – yilda “O’zbekiston xalq shoiri” faxriy unvonlariga sazovor bo’lgan.
IJOD YO’LI
Mendan nima qolar, Ikki misra she’r Ikki sandiq kitob Bir uyum tuproq Odamlar ortimdan nima desa Men seni o’ylayman O’zimdan ko’proq, Lola, lolajonim, Lolaqizg’aldoq!
- Muhammad Yusuf garchi she’riyatida sodda so’zlardan foydalangan bo’lsada, uning mazmun mohiyatini juda ham boy, chuqur ma’noga ega tarzda yoritib bergan
- Ushbu she’rda ham inson va hayot, ona vatan tushunchalari mujassamlashgan.
Xalq shoiri Muhammad Yusuf 2001-yil 30-iyulda dunyodan ko’z yumdi. Garchi u vafot etgan bo’lsada, lekin u odamlar yuragida mangu yashaydi, Muhammad Yusuf xalqning qalbidir!…
VATANIM
Men dunyoni nima qildim,
Kim Qashqarni qildi makon,
O‘zing yorug‘ jahonim.
Kim Enasoy tomonda,
O‘zim xoqon,
Jaloliddin — Kurdistonda,
Boburing — Hindistonda,
O‘zim sulton
Sen taxti Sulaymonim.
Bu qanday yuz qarolik deb,
Yolg‘izim, Yagonam deymi,
Yotarlar zimistonda.
Topingan koshonam deymi,
Tarqab ketgan to‘qson olti
O‘zing mening ulug‘lardan
Urug‘imsan, Vatanim...
Ulug‘imsan, Vatanim...
O‘g‘lim, desang osmonlarga
G‘irot bo‘lib uchgayman,
Shodon kunim gul otgan sen,
Chambil yurtda Alpomishga
Chechak otgan izimga,
Navkar bo‘lib tushgayman,
Nolon kunim yupatgan sen,
Yuzing bosib yuzimga.
Padarkushdan pana qilib
Singlim deymi,
Ulug‘beking quchgayman,
G‘ichir-g‘ichir tishimdagi
Onam deymi,
Hamdard-u hamxonam deymi,
So‘lig‘imsan, Vatanim...
Oftobdan ham o‘zing mehri
Ilig‘imsan, Vatanim.
Sen Mashrabsan,
O‘tgan kuning — o‘tgan kundir,
Xalqda tumor,
O‘z boshingga yetgan kun,
Qodiriyni bergan zamin,
Balxda dorga osilgan.
Qodiriyni sotgan kun.
Navoiysan, shoh yonida
Qo‘lin bog‘lab,
Faqirni duo qilgan.
Yassaviysan, meniki deb,
Dilin dog‘lab,
Yetaklashib ketgan kun,
Ko‘ringan da’vo qilgan,
Voh bolam! deb aytolmagan
Ming bir yog‘i ochilmagan
Dudug‘imsan, Vatanim...
Qo‘rig‘imsan, Vatanim.
Sen — shoxlari osmonlarga
Sen Xo‘jandsan,
Tegib turgan chinorim,
Chingizlarga Darbozasin ochmagan,
Ota desam, O‘g‘lim deb,
Temur Malik orqasidan
Bosh egib turgan chinorim,
Sirdaryoga sakragan.
Qo‘ynimdagi iftixorim,
Muqannasan qorachig‘i
Bo‘ynimdagi tumorim,
Olovlarga sachragan,
O‘zing mening ulug‘lardan
Shiroqlarni ko‘rgan cho‘pon:
Ulug‘imsan, Vatanim!
Cho‘lig‘imsan, Vatanim.