Научно-исследовательская работа, тема « Sandık- o aylenin süreti»

Moldova Respublikasının Űüretmäk Bakannıı Gagauz Yeri Genel Űüretmäk Müdürlüü Çadır dolayın teoretik liţeyi M.Guboglunun adında Bilgi- praktika konferenţiyası

Tema: “SANDIK- O AYLENİN SÜRETİ”

Hazırladı:

Gagauz Tatyana

Üürenici 5 «а» klastan

Çadır dolayın teoretik liţeyi

M.P.Guboglunun adında

Őnderci:

Kioroglo N.P.

Üüredici gagauz dili hem literaturasında

I didaktik kategoriyası

Aaraştırmanın soyu: teoretik

GİPOTEZA : EER AYLEDÄ VAR RELİKVİYA, OZAMAN BOLÄ AYLEDÄ KORUYÊRLAR DEDELERİN İÇİN ANMAKLARI HEM TUTÊRLAR AYLÄ ADETLERİNİ.

Aaraştırmanın obyekti

DEDÄ MALİNİN SANDII

Temel neeti :

EVLATLARIN YAŞAMASINDA AYLENİN

RELİKVİYALARIN ROLU.

Davalar :

1. Açıklamaa lafın ‘relikviya’ maanasını.

2.Aaraştırmaa aylenin dedelerdän kalma predmetlerini .

3. Meraklandırmaa üürenicileri aylä relikviyalarını aaraştırmaa.

4. Soruşturmayı geçirmää.

Aaraştırmanın aktuallıı:

• Herbir insana meraklı onun aylenin istoriyası.
• Aylä insanın yaşamasında en önemliydir.

Metodlar:

*Literaturaya analiz

*Anketayı geçirmäk

*Üȕrenicileri hem üüredicileri soruşturmak

*Sonuçların analizi

EPİGRAF

‘‘ AARAŞTIRARKAN DEDELERİMİZİ,

BİZ ÜÜRENERİZ KENDİMİZİ!’’

(Vasiliy Osipoviç Klüçevskiy)

§ 1. Çok durmayacek o toprak, neredä geçmişi unudêrlar.

1.1.Nedir o aylä relikviyası ?

Dostlu hem sevän aylenin temeli- o adetlär. Onnarın birisi – o aylenin bir maasuz predmetin koruması.

Lafın ‘ relikviya ’ annaması çekiler latin lafından ‘  relinquere ’ , ani annaşılêr nicä‘ ’kalmaa ’.

Ki taa dooru annamaa ‘relikviya’ lafın maanasını, biz sözlükleri aaraştırdık: Relikviya – o predmet, ani koruyêrlar nicä geçmişi için anmak. (S.İ.Ojigov.sözlük );

‘‘ Bu predmet- din elementi, angısı inanç insannara imdat verer, angısını pek koruyêrlar’’ D.N.Uşakovun sözlüündä

Aaraştırıp çok türlü kaynakları, biz annadık, ani relikviya- o eski

predmetlär, angılarını bir ayledä koruyêrlar hem evlatlardan evlatlara geçirilerlär.Paylaştırıp lafı paylara, var nicä görmää rus dilindän lafı ‘lik’, ani annaşılêr nicä süret. Onun için var nicä sölemää, ani relikviya- o aylenin süreti ’.

1.2. GENÇLERİN BAKIŞI RELİKVİYALARA?

Genç adamda- düşünmekleri da genç.

Relikviya- yardım eder görmää ayleyi hem hısımnarı anmaa, annamaa aylenin evlatların arasında baalantıyı. Onun için biz sorduk üürenicilerä, üüredicilerä, var mı onnarın aylesindä ölä predmetlär.

CUVAPLAR :

Soruşlar

Cuvaplar (%)

Bilersiniz mi, ne o aylä relikviyası?

DA – 73% DİİL – 27%

Var mi sizin aylenizdä eski predmetlär?

DA – 63% DİİL– 37%

Bilersiniz mi aylä relikviyanızın istoriyasını?

İsteersin mi kendi aylenin istoriyasını annatmaa evlatlara da bununnan korumaa onu?

Bilerim – 33 %

Bilmeerim – 67%

DA – 93% Diil – 7%

№

Relikviyaların çeşitleri

1

din

2

Çeşidin yazdırılması

3

aylä

Cuvaplar:, sayı

İkonalar

tehnikalı

1

kruçacik

Patretlär,fotoalbomnar

Kiyatlar,günnüklär,suvenirlär

6

Maşina

1

1

Dikmä maşinası

5

Saatlar

1

Sofra,çanak-çölmek

2

3

sandık

2

Baktıynan cuvaplara, göreriz, ani diil

hepsicii biler, ne o relikviya, az kim

biler kendi aylenin istoriyasını, ama

hepsicii isteerlär aylenin istoriyasında

pay almaa da korumaa, nelär

dedelerdän kalmış!

§ 2. BENİM AYLEMİN RELİKVİYASI- MALİNİN SANDII

MALİNİN SANDIINDA:

Patretlär

Örmää deyni tertiplär

Eski giim

Resimnär

Çanak-çölmek

Dokuma palalar

Dua kiyatları

§ 2. BENİM AYLEMİN RELİKVİYASI- DEDÄ MALİNİN SANDII

1 . Eski giim: fıtalar, fistannar, şalinkalar, dartılar

2.Örmää deyni tertiplär:ipliklär, ii, rökä,

§ 2. BENİM AYLEMİN RELİKVİYASI- DEDÄ MALİNİN SANDII

3. Patretlär

4. Dua kiyatlar

5. Dokuma palalar

6. Küplär

§ 3. AKLINA GETİRMEKLÄR

Baktıynan nelär var malinin sandıında: var nicä sölemää, ani sandık- bir lääzımnı hem faydalı predmet!!

Ama en lääzımnıydı o gelinnerä !!! Bu sandık- ananın malisinin anasının çiiz sandıı. Eveldän onun içinä kız toplardı kendi çiizini.Düündän sora orayı genç kocanın rubalarını da toplardılar.‘‘Te bu ‘‘zenginniktän’ çekedärdi bizim yaşamamız!’’- annadêr mamu malinin anmaklarını .

Var malinin sandıında er, angısına pek istämeerim bakmaa, orada toplu ‘‘ölümnük rubaları’’, angılarını toplêêr herbir ihtär insan: şalinka, fistan, piişkirlär h.b.

Sandık maliylän barabar geçirdi çok türlü şen hem kahırlı oluşları kendi uzun ömüründä.

Da şindi o benzeer malimä. Sandıın mor

taftaları benzeerlär malimin pütürekli

ellerinä, kuru boyası- o malimin sevgili üzündä buruşucuklar, kapaan gıcırdamasında işidiler tutnuk, ihtär malinin sesi, ani herzaman karşılardı benim mamumu: ‘‘Unukacıım benim geldi, unutmêêrsın beni!’’

Dedä malim-

KÖSÄ PAŞİ

(1891-...)

Dedä malim evlendi 1909 yılda, bu data var sandıın taftasında. Sora 8 uşak duumuş. Onnarın arasında mamunun malisi- Lübov Grigoryevna Kroytor, angısına bu sandık kaldı anasından. Taa var yazılar: mamunun malisinin ilk 2 oolların duuma yılları.

Benim dädum- mamunun bobası, en küçük ool yaşardı ana-boba evindä. Evi benim malim sattı, açan dädu öldü. Da sandıı malim verdi benim mamuma korumaa deyni!!

ÇIKIŞ

AARAŞRIRARKAN AYLÄ RELİKVİYAMIZI, BİZ ANNADIK,

ANİ BU TEMA MERAKLI HEM LÄÄZIMNI HERBİR AYLEYÄ,

ANGISINDA KENDİ SOYUN İSTORİYASINI SAYÊRLAR HEM

KORUYÊRLAR.

BÄN TAA BİR KERÄ GÖRDÜM, NİCÄ BİZİM AYLEMİZ KAAVİ

HEM DOSTLU! BİZ BARABAR AARADIK, YAZDIK HEM

SORUŞTURDUK! BİZİM AYLEMİZDÄ VAR GEÇMİŞİ HEM

VAR GELECÄÄ!

BİZİM GİPOTİZAMIZ ASLIYA ÇIKTI: KARARLADIK, EER

AYLEDÄ VARSA RELİKVİYA, OZAMAN ÖLÄ AYLÄ KORUYÊR

ANMAYI DEDELÄR İÇİN DA ADETLERİNİ TUTÊR!!

EVLATLARIN ARASINDA BAALANTI VAR!!!

KORUYUN ANMAYI SİZİN DEDELERİNİZÄ!

Bibliografiya

1.Даль В. И. Толковый словарь русского языка. Современное написание. М., 2002. – 984 с.

2. "Словарь русского языка"  (1949, 22-е издание, 1990; с 1992 - "Толковый словарь русского языка", совместно с Н. Ю. Шведовой).

3. Толковый словарь русского языка: В 4 т. / Под ред. Д. Н. Ушакова. - М.: Гос. ин-т "Сов. энцикл."; ОГИЗ; Гос. изд-во иностр. и нац. слов., 1935-1940.

4. wikipedia