Науқастың функционалдық жағдайын бағалау

Орал «Мақсат» медициналық колледжі

Науқастың функционалдық жағдайын бағалау

Орал 2017ж

Қызба

Қызба –Бұл дене температурасының 37 град-тан жоғары болуы.Теріні сыртқы және ішкі тітіркендіргіштерге жауабы ретінде дамитын ағзаның белсенді, қорғану-бейімделу реакциясы оларға көбінесе пирогендік заттар жатады. Олар микробтар,сарысулар,вакциналар,

Жарақаттанудан ішкі қансырауларда,некрозда,пайда болады ағза ұлпаларының ыдырау өнімдері

Температура жоғарлау дәрежесіне қарай:

36-37°- қалыпты

37-38°- субфебрилді

38-39°- фебрилді

39-40°- пиретикалық

40-41°- гиперпиретикалық

Термометр түрлері:

1. Механикалық термометрлер

2. Сұйық заттар арқылы жұмыс істейтін термометрлер

3. Электрлі термометрлер

4. Инфрақызыл термометрлар

5.Термосызықты

Қызба кезеңінің сипаттамасы

I кезең: температураның көтерілуі.

Науқас шағымдары: бас ауру, сүйек

сырқырауы, әлсіздік, қалтырау.

Тері жамылғылары: "Құс терісі" түрінде.

Естің жағдайы: өзгермеген.

Жылу жасау және жылу бөлу қатынасы.

Жылу жасау, жылу бөлуден

басым болады.

Науқасты күту алгоритмі:

а)емделушіні жылыту;

ә) жылы көрпемен жабу;

б)аяғына жылытқыш қою;

в)ыстық, тәтті шай беру

II кезең: температураның тұрақты болуы .

Науқастың шағымдары: бас ауруы, сүйек сырқырауы, сусау, ауыз қүрғауы.

Тері жамылғылары: беті қызарады, тері ыстық, ауыз қуысының кілегей қабаты құрғайды, еріні қызарады.

Ес жағдайы: елес, сандырақ пайда болуы мүмкін.

Жылу жасау жөне жылу бөлу қатынасы: тепе-теңдік қалыпта болады

Науқасты күту алгоритмі:

• маңдайына компресс немесе мүзды мұйык; қою;
• теріні сірке қосылған суық сумен сүрту;
• суық сумен ылғалдалған жамылғышпен орау;
• дәрумендірілген салқын сусынды ішкізу;

ауыз куысының кілегей қабатын жуу;

ерінді вазелинмен майлау;

III кезең: температураның төмендеуі-дағдарыс .

Науқастың шағымы: әлсіздік, бас айналу.

• Тері жамылғылары: терісі бозғылт, суық, жабысқақ термен қапталган.
• Естің жағдайы: мелшиген, кейде есінен танады.
• Жылу жасау мен жылу берудің қатынасы.

Науқасты күту алгоритмі:

• төсектің аяқ жағын жоғарылатып, жастықты алып тастау;
• дәрігерді шақыру;

кофе немесе ыстық шай беру;

науқасты қымтап жабу;

• 10% сульфат және 10% кофеин-натрийі бензоат ерітіндісін тері астына 1 мл егуге даярлау;

Дене температурасын өлшейтін тұстар

Қолтық асты аймағы 36-37°С

маңдайға

Құлақ ішіне

Ауыз қуысы 0,5-0,8°С

Артериялық пульс(РС)

Бұл артериялды жүйеге қанның айдалуы нәтижесінде артерия қабырғаларының ырғақты қозғалуы .

Диагностика мақсатымен пульсті басқа да қан тамырларынан анықтауға болады .

Ұйқы артериясында. Артерияны қатты қыспай екі жақтан кезекпен пульсті тексеру керек.

Сан артериясында пульсті созылған сәл сыртқа бұрылған санның шат маңайында тексереді.

Тізе асты артериясында . Пульс науқас етпетінен жатқан жағдайда тізе асты шұңқырында тексеріледі.

Асықты жіліктің сыртқы артериясында пульсті ішкі тобықты қысып отыра тексереді.

Табан сыртының артериясында пульсті бірінші кеңістік аралық проксималды табанының сыртқы беткейінде тексереді.

Пульс қасиеттері

Пульс

Пульс кернеуі

ырғағы

ырғақты, ырғақты

Пульс

қатты (кернеулі)

Артерия қабырғасының тербелуі

емес

арасындағы уақыт аралығындағы ұзақтығы жүрек жұмысы мен тамыр қабырғасының эластикалық болуына тәуелді.

жұмсақ (жіп тәріздес)

Артерияны басуға жұмсалатын күшке сәйкес жүрек жиырылғандағы жүректің қанды айдау күшіне және қан қысымына тәуелді.

тәртібі

жиілеу,

сиреу

Қалыпты жағдайда дені сау ересек адамдарда минутына 60-72 рет.

Рs-жиілігінің 80-нен артуы - тахикардия деп аталады.

Рs 60-тан аз болуы брадикардия деп аталады .

Білек артериясынан пульсті анықтау үшін іс-әрекеттер алгоритмі

• Білезік буыны тұсынан оң жақ саусақтарыңызбен ұстаңыз
• Бірінші саусақты білектің сыртынан орналастырыңыз
• 2-4 саусақтармен ырғақты соғатын сәулелі артерияны сипап сезіп,оны білек сүйегіне басыңыз.
• Пульс толқындарының сипатамасын 1 минут ішінде анықтаныз
• Оң және сол жақ;білек артериясында пульсті бір уақытта,оларды салыстыра отырып анықтау керек.Қалыпты жағдайда олар біркелкі болуға тиіс.
• Пульсті анықтағанда алынған көрсеткіштерді ауру тарихына немесе амбулаториялық картаға жазады .Температуралық парақта күн сайын қызыл қарындашпен П(пульс )деп белгілейді.Пульс бағасында минутына 60-72 рет жиілікпен соғады.

Қан қысымы

Қан қысымы-бұл артерия қабырғаларына қанның қысымы:Ол:

• Жүректің айдау көлеміне
• Артерия қабырғасының тонусына тәуелді

Систолалық қысым 100-140 мл

Диастолалық қысым 60-90 мл

Қан қысымын өлшеу құралы:

сфигмоманометр (тонометр)

Қалыпты АҚ 100/60мм.с.б.135/85мм.с.б

Артериялық гипотензия 90/60мм.с.б

Артериялық гипертензия 140/90мм.с.б

Қан қысымының көрсеткіштері

Гипертензия

Қалыпты

Гипотензия

Қан қысымын өлшеу алгоритмі

Әдетте қан қысымын 2 минут аралықпен 2-3рет өлшейді бұл кезде манжеттегі ауаны толық шығарып отыру керек.

• Емделушінің жалаңаш иығына,шынтақ иінінен 2-3 см жоғары тонометр манжетін салыңыз.Манжеттен жоғары киім иығын қысасыз.Манжеттің арасына бір саусақ сиятындай етіп байлаңыз.
• Емделушінің қолын созылған жағдайда,алақанын жоғары қаратып қойыңыз,бұлшық еттері бос.
• Монометрді манжетпен қосыныз.Монометр тілшегі шкала белгісіндегі нөлде болу керек.
• Шынтақ иіні аймағындағы иық артериясынан пульсті сипап тауып,сол жерге фонендоскопты қойыңыз.
• Грушаның тиегін жауып,манжетке ауа жіберініз.Монометр көрсеткіші бойынша манжеткадағы қысым сынап бағанасынан 30мм асқанша ауа жіберініз.осы кезде білек артериясының пульсі анықталмайды.
• Тиекті жиып және ақырын секундына 20мм сынап бағанасымен жылдамдықпен ауаны шығарыңыз.

Тыныс алу қимылын есептеу

ЕМШАРАНЫ ОРЫНДАУ АЛГОРИТІМІ:

1.Науқасқа емшараны барысын түсіндіріңіз,оның келісімін алыңыз.

2. Қолды гигиеналық деңгейде деконтаминация жасаңыз.

3. Науқасты ыңғайлы қалыпта (жатқан) , кеудесі мен іші көрінетіндей жағдайда орналастырыңыз.

4.Науқастың қолын білек артериясынан пульс анықтайтындай етіп ұстаңыз (науқас назарын басқаға аудару үшін).

5.Екінші қолыңызды кеуде торына (кеудемен тыныс алу) немесе эпигастрий тұсына (ішпен тыныс алу) қойыңыз.

6. Бір минут ішіндегі тыныс алу қимылы (тыныс алу және тыныс шығару) санын есептеңіз.

7. Тыныс алу қимылы жиілігін бағалаңыз.

8. Науқасқа ТАҚ нәтижесін айтыңыз.

9. Қолыңызды жуып,кептіріңіз.

10.Мәліметті қызу парағына түсіріңіз .

Ескерту!

-Тыныс алу қимылы (тыныс алу және тыныс шығару) санын науқасқа байқатпай есептеңіз. -Бір минут ішіндегі тыныс алу қимылының саны тыныс алу жиілігі деп аталады (ТАЖ)

- Дені сау ересек адамның қалыпты тыныс алу жиілігі тыныштық жағдайда 1минутта 16-20 рет.

- -тыныс алудың 1минутта 16-20 реттен жиіленуі тахипно э, ал сирек болуы брадипноэ деп аталады .

Тест тапсырмалары

1.Қызба дамуының екінші кезеңі қалай аталады

A.температура тұрақтылығы

B.температура көтерілуі

C.субфебрильді қызба

D.температураның шұғыл төмендеуі

E.фебрильді қызба

2.Субфебрильді қызбаға тән температура

A. 37 - 38

B. 39 - 41 С

C. 41 С жоғары

D. 38 – 3 9 С

E. 36 – 37 С

3.Ересек адамдардың жүрек жиілігі минутына 110 рет соқса бұл қалай аталады

A. брадикардия

B. экстрасистолия

C. қалыпты

D. тахикардия

Е.пароксизмальды тахикардия

4.Тамыр соғысы 60 реттен төмен соқса бұл қалай

A. экстрасистолия

B. гипотония

C. тахикардия

D. брадикардия

E. аритмия

5.Тыныстың қысқаруы - бұл

A. тахипноэ

B. апноэ

C. диспноэ

D. демікпе

E. брадипноэ

6.Тыныс алу қимылын есептеу үшін қажет:

A. Тонометр

B. Секундомер

C. Фонендоскоп

D. Таразы

Е. Шпатель

7.Жүрек жиырылуының жиілігі төмендегілерге сәйкес

A. Минутына 16-20

B. Минутына 40-70

C. Минутына 60-80

D. Минутына 70-90

E. Минутына 20-30

8.Дене температурасы қалыпты жағдайда қанша градусты құрайды?

A. 36,0-36,7°

B. 35,8-36,5°

C. 36,0-37,0°

D. 36,6-37,0

E. 38,0-39,0

9.Температураны өлшеу барысында іс-әрекеттің ретін анықтаңыз:

A. термометрді қолтық астына қойыңыз.

B. сынап шкаланың ең төменгі көрсеткіштеріне түскеніне көз жеткізіңіз.

C. қолтық астын орамалмен сүртіңіз.

D. термометрді 10 минуттан кейін алыңыз.

10.Сәйкестікті жасаңыз:

температуралық параққа тіркеу: түсі:

1) температура; а) қызыл;

2)пульс; ә) жасыл;

б) қара