Нерв системасынын тузулушу

ОШ МАМЛЕКЕТТИК ПЕДАГОГИКАЛЫК УНИВЕРСИТЕТИ

Окутуучу:Карыбекова Роза

Студент: Советбек кызы Зулайка

Группа: Ин-20 б

Тема: Нерв системасы

Адамдын оргонизиминдеги бардык системалардын ичинен ото татаалы-нерв системасы. Анын негизги кызматы-оргонизмдеги тиричилик процестерди жонго салуу. Нерв системасы борбордук жана четки болумдорго болунот. Бборбордук нерв системасына мээ жана жулун кирет. Ал эми алардан чыккан нервдер жана бардык органдардагы нерв туйундору четки нерв системасы деп аталат.

Нерв системасынын тузулушу

Нерв клеткасы ( нейрон )-бул нерв системасынын тузулуштук бирдиги. Ал денечеден ( сомадан ) жана урчуктардан турат. Нейрондун ар бир болугунун озуно тиешелуу кызматтары бар. Соманын орто жериненядро, ал эми чет жагынан коп рибрсомалар жана башка органоиддер орун алган. Нейрондун тиричилигин жана биримдуулугун бек сактоо соманын башкы милдеттеринен болот.

Урчуктардын эки туру бар. Аксон ( грек . Аксис – ок )-нейрондун узуну, кээдэ узундугу 1-1,5 м жеткен жалгыз бутакчасы. Аксон ак тустуу май сымал заттан турган миелин чели менен капталган. Аксондун башкы милдети-нерв импульстарын болок нейрондорго, булчундарга жана бездерге жеткируу. Дендриттер ( грек . Дендрон – дарак ) тармакташкан коп сандагы урчуктар.

Нерв клеткалары негизинен борбордук нерв системасында жайгашат. Нерв клеткаларынын бири-бири менен байланышкан, бир клеткадан экинчисине импульстарды откоргон жери синапс деп аталат.

Ички органдарга же кан тамырларга жакын жерден орун алган нейрондордун тобу нерв туйундорун тузот. Нейрондор функциялары боюнча сездиргич, кыймылдаткыч жана аралык болуп болунушот.

Сездиргич нейрондор бардык органдаран импульстарды жулунго жана мээгэ откорот. Бул нейрондордун денечелери борбордук нерв системасынан тышкары орун алган.

Кыймылдаткыч нейрондор импульстарды жулундон жана мээдэн булчундарга жана ички органдарга откорот. Сездиргич жана кыймылдаткыч нейрондордун ортосундагы байланыш жулундо жана мээдэ орун алган аралык нейрондор аркылуу ишке ашырылат.

Жулун жана мээ бардык органдар менен нервдер аркылуу байланышкан. Нервдерди нейрондордун урчуктары тузот .

Кыймылдаткыч нейрондордун аксондорунан турган нервдер кыймылдаткыч нервдер , ал эми сездиргич нейрондордун дендриттеринен турган нервдер сездиргич нервдер деп аталат. Копчулук нервдерде аксондор да, дендриттер да бар , булар- аралаш нервдер . Бул нервдер боюнча импульстар эки багытка-борбордук нерв системасына жана андан органдарга барат .

Колдонулган Адабияттар

КУРАКТЫК АНАТОМИЯ,

ФИЗИОЛОГИЯ жана ГИГИЕНА

Д. КУРМАНБЕКОВА, Ч. КАНКУЛОВА

Көңүл бурганыңыздарга чоң рахмат