O'quvchilarning savodxonlik darajasini aniqlash

O’QUVCHILARNING SAVODXONLIK DARAJASINI ANIQLASH.

Savodxonlikning xalqaro mezonlari Yuqorida ta‟kidlab o‟tganimdek savodxonlik me‟yorlari turli davlatlarda turlicha. Lekin shuni aniq ayta olamizki, dunyo davlatlarining savodxonlik masalasidagi eng asosiy tamoyil bu og‟zaki va yozma nutq bilan belgilanadi. Bu mezonlar savodxonlikning “Umumiy savodxonlik” tushunchasini qamrab olsa. Yana bir qator mezonlar borki, bular zamon taraqqiyoti natijasi va insonlarning ehtiyoji tufayli yuzaga keladi. Bunday savodxonlikni biz “Funksional savodxonlik” deymiz. Funksional savodxonlikka quydagi mezonlarni kiritishimiz mumkin: a) O‟qiy olish layoqati ya‟ni, harf tanish b) Yoza olish layoqati c) Telefondan foydalana olish d) Katologdan foydalana olish e) Kompyuterdan foydalana olish f) Til bilish ( ona tilidan tashqari o‟zga tilni bilish) g) Elektron pochtadan foydalana olish h) Internetdan foydalana olish layoqti i) Maxsus belgilarni tushuna olish ( masalan, yo‟l belgilarini, iste‟mol mahsulotlaridagi maxsus belgilarni, va h.k) Dunyo davlatlarining savodxonlik darajasi YUNESKO tomonidan tahlil qilinib boradi. Ularning yildan yilga savodxonlik darajasining o‟sishi va kamayishini foizlarda ko‟rsatib beradi. Jahon mamlakatlarining savodxonlik darajasining bugungi ko‟rsatkichiga turli sabablarni ko‟rsatish mumkin. Masalan, Polsha davlati savodxonlik darajasi bo‟yicha BMT davlatlari reytingi bo‟yicha ikkinchi o‟rinda turadi. Chunki Polsha davlatida ham ta‟lim tizimiga alohida 13 e‟tibor qaratiladi. 15 yoshgacha bo‟lgan bolalarning o‟qishlari majburiy. Maktabning barcha pog‟onalari davlat ta‟minotida. Hunar tehnika maktabi (1-4-sinflar) boshlang‟ich va muntazam (4-10-sinflar)ta‟limini o‟z ichiga oladi. BMT reytingida past ko‟rsatkichga ega davlatlardan biri bu Singapur, u 44-o‟rinda turadi. Uning ta‟lim tizimi 6-14 yoshgacha bo‟lgan bolalarning o‟qishi majburiy. Boshlang‟ich makabda o‟qish muddati 6 yil, o‟rta maktabda 6 yil. Maktablarning bir qismi davlatga qarashli, qolgan qismi hususiy. Davlat o‟rta maktablarida pul to‟lab o‟qiladi. Ikki davlatning ta‟lim sohasini qiyoslab o‟zimiz xulosa chiqarishimiz mumkin. Savodxonlikni oshirish uchun to‟g‟ri yo‟lni tanlashi kerak. O‟zbekiston esa ta‟lim sohasida ham tajribadan sinalgan va milliy mafaatlarimizga mos keladigan usullarni tanlab oldi. Savodxonlikning xalqaro mezonlari Yuqorida ta‟kidlab o‟tganimdek savodxonlik me‟yorlari turli davlatlarda turlicha. Lekin shuni aniq ayta olamizki, dunyo davlatlarining savodxonlik masalasidagi eng asosiy tamoyil bu og‟zaki va yozma nutq bilan belgilanadi. Bu mezonlar savodxonlikning “Umumiy savodxonlik” tushunchasini qamrab olsa. Yana bir qator mezonlar borki, bular zamon taraqqiyoti natijasi va insonlarning ehtiyoji tufayli yuzaga keladi. Bunday savodxonlikni biz “Funksional savodxonlik” deymiz. Funksional savodxonlikka quydagi mezonlarni kiritishimiz mumkin: a) O‟qiy olish layoqati ya‟ni, harf tanish b) Yoza olish layoqati c) Telefondan foydalana olish d) Katologdan foydalana olish e) Kompyuterdan foydalana olish f) Til bilish ( ona tilidan tashqari o‟zga tilni bilish) g) Elektron pochtadan foydalana olish h) Internetdan foydalana olish layoqti i) Maxsus belgilarni tushuna olish ( masalan, yo‟l belgilarini, iste‟mol mahsulotlaridagi maxsus belgilarni, va h.k) Dunyo davlatlarining savodxonlik darajasi YUNESKO tomonidan tahlil qilinib boradi. Ularning yildan yilga savodxonlik darajasining o‟sishi va kamayishini foizlarda ko‟rsatib beradi. Jahon mamlakatlarining savodxonlik darajasining bugungi ko‟rsatkichiga turli sabablarni ko‟rsatish mumkin. Masalan, Polsha davlati savodxonlik darajasi bo‟yicha BMT davlatlari reytingi bo‟yicha ikkinchi o‟rinda turadi. Chunki Polsha davlatida ham ta‟lim tizimiga alohida 13 e‟tibor qaratiladi. 15 yoshgacha bo‟lgan bolalarning o‟qishlari majburiy. Maktabning barcha pog‟onalari davlat ta‟minotida. Hunar tehnika maktabi (1-4-sinflar) boshlang‟ich va muntazam (4-10-sinflar)ta‟limini o‟z ichiga oladi. BMT reytingida past ko‟rsatkichga ega davlatlardan biri bu Singapur, u 44-o‟rinda turadi. Uning ta‟lim tizimi 6-14 yoshgacha bo‟lgan bolalarning o‟qishi majburiy. Boshlang‟ich makabda o‟qish muddati 6 yil, o‟rta maktabda 6 yil. Maktablarning bir qismi davlatga qarashli, qolgan qismi hususiy. Davlat o‟rta maktablarida pul to‟lab o‟qiladi. Ikki davlatning ta‟lim sohasini qiyoslab o‟zimiz xulosa chiqarishimiz mumkin. Savodxonlikni oshirish uchun to‟g‟ri yo‟lni tanlashi kerak. O‟zbekiston esa ta‟lim sohasida ham tajribadan sinalgan va milliy mafaatlarimizga mos keladigan usullarni tanlab oldi.

Muallif: Ibragimova Sh