Осмон империясынын султандары

.№

Султан

Портрети

Башкарган жылдары

Жасаган иштери

1.

Осмон 1

(Осмон-бей, Осмон Гази)

1299-1324

Эртугрулдун уулу. Осмон империясынын негиздөөчүсү. Өзүнүн жакын адамдары менен Билежик, Йархисар жана Инегөлдү каратуу менен алектенген. Сөгүт шаарын борбор шаар кылган. Мудания жана анын жанындагы жерлерди караткан.

2.

Орхан 1

(Орхан-бей)

1324-1360

Осмон Газинин уулу. Осмон империясынын экинчи башчысы . Мармара аймагындагы Изник, Изнит жана Бурса шаарын каратып алган. Европага алгачкы согуштарды жүргүзгөн. Бурса шаарын борбор шаар кылган.

3.

Мурад 1

1360-1389

Орхан 1нин уулу. Осмон империясынын биринчи султаны. Адрианополь, Филиппополь,батыш Фракияны өзүнө караткан. Адрианопол Эдирне болуп өзгөрүп, Мурад 1 борбор шаар кылган. Ошондой эле София, Ниш, Анатолия, Анкараны караткан.Косово салгылашында каза болгон.

4.

Баязид 1

(Йылдырым)

1389-1402

Баязид 1 тушунда Осмон империясынын чек арасы Дунайдан баштап чыгыштагы Ефратка чейин кеңейген. Балкан жарым аралы, Кичи Азия, Болгариянын басып алган. Амир Темир менен болгон Анкара салгылашында туткунга түшүп, каза болгон.

Иса- челеби

1403-1406

Баязид 1инин уулу.

Батыш Анатолиянын султаны.

Сулейман- челеби

1402-1411

Баязид 1инин уулу.

Румелиянын биринчи султаны.

Муса-челеби

1411-1413

Баязид 1инин уулу.

Румелиянын экинчи султаны.

Мехмед-челеби

1406-1413

Баязид 1инин уулу.

Анатолиянын, чыгыш Анатолиянын султаны

5.

Мехмед 1

Челеби

1413-1421

Осмон империясынын бешинчи султаны. Бир катар чыр чатактарды, көтөрүлүштөрдү баскан. Бир туугандары менен да согушкан.

6.

Мурад 2

1421-1444

1446-1451

Мехмед 1инин уулу. Осмон империясынын кайра калыбына келтирген. Бир катар согуштарды Косово, Албанияда жүргүзгөн. Венгрия келишиминен кийин уулу Мехмед 2 ге бийлигин өткөзүп, янычарлардын көтөрүлүшүнөн кийин кайра бийликти колго алган.

7.

Мехмед 2

Фатих

1444-1446

1451-1481

Мурад 2инин уулу. Осмон империясынын султаны. Экинчи жолу тактыга отурган. 1453-жылы Константинополду басып алган. Стамбул болуп өзгөрүп борбор шаар аталган. Сербия, Герцеговина жана Албанияны караткан.

8.

Баязид 2

Дервиш

1481-1512

Мехмед 2инин уулу. Так талашкан согуштарда жеңип бийликке келген. Польша, Венгрия, Персия, Египет, Венеция жерлеринде согуштарды жүргүзгөн. Жер ортолук деңизинде согуштарды жүргүзүп бир катар ийгиликтүү болгон.

9.

Селим 1

Явуз

1512-1520

Баязид 2инин уулу. Баскынчылык согуштарды жүргүзүп, Сефевид мамлекетин, Ирандын, Египеттин бир канча аймактарын караткан. Сезимдин тушунда империянын аймагы абдан кеңейген.

10.

Сулейман 1

Улуу султан

Кануни

1520-1566

Селим 1инин уулу. Осмон империясынын эң улуу султаны. Европанын бир катар аймактарына жортуулдарды жасаган. Австрия, Венгрия, Белград, Босния Герцеговина жана Словенияны басып алган. Сефевид мамлекети, Бухара, Азербайжан, Иран менен согушкан.Деңиз согуштарында ийгиликке жетишкен.

11.

Селим 2

1566-1574

Сулейман 1инин уулу. Иран империясы, Венеция, Венгрия ошондой эле Астраханга чейин согуштарды жүргүзгөн. Аравия жана Кипрга жортуулдарды жасаган.

12.

Мурад 3

1574-1595

Селим 2инин уулу. Иран, Азербайжан, Каспийдин жээги, Закавказья Тебриз, Луристан, Курдистан, Хузестан империяга караган.

13.

Мехмед 3

1595-1603

Мурад 3нүн уулу. Габсбург империясы менен 13 жылдык согуштар башталган жана бир катар жеңиштерге жетишкен.

14.

Ахмед 1

1603-1617

Мехмед 3нүн уулу. Австрия монархиясы менен болгон 13 жылдык согуш бүткөн. Персия менен болгон перс-түрк согушу башталган.

15.

Мустафа 1

1617-1618

1622-1623

Мехмед 3нүн уулу. Так талашуулар көп болгон.Эки жолу тактыга отурган. Биринчисинде Ахмед 1инин уулу Осмонго откорүп берип, ал өлгөндөн кийин экинчи жолу бийликке келген.

16.

Осмон 2

1618-1622

Ахмед 1инин уулу. Польша жана Молдовияга согуштарды жүргүзгөн. Янычарлардын көтөрүлүнүндө өлтүрүлгөн.

17.

Мурад 4

1623-1640

Ахмед 1инин уулу. Персия, Багдад, Ераванга чейин жортуулдарды жасаган.

18.

Ибрагим 1

1640-1648

Ахмед 1инин уулу. Азовду каратып алган. Түрк-венеция согуштары башталган.

19.

Мехмед 4

1648-1687

Ибрагим 1инин уулу. Мехмед 4нүн мезгилинен баштап, империя согуштарда ийгиликсиз болуп, жеңилүүлөргө дуушар болгон.

20

Сулейман 2

1687-1691

Ибрагим 1инин уулу. Анын тушунда өлкөдө чыр-чатактар болуп турган. Ыйык лига менен согуштар жүргөн.

21

Ахмед 2

1691-1695

Ибрагим 1инин уулу. Ыйык лига менен бир катар согуштар болгон. Ал согушта көптөгөн жоготууларга учурап улуу вазири каза болгон.

22.

Мустафа 2

1695-1703

Мехмед 4үнүн уулу Ыйык лигага ийгиликсиз согуштарды жүргүзгөн. Бир катар келишимдерге кол коюп, империянын кээ бир аймактары башка мамлекеттерде өткөн.

23.

Ахмед 3

1703-1730

Мехмед 4үнүн уулу. Россия империясы менен согуштар болгон. Венеция менен да согуштарды жүргүзгөн. Келишимдердин негизинде кээ бир аймактарын берүүгө аргасыз болгон.

24.

Махмуд 1

1730-1754

Мустафа 2инин уулу. Иран, Россия, Австрия менен согуштар жүргөн. Австрия менен согушта ийгиликке жетип мурун тарттырып ийген жерлерди кайрадан алган.

25.

Осмон 3

1754-1757

Мустафа 2инин уулу. Осмон империясын 3 жыл гана башкарган.

26.

Мустафа 3

1757-1774

Ахмед 3нүн уулу. Аскер реформаларын жүргүзгөн.

27.

Абдул- хамид 1

1774-1789

Ахмед 3нүн уулу. Россия жана Австрия менен согуштар жүргөн. Россия империясы менен согушта жеңилүүгө дуушар болгон. Крым Россияга өткөн.

28.

Селим 3

1789-1807

Мустафа 3нүн уулу. Империяга бир катар реформаларды жүргүзгөн. Австрия, Россия империясы менен согуштар болгон. Жеңилүүлөргө дуушар болгон. Франция менен мамилелерди түзгөн.

29.

Мустафа 4

1807-1808

Абдул-хамид 1инин уулу. Россия империясы менен согуштар жүргөн. Махмуд 2 тарабынан өлтүрүлгөн.

30.

Махмуд 2

1808-1839

Абдул-хамид 1инин уулу. Янычарларды менен согуш болуп, алардын корпусун жок кылган. Аскер реформаларын жүргүзгөн. Россия менен согуштар жүргөн. Греция көз карандыгын алган.

31.

Абдул-Межид 1

1839-1861

Махмуд 2инин уулу. Бир катар реформаларды жүргүзгөн. Россия менен болгон Крым согушу башталган.

32.

Абдул- Азиз 1

1861-1876

Махмуд 2инин уулу. Империяда төмөндөлөр болгон. 1876-жылы өлтүрүлгөн.

33.

Мурад 5

1876-1876

Абдул-Межит 1инин уулу Осмон империясынын 93 күн эле башкарган

34.

Абдул-хамид 2

1876-1909

Абдул-Межит 1инин уулу Анын тушунда бир катар согуштар болгон. Натыйжада империя аймактарынан кол жууган.

35.

Мехмед 5

1909-1918

Абдул- Межит 1 уулу. Анын тушунда Биринчи дүйнөлүк согуш болгон жана ага империяда катышкан. Ал согушта көптөгөн жоготуулар болуп аймактарынан кол жууган.

36.

Мехмед 4

1918-1922

Абдул Межит 1инин уулу Осмон империясынын акыркы султаны. 1922-жылы Стамбулдан чыгып кеткен. Ошентип Осмон империясы кыйраган.