"Жалаңтұқымдастар" тақырыбына өткізілген ашық сабақ

«Орал «Мақсат» медициналық колледжі» ЖМ

БЕКІТІЛДІ

Директордың оқу ісі

жөніндегі орынбасары

_____ Трушкова М.И.

Ашық сабақтың әдістемелік жасалымы

«Ботаника» пәнінен

I - курста білім алушыларға арналған

«Фармация» мамандығы бойынша

ҚАРАЛДЫ ҚҰРАСТЫРДЫ

№ 3 циклдік әдістемелік комиссия отырысында Балкыбаева Д.М.

Хаттама № «___ ___» 201_ ж.

ЦӘК төрайымы Бисенова А.Т.

МАҚҰЛДАНДЫ

Колледж әдіскері ______ Коцелл С.О.

2018 ж.

Тақырыбы: Жалаңтұқымдастар. Қылқанжапырақтылар. Алқа және астықтұқымдастар.

Өткізілген уақыты: 12 желтоқсан 2018 жыл

Пән: Ботаника

Мамандық: Фармация

Сабақ типі: оқыту-танымдылық

Сабақтың түрі: презентациялық сабағы «жаңа тақырыпты түсіндіру және меңгеру

Оқыту әдістері: интерактивті оқыту әдісі

Сағат саны: 2

Мақсаттары:

Оқыту: Жалаңтұқымдастардың морфологиясы, систематикасы, классификациясымен танысып, медицинада қолданылуын қарастыру.

Тәрбиелік:

студенттерді жауапкершілік сезіміне, этика және деонтология қағидаларын қолдана отырып тәртіптілікке үйрету.

Дамытушылық: студенттерді 3 тілді меңгере отырып, тек шет тілі сөздерін қолданыста ғана емес сонымен қатар ботаникалық терминалогиямен танысып білу. Ағылшын тілін пысықтау, сөздік қорды терминдермен толықтыру.

Пәнаралық байланыс: шет тілі, орыс тілі, информатика

Сабақтың материалдық-техникалық жасақталуы: интерактивті тақта

Көрнекі құралдар: презентация, сөзжұмбақтар

Сабақтың құрылымы:

1. Ұйымдастыру сәті - 3 минут

2. Үй тапсырмасын тексеру – 40-50 минут

3. Жаңа материалды оқу - 20 минут

4. Оқылған материалды бекіту, сөзжұмбақ шешу - 10 минут

5. Сабақты қорытындылау - 5 минут

6. Үйге тапсырма -2 минут

Сабақтың сатылығы:

1. Ұйымдастыру сәті: Оқытушы аудиторияның, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеріп, сабақта жоқ студенттерді белгілейді.

Tutor: The theme of our lesson today is- Cereals and Solanaceae family.

Objective of the lesson- definition, distribution, ecology, classification and useful properties for these family.

Good afternoon my dear students. I glad to see you.

Well, in the past classes were subject about Conifer. Conifer-///

Conifer belong to the family of Gymnasiums. Today we will talk about Pine, Spruce, Fir and Ephedra.

Who is prepared the homework?

Please welcome.

Keresheva Saltanat, go answer.

Saltanat: Шырша-Ель-Spruce-Picea. Spruce trees generally grow in the upper USA and Canada, where winters are on average 32 degrees, and summers are on average 70 degrees. Spruce trees generally do not grow to their potential along the coastlines of California, and the East Coast.

A spruce is a tree of the genus Picea a genus of about 35 species of coniferous evergreen trees in the family Pinaceae, found in the northern temperate and boreal (taiga) regions of the Earth. Spruces are large trees, from about 20–60 m (about 60–200 ft) tall when mature, and have whorled branches and conical form. They can be distinguished from other members of the pine family by their needles (leaves), which are four-sided and attached singly to small persistent peg-like structures (pulvini) on the branches, and by their cones (without any protruding bracts), which hang downwards after they are pollinated.The needles are shed when 4–10 years old, leaving the branches rough with the retained pegs. In other similar genera, the branches are fairly smooth.

Шырша – қарағай тұқымдасына жататын биіктігі 30-50 м, баяу өсетін қылқанжапырақты ағаш. 15-20 жылға дейін өте жай, кейін жылына 30 см-ге дейін өсетін болады. Мәңгіжасыл өсімдік болғанымен, 6-12 жылда қылқандарын кезекпен түсіріп, жаңарып отырады. Өсе келе жан-жағына жайыла түсетіндіктен, олардың бір-бірінен немесе өзге ағаштардан арақашықтығы кемінде 6 м болғаны дұрыс. Осы себепті де оны тар аулалардан гөрі, арнайы бақтарға, кең ауласы бар балабақша, мектеп алаңқайларына еккен жөн. Шыршаны ауа тазартатын ерекше қасиетіне қарай, аурухана, шипажайлардың маңына көптеп еккен дұрыс. Шыршаның түрі өте көп. Оның ішінде қылқанының түсі көк, қызғылт, сарғыш және ашық жасыл түрлері көгалдандыруда үлкен қолданыста.

Шыршаның қабығында 8 – 15% илік заттар, қылқанының құрамында С витамині, аскорбин қышқылы, эфир майы, жемісінде 25 – 29%-дай сұйық май болады. Сүрегі жеңіл және жұмсақ, оны құрылыста, целлюлоза-қағаз өнеркәсібінде, музыкалық аспаптар жасауға пайдаланады; шайыр, қара май, скипидар, канифоль, сүрек сірке қышқылы алынады.

• Tutor: Saltanat, thanks. Next student will talk about ҚАРАҒАЙ*СОСНА *PINE

Dana: Pine ordinary lives for about 500 years under good growing conditions. The average age of a tree’s life of any kind is from 50 to 300 years. The main conditions for good growth and long life are a lot of sun, loose soil of average fertility and clean air. Cultivars live long, from 50 to 100 years and sometimes longer. It’s not worth worrying about the longitude of development, it’s just enough for one generation of a person.

Pine (lat. Pinus) - an evergreen coniferous tree, shrub or elfin wood, belongs to the class of conifers, pine order, the pine family, the genus of pine. Pine life span ranges from 100 to 600 years. Today there are single trees, whose age is approaching 5 centuries.

It is still not precisely established which word formed the basis of the Latin name for pine Pinus. According to

some data, this is a Celtic pin (rock or mountain), according to others - Latin picis (resin).

Pine seeds have a hard shell and are both winged and wingless. In some species of pine (cedar pine) seeds are edible.

Pine forests are unusual in their beauty. like slender columns, mighty trunks are drawn to the sun and, it seems, somewhere under the very sky they rustle with their green crowns. and below, at the foot, blueberries and blueberries grow on moisture-loving mosses, where the terrain is more open, and dry - branchy bushes of lingonberries. in the pine forest, especially when summer is warm and humid, it is full of mushrooms: white, brown mushrooms, mokhovikov, oil, syroezhek.

Paustovsky very figuratively and poetically conveys the charm of a pine forest: "you walk along the pine forest like a deep, expensive carpet ... these are kilometers of silence, no wind, this is mushroom prel, a careful flutter of birds."

Tutor: Well, Dana it’s good answer, please sit down.

Student- Zhamansarieva Dana: Самырсын-пихта-fir-abies. Самырсын (лат. Abіes), майқарағай — қарағай тұқымдасына жататын көп жылдық мәңгі жасыл ағаш. Қазіргі кезде 40-тан астам түрі белгілі, негізінен Солтүстік жарты шарда өседі, ішінара тропиктік белдемдерде (Мексика, Гватемала) кездесетін түрлері де бар. Қазақстанда Алтай, Тарбағатай, Жетісу (Жоңғар) мен Талас Алатауында, Батыс Тянь-Шаньда теңіз деңгейінен 2000 м-ге дейінгі биіктік белдеулерде өсетін 2 түрі: Сібір Самырсыны (A. sіbіrіca) және Ақ қарағай (А. semenovіі) бар. Олардың биікт. 35 м-ге, діңінің жуанд. 55 см-ге дейін жетеді. Қылқан жапырақтары таспа пішіндес, ұзындығы 4 см-дей. Аналық тұқым бүрі жасыл не қызыл түсті, аталық гүлі масақты, алдыңғы жылғы бұтақтарының ұшында орналасады. Жетілген тұқым бүрлері цилиндр тәрізді, қошқыл не қоңыр түсті, бірінші жылы піседі. Тұқымы төңкерілген жұмыртқа тәрізді, ұзындығы 8 — 10, ені 8 мм-дей, қанаты болады. Самырсын 200 жылдай өмір сүреді. Самырсынның діңі жұмсақ, жеңіл, ол целлюлоза өндірісінде, құрылыста қолданылады. Тұқымының құрамында лак, бояу өндіру үшін қолданылатын май болады. Қабығынан шайыр алынады, сағызы (живица) желім ретінде, қылқаны медицинада майқарағай майын алу үшін пайдаланылады. Самырсындар — аязға төзімді ағаштар, бірақ мәдени түрде өсіру үшін ылғалды және салқын климат керек.

Пи́хта (лат. Abies) — род вечнозелёных лесообразующих голосеменных растений семейства Сосновые (Pinaceae). Характерная особенность пихт — шишки у них, как и у настоящих кедров, в отличие от большинства других хвойных семейства сосновых, растут вверх и распадаются ещё на деревьях, а хвоя плоская.

Firs (Abies) are a genus of 48–56 species of evergreen coniferous trees in the family Pinaceae. They are found through much of North and Central America, Europe, Asia, and North Africa, occurring in mountains over most of the range. Firs are most closely related to the genus Cedrus (cedar). Douglas firs are not true firs, being of the genus Pseudotsuga.

They are large trees, reaching heights of 10–80 m (33–262 ft) tall with trunk diameters of 0.5–4 m (1 ft 8 in–13 ft 1 in) when mature. Firs can be distinguished from other members of the pine family by the way in which their needle-like leaves are attached singly to the branches with a base resembling a suction cup, and by their cones, which, like those of true cedars (Cedrus), stand upright on the branches like candles and disintegrate at maturity.

Tutor: Ok. Thanks. We will listen to ephedra. Who want is answer? Yes, welcome, Dinara.

Қылша(лат. Ephedra)- қылшалар тұқымдасына жататын мәңгі жасыл бұтақтар

• Биіктігі 2 — 7 см-ден 1 — 8 м-ге дейін жетеді.

• Сабағы бунақты

• Жапырағы қабыршақ не жіп пішінді

• Гүлі қос үйлі, бір үйлісі сирек. Аталық масақшасы шоқтанған гүл серігінен тұрады. Аналығы 1 — 3 бүрлі.  Мамыр — маусым айларында гүлдеп, шілде —тамызда жеміс салады.

The various species of Ephedra are widespread in many lands, native to southwestern North America, southern Europe, northern Africa, southwest and central Asia, northern China and western South America. In temperate climates, most Ephedra species grow on shores or in sandy soils with direct sun exposure. Эфедра –единственный растительный источник получения эфедрина – лекарственного вещества, способного стимулировать работу дыхательного центра, расслаблять гладкую мускулатуру бронхов. Благодаря особым свойствам эфедра возбуждает центральную нервную систему, повышает кровяное давление. Показания к применению – заражения микроорганизмами, различные травмы, интоксикации, послеоперационные воспаления, потери крови.

В качестве антагониста эфедру применяют при отравлениях препаратами наркотического свойства. Полезно её использование для профилактики болезней легких и аллергических проявлений. Стимулирующие свойства и способность возбуждения нервной системы позволяют выбирать эфедру для лечения энуреза. В народной медицине эфедра показана при ревматизме, болезнях пищеварительного тракта, подагре, крапивнице, гипотонии, при носовых кровотечениях и туберкулезе легких.

Tutor: Well I prepared a crossword puzzle, lets solve it. This crossword about a conifers.

Students guessing crossword:

Are you ready? Proceed please. I want to give right variant.

Well, I want to talk about gymnosperms or gymnasium. Gymnasium are: Cereal and Solanaceae or nightshade family. So, cereal family- natural, unprocessed, whole grain form, cereal are a rich sourse of vitamins, minerals, carbohydrates, fats, oil and protein. The word Cereal is derived from cere’s the Roman goddess of harvest and agriculture. Cereals family are:

• Wheat- Бидай- Triticum-Бидай

• Rice- Күріш- Oryza- Рис

• Corn- Жүгері-Maize - Кукуруза

• Walkers-Oats-Сұлы- Овес

• Rye- Қара бидай- Рожь

• Barley- Арпа- Ячмень

• Sorghum –Құмай- Sorghum- Сорго

Structure of Cereal Grain

• Bran layer 14%: fibre, vitamin B, calcium, iron.

• Endosperm 84%: Starch, protein, vitamin B.

• Germ 2%: protein, fat, vitamins B & E, iron.

Average Composition of Wheat

Nutritive / Food Value

• Protein, LBV, (gluten in wheat and rye).

• Fat, polyunsaturated, essential fatty acids.

• Carbohydrate, starch mostly, the rest is fibre.

• Vitamin B especially B1, B2, niacin, also Vitamin E.

• Minerals: Calcium Iron, Phosphorus.

• Low in water therefore they keep well.

Dietetic Value

• Important energy food because of starch.

• Whole grains good for fibre.

• Wholegrains good source vitamin B calcium, iron.

• Unsaturated fat ok in low cholesterol diets.

• Cheap & versatile.

• Coeliacs must avoid wheat, oats, barley, rye because of gluten.

• Phytates in cereals inhibit calcium & iron absorption.

• Polished rice lacks Vitamin B and maize lacks tryptophan so deficiency diseases can occur where they are the staple food.

Effects of Heat on Cereals

• Starch grains swell, burst, absorb liquid (e.g. risotto).

• Dry heat: grains swell burst and absorb fat (e.g. pastry).

• Cellulose gets soft.

• Starch becomes digestible.

• Protein coagulates (e.g. sets dough in oven).

• Dextrinisation and caramelisation causes surface browning on bread and cakes etc…

• Loss of some vitamin B.

Next, students maked short presentation about family cereal. Please, who is first?

Wellcome, Sabirzhanova Zhanna.

Zhanna: Астық тұқымдас – Злаковые – Cereal – Poaceae. Бидай --- Пшеница --- Wheat --- Triticum.

In latin text: Descriptio botanica

Triticum est maxime saepe annua planta, perennis formae sunt consecuti, ut a praecessi of interspecific fetura. Ad altitudinem 30- 150 cm Caulibus sunt prorsus super terram, saepe cava. Folia sunt plana, potest esse operuit cum capilli, in latitudinem paulo excedunt 10-15 mm. Inflorescence usque ad 15 cm habet figura, an ex parte longius aurem. Triticum dividitur in plures rationes, nec hiems et ver. Haec singula genera habet proprietates progressum, ut pro exemplo, hiemem tritici, habet duo tempora virentia: primum (autumni), in quo vegetative organa sunt formata, et secundo (spring-summer), in qua generativa organa lacus et herba cedit messem.

Pharmacological proprietates

Medicinalis proprietates triticum notum et gratum, quia antiquis temporibus. Vitaminum E, quae in frumentum, est potens antioxidant quod restituit omnibus nota textus corporis humani. Confirmat cardiovasculares ratio, amplio hepar, renes, stomachum, cutis et capillos. Etiam ligat et removet toxins a corpore, et adiuvat eam pugnam negative effectus accentus. Utile esse ad humanae nervosi, etiam afficiunt b vitamins, in magna copia, quae in triticum.

Next student will about rise.

Meruert: Күріш (лат. Oryza) –(анг.Rice)-(рус.Рис) астық тұқымдасына жататын бір немесе көпжылдық өсімдік.

Types of rice it is known more than 20

White polished- Long-grain rice-Srednezerny rice-Round grain rice- Jasmine rice- Rice the steamed - Brown rice today

Translaite to english: Видов риса сегодня известно более 20: Белый шлифованный- Длиннозерный рис - Среднезерный рис- Круглозерный рис - Жасминовый рис -Рис пропаренный -Коричневый рис

Oryza sativa with small wind-pollinated flowers

Since sizable portions of sugarcane and maize crops are used for purposes other than human consumption, rice is the most important grain with regard to human nutrition and caloric intake, providing more than one-fifth of the calories consumed worldwide by humans. There are many varieties of rice and culinary preferences tend to vary regionally.

Tutor: Thanks good, seat down.

Akbota: Құмай-Сорго-Sorghum

Құмай туысы (сорго). Құмайдың 40-тай түрі бар. Олар тропикалық елдердің (негізінен Африканың) құрғақшылыққа және ыстыққа төзімді өсімдіктері. БОР-дың территориясывда себілетін немесе арамшөп ретінде кезде-сетін 8 түрі бар. Сабақтарының іші ұлпамен толтырылған, ол агрегатты сыпырғы тәрізді гүлшоғырымен аяқталады. Масақшасы бір немесе екігүлді, соңғы жағдайда гүлдің біреуі қосжынысты, ал екіншісі аталық болып келеді. Дәні домалақ.

Кәдімгі құмай қонақ (сорго обыкновенная ) үлкен (биіктігі 6 м-дей болатын) бір жылдық өсімдік, тек мәдени жағдайда ғана белгілі, гүлшоғырының өсі иілген больш келеді, дән беретін, малға азық болатын және техникалық дақыл ретінде себеді. Дәвдерін өндеп, одан крахмал, қант және спирт алады. Жүгері (джугара — З.сшгга) біржылдық өсімдік, гүлшоғырьшың өсі иілген болады, астық беретін, малға азық болатьш жөне техникалық дақыл ретінде себеді.

Құмай (гумай, или джонсона трава) көп-жылдық тамырсабақты өсімдік, оңтүстік аудавдарда мазасыз (найзойливый) арамшөп ретінде өседі.

Со́рго (лат. Sorghum, от лат. Sorgus — возвышаться) — род однолетних и многолетних травянистых растений семейства.  Злаки Мятликовые (Poaceae). Включает около 30 видов, которые произрастают в Азии, Африке, Южной и Северной Америке, Европе и Австралии. Ряд видов сорго выращивается как культурное растение — хлебное, техническое и кормовое. Прямой высокий  стебель может иметь высоту от 0,5 м у карликовых форм до 7 м у некоторых тропических сортов. Внутренняя полость отсутствует. Внутренняя часть заполнена паренхимой. У большинства сортов стебель при созревании становится сухим, у сахарного сорго остаётся сочным. Форма листовой пластинки - ланцетовидная, края острые. Соцветие — метёлка, прямостоячая, развесистая, пониклая или согнутая. Обычняя длина метёлки от 10 до 70 см, в некоторых случаях может быть больше. Семя — зерно, как правило, овальное или яйцевидное, может быть плёнчатым или голым. Цвет белый, розовый, красный или жёлтый. Масса зёрнышка 5—32 мг.

Sorghum is a genus of flowering plants in the grass family Poaceae. Seventeen of the 25 species are native to Australia, with the range of some extending to Africa,  Asia, Mesoamerica, and certain islands in the Indian and Pacific Oceans. One species is grown for grain, while many others are used as fodder plants, either cultivated in warm climates worldwide or naturalized, in pasture lands. Sorghum is in the subfamily Panicoideae and the tribe Andropogoneae (the tribe of big bluestem and sugarcane).

Useful property sorghum

The plant has a unique composition, so the question of what is useful this cereal, there is many. Since there are a lot of carbohydrates and proteins in the grains, the dishes are very nutritious, able to get rid of hunger for a long time. Also, thiamine in cereals helps to improve digestion, improve stomach function. Useful properties for women and men of this plant are also in the fact that its useful components contribute to the improvement of the brain and cardiovascular system.

Tutor: Akbota, excellent. Well, next topic about Millet-Тары-Просо-Panicum

Тары (лат. Panicum) – астық тұқымдасына жататын бір жылдық шөптесін өсімдік.
Оның дүние жүзінде 500-ге тарта түрі, Қазақстанда 1 түрі – кәдімгі немесе екпе тары өседі. Тары қазақ даласында 6 ғасырдан бастап егіле бастаған.

Millets are a group of highly variable small-seeded grasses, widely grown around the world as cereal crops or grains for fodder and human food.

Медицинада қолданылуы: Тарының емдік қасиеті қазіргі медицинада дәлелденген. Ол адамға күш-қуат берумен қатар, иммунитетті де жақсартады. Қыздырып басқан тары ісік­ті басып, тіс ауырғанды тоқтатады. Сонымен қатар тары жаралар мен сынықтардың тез жазылуына септігін тигізеді. Тары организмнен антибиотиктердің қалдықтарын шығарады. Тарының дәнін зат алмасудың бұзылуы кезінде, бауыр, бүйрек, рак, диабет, асқазан ауруларын емдеуде қолданады.

Tutor: Well, Aidina tell our about useful property in English please.

Aidina: The grains of this cereal contain many vitamins: A, B1, B2, PP, E. The grain derived from millet is rich in high content of protein, starch, and trace elements - calcium, magnesium, phosphorus, iron, iodine, sodium. Millet has 5 times more potassium and magnesium compared to the rice, therefore it is highly recommended to eat for the patients with low hemoglobin to stimulate blood formation. Millet is useful for hypertensive patients, as it helps to reduce blood pressure.

Tutor: Next family is Solanaceae or Nightshade. Келесі Алқатұқымдастары туралы әңгіме қозғаймыз. Орыс тілінде- Пасленовые. Solanaceae family one of the most important plant families. Contains more than 3000 plant species and many species important for the survival human. This family contains:

Solanum tuberosum- Картоп-Картофель

Lycopersicon esculentum-Қызанақ-Томат

Melangena- Eggplant- Баялды-Баклажан

Datura stramonium- Сасық меңдуана-Дурман

Nicotiana tobaccum-Темекі өсімдігі- Табачное растение.Also includes some ornamental plants.

Dorsiventral flowers with connate filaments.

Epipetalous stamens- аталығы мен біріккен күлтежапырақшасы- Венчик

• Anther-Тозаңқап-Пыльник

• Ovary wall-Аналық қабығы- Стенка яйчника

• Filaments- Собық, тін-нить, волокно

• Floral diagram- Гүл диаграммасы- Диаграмма цветка

• Ovules- Дән ұрығы-Семяпочек

• Placenta- Ұрық жолдас-Плацента

• Locule-Ұясы-Гнездо

• Calyx tube-Тостағанша түтігі

• K- Calyx- Гүл тостағаншасы

• C-Corolla- Күлтесі

• A-Androceum-Аталығы

• G- Gynecium-Аналығы

Қазақстанда 11 туыс, 23 түрі бар.Гүлі қосжынысты. 5 тостағанша жапырағы бірігіп, жоғарға жағы тілімденген. 5 күлте жапырағы бірігіп, қысқа түтік түзеді. Аталығы-5, аналығы-1. Жемісі көп тұқымды жидек, түйнек немесе қауашақ. Жабайы түрлерінен дәрі алынады.

Меңгерілген білімді тексеру:

Tutor: Please, Guldana tell our about Solanum Melangena.

Guldana: Eggplant (Kaddi) is a multi-year (artificial breeding - one-year) plant that belongs to the breed family. Wildlife is found in South-East Asia (India, Burma, etc.). It is grown in southern regions of Kazakhstan. The height of the stem is 30 to 70 cm, with a large, purple leaf, alternating with flower concentrations. The eggplant has a rootless, fruity egg, pear or cucumber, brown and dark purple, weighs 0.4 - 1 kg. Seeds are small (2 to 4 mm), flat, orange. Eggplant is a heat and moisture-loving plant. Its ideal temperature for growth is 20 - 30 ° C, 80% of soil moisture. Eggplant blooms in June and July and fruits in July and August. Fruit contains: 7.1 - 11% dry matter, 2.72 - 4% sugar, 0.6-1.4% protein, 0.1% - 0.4% fat, as well as calcium, phosphorus, iron and etc. There are salts. Pests of eggplants: wild boar, calves, etc., diseases: rot, phytophthora, etc. B. European countries have long been used for medicinal purposes and have only been used for food since the 18th century. It is used in medicine to treat liver disease, reduce cholesterol in the blood.

Баклажан (Кәді) – алқа тұқымдасына жататын көп жылдық (қолдан өсіргенде — бір жылдық) өсімдік. Жабайы түрі Оңтүстік-Шығыс Азияда (Үндістан, Бирма, т.б.) кездеседі. Қазақстанның оңтүстік облыстарында өсіріледі. Сабағының биіктігі 30 — 70 см, ірі, күлгін түсті жапырағы кезектесіп орналасқан, гүлдері шоғырланып тұрады. Баклажанның тамыры шашақты, жемісі жұмыр, алмұрт не қияр тәріздес, қоңыр не қара күлгін түсті, салмағы 0,4 — 1 кг. Тұқымы ұсақ (үз. 2 — 4 мм), жалпақ, сарғыш келеді. Баклажан жылу және ылғал сүйгіш өсімдік. Оның өсіп-жетілуі үшін ең қолайлы температура 20 — 30°С, топырақ ылғалдылығы 80%. Баклажан маусым — шілде айларында гүлдейді, шілде — тамыз айларында жеміс береді. Жемісінің құрамында: 7,1 — 11% құрғақ заттар, 2,72 — 4% қант, 0,6—1,4% ақуыз, 0,1 — 0,4% май, сондай-ақ, кальций, фосфор, темір жөне т.б. тұздар бар. Еуропа елдерінде ертеден дәрілік мақсатта пайдаланылып келген, тек 18 ғасырдан бастап тағамға пайдаланылды. Медицинада бауыр ауруын емдеуге, қандағы холестеринді азайту үшін колданылады.

Tutor: Рахмет. Келесі Алқа тұқымдасына жататын өсімдіктің бірі- картоп. Анель сөз сізде.

Anel: Potato-Solanum tuberosum- is an herbaceous perennial plant in the family Solanaceae which is grown for its edible tubers. The potato plant has a branched stem and alternately arranged leaves consisting of leaflets which are both of unequal size and shape. The leaflets can be oval to oblong in shape and the leaves can search 10-30 cm(4-12 in) in length and 5-15 cm(2-6 in) wide. The potato plant produces white or blue flowers and yellow-green berries.

Uses
Potato tubers are a staple food source in temperate regions and are eaten after cooking. They may be cut or sliced and made into potato chips or fries. Potatoes can also be processed into starch, alcohol or flour.

Tutor: Anel, good. Thank’s.

Gulnur: Интересные факты о петунии Название происходит от бразильского слова 'реtun' — табак. Оба эти растения относятся к одному семейству пасленовых. Петуния Табак душистый

Interesting facts about petunia The name comes from the Brazilian word 'pun' - tobacco. Both of these plants belong to the same family of nightshade. Petunia tobacco fragrant.

It seems to be an ordinary flower - petunia. But the asteroid Petunia, discovered in 1921, is named after her.

В честь петуньи назван в 1921 году астероид.

Types - Виды: Садовая группа крупноцветковая (грандифлора) имеет цветки диаметром 7-13 см, куст пряморастущий, высотой 25-40 см.

The large-flowered garden group (grandiflora) has flowers with a diameter of 7-13 cm, the bush is upright, 25-40 cm high.

The garden group (floribunda) has flowers with a diameter of 5-8 cm, plants 25-30 cm high.

Садовая группа (флорибунда) имеет цветки диаметром 5-8 см, растения высотой 25-30 см.

The garden group has many-flowered (multiflora) flowers small (diameter 4-5 cm), height 20-25 cm.

Садовая группа многоцветковая (мультифлора) цветки мелкие (диаметр 4-5 см), высотой 20-25 см.

Garden balcony group - ampelous. grandflora floribunda multiflora ampelous.

Садовая группа балконная - ампельная. грандифлора флорибунда мультифлора ампельная.

Сабақты қорытындылау:

Tutor: Gulnur, excellent. You are talk about ornamental plant. I hope in this lesson we have learned important things about these families.

So, your marks for today Dinara, Gulnur, Saltanat are excellent. Another marks are good.

For homework do repeat cereal and nightshade. All tutors, methodist thank for attention. I’m finishing. Bye.