Открытый урок по бурятской литературе

Раздел: «Энхэ элүүр байдал»

Класс: 5

Темэ: Аюултай энэ үбшэ ажалаар аргалжа болохо гү?.

Грамматическа материал:

1. Многократное причастие: -даг, (-дог, -дэг суффикснүүдэй хүсөөр).

2. Однократное причастие(-гша, -гшо, -гшэ суффикснүүдэй хүсөөр).

3. Временные причастия.

4. Юрэнхы асуудал.

5. Тусхай асуудал.

6. Юумэнэй нэрэ.

7. Багадхаһан суффикс –хан, (-хэн, -хон).

8. Хүниие тэмдэглэһэн юумэнэй нэрын олоной тоо.

9. –гүй, юм гэһэн зүйр үгэнүүд.

• Хэшээлэй түхэл: заншалта.

• Хэшээлэй янза: Һурагшадай аман хэлэлгэ шэнэ грамматическа материал дээрэ хүгжөөлгэ.

Лексическа материал: Залхуу хүн, нойр ехэтэй, омог, хүндэтэй, үлэн, садхалан.

Гол зорилгонууд:

1. Практическа:

• үгэнүүдэй, оньһон үгэнүүдэй, харша үгэнүүдэй удха тайлбарилха, холбуулалнууд, мэдүүлэлнүүд ба хэлэлгэ соогоо хэрэглүүлжэ һургалга;

• Монологическа ба диалогическа аман хэлэлгэ хүгжөөлгэ;

1. Һургалгын:

• Багшын ба нүхэдэйнгөө темээр хөөрэлдөө үнгэргэхэдэ, тэрэниие ойлгон абахаһаа гадуур, элдэб янзын түхэлэй ушараар дэмжэхэ ба үргэдхэхэ, зэргэсүүлхэ.

1. Хүмүүжүүлгын:

• Һурагшадай ажал хүдэлмэридэ дуратай, энхэ элүүр байдал сахихынь хүмүүжүүлхэ;

1. Хүгжөөлгын:

• Һурагшадай аман ба бэшэмэл хэлэлгэ хүгжөөлгэ дээрэ хадуун абалга һайжаруулха, ухаан бодолыень хурсадхаха.

Хэрэгсэлнүүд: Карточканууд, компьютер, презентации, самбар, мел.

Хэшээлэй ябаса:

1.Эмхидхэлэй үе. Сайн байна, үхибүүд! 1слайд. (1мин.)

Сайн байна, хэшээл хэхэеэ байхадаа ехэ баяртай байнаб. Би хэшээл һайн үнгэрхэ гэжэ найданаб, бултадаа намда хамһалсаха гүт?

-Зай, үхибүүд хэшээлдээ бэлэн гүт? Мүнөөдэр һарын хэдыб? 2 слайд

2.Интеллектуальна разминка (3мин.)

-Үхибүүд, мүнөөдэр юу хэхэбибди, энээниие мэдэхын тула шүлэг уншагты.

Шүлэг

Жаахан хүбүүн абаһаа һураба:

Һайн гэжэ юун бэ,

Муу гэжэ юун бэ?

Зарядка хэдэг һаа,

Салат эдеэ һаа,

Ажал хэдэг һаа,

Элүүр энхэдэ дараса (клад) олохош.

Шэхээ угааха дурагүй һаа,

Ваннада орохо дурагүй һаа,

Юумэ хэхээ залхуурдаг һаа,

Элүүр энхые олохогүйш. (Слайд 3)

3. Хэшээлэйнгээ зорилго хэлэхэ: (3мин.)

- Үхибүүд, юу ойлгожо абаха болонобибди? (Энхэ элүүр байдал сахиха).

-Элүүр энхэ байхын түлөө хүн бэеэ яажа һорихо ёһотойб?

-Залхуутай нүхэсэдэг һаа , яаха болоноб? (Аюултай үбшэндэ дайрагдаха)

-Аюулта үбшэ юугээр аргалхада болохоб? (Ажалаар аргалжа болохо ).

Зай, иигээд мүнөө хэшээлэймнай темэ: Аюултай энэ үбшэ ажалаар аргалжа болохо гү?.(Слайд 4)

-Энэ темэтэй хабаадаһан олон үгэ мэдэхэ гүт? Ямар зорилго табихабибди? (А много ли вы знаете бурятских слов, связанные с темой ?. А хотите ли узнать? Значит, какую цель перед собой поставим?) Үгэнүүдэй, оньһон үгэнүүдэй, харша үгэнүүдэй удха тайлбарилха, холбуулалнууд, мэдүүлэлнүүд ба хэлэлгэ соогоо хэрэглүүлжэ һурахабди. (Слайд 5).

4. Лексическэ материал: (3мин.)

Мүнөө үгынгөө үгүүлэл дээрэ хүдэлэе. (А сейчас ребята, давайте поработаем над произношением). Фонетическая разминка.

Залхуу, нойр, халуун, ехэтэй, хүнэй, хойно, мүрөө алдаха, һайнаар. (Слайд 6)

А над какими звуками бурятского языка мы с вами работали. (дифтонги, долгие гласные)

Вот теперь, я думаю, что мы готовы к изучению новых слов.

5.Первичная отработка лексического материала: (5мин)

-прослушивание новой лексики; (чтение учителем) (Слайд 7)

1. Залхуу хүн - ленивый человек;

2. Нойр - сон;

3. Омог - гордый;

4. Халуун - жара, жар, горячая, зной;

5. Үлэн - голодный;

6. Эдихэ - есть, кушать;

7. Хойно - сзади, позади;

8. Холо -далеко;

9. Харгы - дорога;

10. Урда - юг, передняя;

11. Мүрөө алдаха - сбивщийся с истинного пути;

12. Заримдаа - иногда, кое-когда;

13. Һайн - хороший, добрый;

14. Шагнаха - слушать;

15. Дүтэ - близко;

16. Садхалан - сытый;

- объяснение значения слов;

6.-Чтение учащимися; К выделенным словам подберите антонимы. (5мин.)

1). Залхуу хүн – (ажалша хүн); 2). Нойр ехэтэй –(нойр багатай); 3). Хүнэй хойно – (хүнэй урда); 4).Холын харгы – (Дүтын харгы); 5).Гэрэй урда –(гэрэй хойно); 6).Мүрөө алдаха –(мүрөө алдахагүй); 7)Заримдаа үлэн – (Заримдаа садхалан); 8)һайнаар шагнаха – (муугаар шагнаха); (Слайды 8-15, повторение слов по слайдам).

7. Физминутка. Бүмбэгэмни (2мин.)

8.-Составление и чтение своих словосочетаний, предложений по картинам (обратная связь).

1) Залхуу хүн – хүнэй … . Ажалша хүн - хүнэй … . 2) Хүдэлхэ гэхэдэ –хүнэй … . Эдихэ гэхэдэ – хүнэй … . (хойно, урда); (хойно, урда). Объясните. (Слайд 16)

Ямар ажалша бэрхэ зон тухай мэдэхэбта? Ямар ажал һайнаар түйлажа дээшээ гарааб? (3мин.) (Слайд 17-19)

9. -Найдите эквиваленты этих пословиц на русском языке: (Слайд 20) (3мин.) Карточк№2

1. Ажалша хүн тоотой, 2. Ажалша хүн хойморто,

Ажалгүй хүн шоотой. Архинша хүн үүдэндэ.

а) Не тот живет больше, чей век дольше, а тот живет больше, чьих трудов больше.

б) Труд кормит человека, а лень портит.

в) По труду – почет и слава.

г) Трудолюбивому- почет, ленивому – насмешки.

10.-А теперь чтобы проверить ваши знания в конце урока мы с вами поиграем в игру «Хвастуны» 21 слайд (3 мин.)

-вы должны похвастаться тем, кто какую работу любите делать .

Би түлеэ хахалха дуратайб. Би эдеэ шанаха дуратайб. Би …

11. Дүн: (3 мин.)

- Залхуу хүниие үбшэн хүнтэй жэшээлхэдэ болохо гү? (Можно ли, ленивого человека сравнить с больным человеком?).

-Аюултай энэ үбшэниие ажалаар аргалжа болохо гү? (Можно ли, эту страшную болезнь вылечить работой?)

Используя клише: минии һанахада, би мэдэнэб, энэ зүб, энэ буруу. (Слайд 22)

12. Рефл ексия

1. Что я узнал?

2.Заклеивание цветных стикеров: Мне все было понятно-з, Были затруднения-с, Было трудно-к.

12.Домашнее задание: выучить новые ЛЕ, сбор информации к телекоммуникационному проекту по теме «Энхэ элүүр байдал» (1 мин.)