Падарожжа па краіне "Вусная народная творчасць".

Аддзел адукацыі , спорту и турызму Віцебскага райвыканкама

ДУА “ Суражскі дзіцячы сад - сярэдняя школа

імя Героя Савецкага Саюза М.П. Шмырова ”

Падарожжа па краіне “ Вусная народная творчасць”

Настаўнік беларускай мовы і літаратуры

Машканава Святлана Аляксандраўна

Тэма: Падарожжа па краіне “Вусная народная творчасць”

Мэты: садзейнічаць абагульненню і сістэматызацыі ведаў вучняў па тэме “Вусная народная творчасць”;

спрыяць развіццю маўлення вучняў, папаўняць іх слоўнікавы запас;

спрыяць выхаванню павагі да народнай спадчыны, пачуцця нацыянальнай

годнасці і гонару за свой народ

Форма: урок – падарожжа

Абсталяванне: падручнік, карткі з заданнямі, прэзентацыя

Тып урока: абагульненне і сістэматызацыя ведаў

Эпіграф: Ад прадзедаў спакон вякоў Успомнім, што такое …( казка,

Мне засталася спадчына, прыказка, павер’і, прыкметы,

Паміж сваіх і чужакоў легенды)

Яна мне ласкай матчынай…

Я. Купала “Спадчына”

Этапы ўрока:

І. Арганізацыйна-матывацыйны момант

Уступнае слова настаўніка:

На дошцы запісаны словы Янкі Купалы з верша “Спадчына”.

• Пра што мы сёння на ўроку будзем гаварыць? Што нам у спадчыну засталося ад прадзедаў?

З маленства і назаўжды ўваходзіць у наша жыццё народная паэзія. Спачатку нас прываблівае мілагучная калыханка, пасля мы захапляемся цікавымі дзівоснымі казкамі, здзіўляемся мудрасці і паэтычнаму хараству прыказак, прымавак і загадак. З легендаў паўстае перад намі мінулае нашага народа, роднай Беларусі. Вусная народная творчасць, як невычэрпная крыніца, сілкуе нашу мову і літаратуру, наша жыццё.

Цудоўнаму народнаму мастацтву і майстэрству мы і прысвячаем сённяшні ўрок.

ІІ.Этап актуалізацыі раней вывучанага

Падарожжа па станцыях:

1. Станцыя пытанняў

Адкажыце на пытанні:

1)Якую іншую назву мае вусная народная творчасць? (фальклор)

2)Якія творы можна аднесці да фальклорных? (міфы, легенды, паданні, казкі, песні, загадкі, прыказкі, прымаўкі, прыкметы і павер’і).

3)Хто быў аўтарам гэтых твораў? (народ)

4)Што такое казка? (Казка – вуснае мастацкае апавяданне з элементамі выдумкі і фантазіі)

5)Што такое прыказка? (Прыказка – гэта трапнае народнае выслоўе з павучальным зместам)

6)Што такое павер’і? (Павер’і – народныя выслоўі, у якіх людзі асвятлялі невядомы факт, грунтуючыся не на жыццёвым вопыце, а на выдумцы, фантазіі чалавека, часам нават на містыцы.)

7)Што такое прыкметы? (Прыкметы – гэта трапныя народныя выслоўі, у якіх выказваецца пэўны вынік, пацверджаны шматвяковым народным вопытам)

8)Што такое легенды? ( Легенды – фальклорныя фантастычныя апавяданні, заснаваныя на паэтызацыі гістарычных падзей і ўслаўленні народных герояў)

1. Станцыя казак

Пазнайце казку па эпізодзе:

1. “ Нічога не ўзяў Іван з сабой: ні грошай, ні хлеба. Толькі ўзяў трэцяе пяро, кій у рукі і ножык-сцізорык, той, якім лучынкі стругаў. І пайшоў пехатою залатога птаха шукаць” . ( “Залаты птах”)

1. “ – Ну , што: адгадалі мае загадкі? – пытаецца пан.

Багаты выйшаў наперад:

• Ды тут і адгадваць няма чаго: нікога і нічога на свеце няма сыцей за майго рабога парсучка, саладзей за ліпавы мёд ад маіх пчол і шпарчэй за майго гнедага жарабца”. (“Разумная дачка”)

1. Аднавіце кампазіцыю казкі “ Залаты птах”, паставіўшы правільна нумары частак ( групавая форма работы)

А Аж бачыць – ляціць да яблыні вялікі залаты птах. 1

Б Прынёс Іван дзве жардзіны сукаватыя, апусціў у яму. 2

В Цешыцца бацька з яблыкаў, і сыны цешацца. 3

Г Бачыць Іван – стаіць на беразе мора залаты палац. 4

Д Адзін хлопец у мяне за памочніка быў, дык ён і наварыў такіх смачных страў. 5

Е Пабегла ваўчыха на высокую гару, дастала пляшачку жывой вады. 6

Адказы:

1 В

2 А

3 Б

4 Г

5 Е

6 Д

3. Станцыя загадак

У народзе кажуць: загадка – розуму зарадка. Мы сёння з вамі паспрабуем выявіць, хто больш назіральны, кемлівы, хто ўмее лепш разважаць, думаць.

А. 1.Адзін гаворыць, абодва глядзяць ды абодва слухаюць.( язык, вочы, вушы)

2. Не рыба, а плыве, не конь, а ходзіць, не піла, а рэжа. (бабёр)

3. Вышэй за ўсіх стаіць, навокал глядзіць, люльку курыць.( комін)

4. Брат з братам цераз дарогу жывуць, адзін другога не бачаць. (вочы)

5.Пяцёра братоў,гадамі роўныя, а ростам розныя.( пальцы)

Б. Прымяркуйце адгадкі да загадак. Правядзіце адпаведныя лініі.

1. Без ног бяжыць, без вачэй глядзіць. А Дождж

2. Зялёная, а не луг, белая, а не снег. Б Вада

3. Ішоў даўгавяз – у сыру зямлю ўвяз. В Бяроза

4. Не хворая, а ўсё стогне. Г Ноч

5. Прыйшла чорная карова, усіх людзей пабарола. Д Свіння

Адказы:

1 Б

2 В

3 А

4 Д

5 Г

1. Станцыя фізкультхвілінкі

Вось мая правая рука.( выцягваюць правую руку наперад)

Вось мая левая рука.( выцягваюць левую руку наперад)

Пасярэдзіне галава – ( круцяць галавой)

Прыгожая, разумная.( гладзяць па галаве)

Не падвядзі мяне.

Злева – сябар, справа – сябар.( паварочваюцца налева, потым – направа)

Давай з табою сябраваць. ( паціскаюць адзін аднаму рукі)

І будзем разам прысядаць. ( прысядаюць)

Мы з табою адпачылі. ( пацягваюцца)

І да працы прыступілі. ( сядаюць на месца)

1. Станцыя прыказак

Завяршыце прыказкі, падабраўшы адпаведную канцоўку з падказак.

1. – З

2. – А

3. – Д

4. – Ё

5. – Б

6. – Ж

7. – Е

8. – В

9. – Г

1. Станцыя прыкмет і павер’яў

Раскажыце, што будзе згодна з гэтымі прыкметамі адпаведна народным назіранням.

1. Сонца ў хмарку садзіцца - … ( будзе дождж.)

2. Зорная купальская ноч –… (на добры ўраджай грыбоў.)

3. Бяроза дае многа соку – … (да мокрага лета.)

4. Увечары трашчаць конікі – …(на добрае надвор’е.)

5. Сей смела, калі ў садзе … (бела.)

6. Ноч без расы – … (дзень з дажджом.)

7. Станцыя крыжаванкі

1. Плаваць не ўмее, а нырае ў калодзеж. (вядро)

2. Вісіць на дрэве ліловая цукерка. (сліва)

3. Без яго лодка – як птушка без крыла. (вясло)

4. Вясной зелянее, восенню жаўцее. (дрэва)

ІІІ. Кантрольна – рэфлексійны этап

Мы з вамі праехалі ўсе станцыі, выканалі ўсе заданні, гаварылі пра нашу спадчыну. Аўтарам яе з’яўляецца беларускі народ. Спадчына нам засталася, каб мы яе ведалі і бераглі.

Ці спадабаўся вам урок?

Ці хочацца вам яшчэ калі-небудзь пабываць на падобным уроку?

Адлюструйце свой настрой .

IV. Дамашняе заданне (на выбар)

1. Намаляваць любімага героя казкі. ( 5- 6 балаў)

2. Падабраць і запісаць у сшыткі некалькі прыказак, у якіх высмей- ваецца гультайства і лянота. (7 – 8 балаў)

3. Знайсці матэрыял пра ўтварэнне назвы “ Сураж”. ( 9 – 10 балаў)

Картка №1

1 Аж бачыць – ляціць да яблыні вялікі залаты птах.

2 Прынёс Іван дзве жардзіны сукаватыя, апусціў у яму.

3 Цешыцца бацька з яблыкаў, і сыны цешацца.

4 Бачыць Іван – стаіць на беразе мора залаты палац.

5 Адзін хлопец у мяне за памочніка быў, дык ён і наварыў такіх смачных страў.

6 Пабегла ваўчыха на высокую гару, дастала пляшачку жывой вады.

Картка №2

1. Без ног бяжыць, без вачэй глядзіць. А Дождж

2. Зялёная, а не луг, белая, а не снег. Б Вада

3. Ішоў даўгавяз – у сыру зямлю ўвяз. В Бяроза

4. Не хворая, а ўсё стогне. Г Ноч

5. Прыйшла чорная карова, усіх людзей пабарола. Д Свіння

Картка №3

Картка №4

1. Сонца ў хмарку садзіцца - …

2. Зорная купальская ноч –…

3. Бяроза дае многа соку – …

4. Увечары трашчаць конікі – …

5. Сей смела, калі ў садзе …

6. Ноч без расы – …

Картка №5

1. Плаваць не ўмее, а нырае ў калодзеж.

2. Вісіць на дрэве ліловая цукерка.

3. Без яго лодка – як птушка без крыла.

4. Вясной зелянее, восенню жаўцее.

Аналіз урока беларускай мовы ў 5 класе

па тэме “ Вусная народная творчасць”

Настаўнік Машканава С.А.

Урок з’яўляецца апошнім у раздзеле падручніка “За смугою стагоддзяў” па тэме “ Вусная народная творчасць”. Пастаўленыя мэты адпавядалі тэме, праграме. Навучанне ажыццяўлялася ў дыялогу, выкарыстоўвалася форма ўрока – падарожжа. Актыўнасць і самастойнасць мыслення вучняў дасягалася з дапамогай сістэмы пытанняў, практычнай дзейнасці. Вучэбны матэрыял быў даступным – адпавядаў псіхолага – педагагічным і ўзроставым асаблівасцям навучэнцаў. На этапе актуалізацыі тэарэтычных ведаў выкарыстоўваўся рэпрадуктыўны метад, што дазволіла праверыць веданне тэрмінаў (казка, легенда, прыказка, прыкметы, павер’і). На этапе замацавання быў выкарыстаны практычны метад , што скіроўвала матэрыял на сувязь з жыццём, разуменню значнасці сувязі тэорыі з практыкай.

Мультымедыйная суправаджэнне ўрока дазволіла зрабіць яго эмацыйным і не стамляльным для вучняў, што значна павысіла пазнавальную цікавасць і спрыяла развіццю мыслення і памяці.

На этапе актуалізацыі ведаў вучняў выкарыстоўвалася групавая форма навучання.

Спецыфіка класа ўлічвалася праз працу ў групе. У групах ствараліся ўмовы для такой арганізацыі ўзаемадзеяння, якія дазвалялі выхоўваць пачуццё адказнасці за прынятае рашэнне.

З мэтай абагульнення тэмы ўрока былі арганізаваны розныя віды самастойнай работы навучэнцаў: узнаўляльныя, творчыя.

Вынік працы адпавядаў пастаўленай мэце ўрока. Вынікі ўрока былі падведзены навучэнцамі, добразычлівай прынцыповай ацэнкі дзейнасці адзін аднаго.Выкарыстоўваліся выхаваўчыя магчымасці славеснай ацэнкі і бальнай адзнакі . Ствараліся ўмовы для самастойнай дзейнасці вучняў па замацаванні атрыманых ведаў, развіцця творчасці.

Пры вызначэнні аб’ёму і зместу дамашняга задання арганізавана дзейнасць навучэнцаў па самастойным вызначэнні працы, якую кожнаму трэба выканаць індывідуальна.

Рэфлексія стварала спрыяльны эмацыйны клімат , што выявілася ў атмасферы ўзаемнай павагі, садзейнічала развіццю разумовых здольнасцей.

15