Паскаль тілінің обьектілері

Паскаль тілінің обьектілері

Паскаль тілінің обьектілеріне «сан», «идентификатор», «тұрақты», «айнымалы», «функция» және «өрнек» ұғымдары жатады

REAL – нақты сан

INTEGER – бүтін сан

VAR - айнымалы

CONST - тұрақты

SIN – тригонометриялық функция

COS - тригонометриялық функция

EXP – математикалық функция

LOG - математикалық функция

FALSE – логикалық жалған

TRUE – логикалық ақиқат

Тұрақты немесе константа деп программаның орындалу барысында мәндері өзгеріссіз қалатын шамаларды айтады.

Тұрақтыларды анықтау CONST түйінді сөзінен кейін оларды сипаттап жазудан басталады. Әрбір тұрақты сипатталған соң (;) белгісі қойылады.

Айнымалылар латын әріптері мен цифрларының кез- келген тіркесі түрінде беріледі.

Айнымалы деп программаның орындалу барысында әртүрлі мәндерді қабылдай алатын шамаларды айтады. Олар атаулармен белгіленіп, әр уақытта әртүрлі мәнге ие бола алады. Айнымалылар атауын сипаттайтын бөлімінде var түйінді сөзімен басталады да, атауынан кейін қос нүкте қойылып, айнымалының типі көрсетіледі.

Const = Мысалы: Const a=3; pi=3.14; g=9.8;

Айнымалылар латын әріптері мен цифрларының кез келген тіркесі түрінде беріледі.

Жазылу пішіні:

Var :

Мысалы:

var a,b: integer; sum, baga: real;

Жиым дегеніміз – бір атаумен белгіленіп, бір өлшеммен өлшенетін шамалардың реттелген тізбегі.

Индекс – жиым элементінің нөмірін көрсетеді және тік жақшамен жазылады. Программаның сипаттау бөлімінде жиымдар array түйінді сөзімен белгіленеді.

Типтер

Қарапайым

Күрделі

Бүтін сан (integer)

Жиымдар (Array)

Нақты сан (real),

Файлдар (File)

Символдық шама (Char)

Жазбалар (Record)

Логикалық шама (Logical)

Жиындар (Set)

Мәтіндік шама (Text)

Byte

0;255

Shortint

real

- 127 ; + 127

Integer

±1.7E38

Word

single

-32768; +32768

Longint

0; 65535

double

±3.4E38

±1.7E308

extndet

±21477483648

1.9x10E-4951..1.1x10E4932

comp

-2E+63+1..+2E+63-1

Логикалық типтер: Олар (Boolean – деп көрсетіледі) екі мән қабылдайды 1 – ақиқат (true), 0- жалған (false).

Логикалық амалдың 3 түрі бар:

AND ( логикалық «және»)

OR (логикалық «немесе»)

NOT (логикалық «емес»)

Символдық типтер . Символдық типті Char деп белгілейді.Символдық шамалар тырнақшаға алынған бір символды ғана мән ретінде қабылдай алады. Мысалы: «а», «х», «n». Мәндері сөз немесе сөйлем болатын айнымалының типін string деп көрсетеді.

Мысалы:

Var x: string; x:= «мектеп» деп жазуға болады

Саналатын тип. Бұл тип стандартты типке жатпайды. Бұл типке жататын айнымалының элементтері өзара ретпен орналасады. Мысалы,

Atau = (1-идентиф, 2-идентиф,...n-идентиф);

Kunder= (‘дүйсенбі’, ‘сейсенбі’,...‘жексенбі’);

Ailar= (‘қаңтар’, ‘ақпан’....‘желтоқсан’);

Диапазондық немесе ауқымдық типте шама қабылдай алатын мәндердің алғашқысы мен соңғысы арасына екі нүкте қойып көрсетіледі.

Мысалы, apta =1...7; ai= 1...31;

jyl= 1...12;...

Р/н

Математикалық жазылуы

1 2 3 4 5 6 7

8

Sinx Cosx Arctgx x 2 √x |x| In x

e x

Паскальда жазылуы

Түсініктемесі

Sin(x) Cos(x) Arctan(x) SQR(x) SQRT(x) abs(x) In(x)

exp(x)

Синус Косинус Арктангенс х-тың квадраты х-тың абсалют шамасы х-тың натурал логарифм шамасы е-нің

х дәрежесі

Математикалық түрде жазылуы

• Паскальда айнымалының нақты типі болуы керек. Ондай типтер: бүтін (integer), нақты (real), тіркестік (string), мәтіндік(text), және логикалық (boolean).
• Логикалық типтер: Олар (Boolean – деп көрсетіледі) екі мән қабылдайды 1 – ақиқат (true), 0- жалған (false).

• Символдық типтер. Символдық типті Char деп белгілейді.
• Символдық шамалар тырнақшаға алынған бір символды ғана мән ретінде қабылдай алады. Мысалы: «а», «х», « n » .
• Мәндері сөз немесе сөйлем болатын айнымалының типін string деп көрсетеді.
• Мысалы:
• Var x: string; x:= «мектеп» деп жазуға болады.
• Саналатын тип. Бұл тип стандартты типке жатпайды. Бұл типке жататын айнымалының элементтері өзара ретпен орналасады. Мысалы,
• Atau = (1-идентиф, 2-идентиф,...n-идентиф);
• Kunder= (‘дүйсенбі’, ‘сейсенбі’,...‘жексенбі’);
• Ailar= (‘қаңтар’, ‘ақпан’....‘желтоқсан’);

Паскаль тілінің өрнектері

Паскальда өрнектердің үш типі бар: арифметикалық (бүтін және нақты болып бөлінеді), логикалық және символдық.

Өрнек- арифметикалық амалдардың таңбаларымен біріктірілген айнымалылардың, функциялардың, тұрақтылардың жиынтығы. Өрнектерді есептеу барысында амалдардың орындалу реті жақшалармен көрсетіледі.

Символдық өрнектерге – char, string, text типті шамалар жатады. Мысалы: «а», « k » - символдық тұрақты А: = «Ә» - символдық айнымалы, а: char ; «мектеп» - жолдық тұрақты А: = «мектеп» - жолдық айнымалы а: string ;

• Программа құрылымын қалай сипаттауға болады?
• Паскаль тіінің алфавитіне нелер жатады?
• Идентификатор деген не?
• Айнымалылар және тұрақтылар деген не және олар қалай белгіленеді?
• Паскаль тіліндегі стандартты функциялар қандай қызмет атқарады?
• Логикалық өрнек неден тұрады?