Перспективные подходы к развитию творческого и интеллектуального потенциала одаренных детей по кабардинскому языку и литературе.

Перспективные подходы к развитию творческого и интеллектуального потенциала одаренных детей по кабардинскому языку и литературе. Къэухь, зэчий лъагэ зиIэ сабийхэм адыгэбзэмрэ адыгэ литературэмкIэ дерсхэм я зэфIэкIым нэхъри зэрызэщрагъэужьыр.

ЕгъэджакIуэр Iуэхъу А.А.

«В душе каждого ребенка есть невидимые струны. Если тронуть их умелой рукой, они красиво зазвучат».

В.А.Сухомлинский.

Нобэрей зэманым ди щIэныгъэлIхэр, тхакIуэхэр, егъэджакIуэхэр зэлэжь Iуэхугъуэхэм щыщщ зи къэухь,зэчий лъагэ сабийхэм я зэфIэкIым нэхъри зегъэужьыным. А лэжьыгъэм мыхьэнэшхуэ иIэщ,сыт щхьэкIэ жыпIэмэ ди къэкIуэныр зэлъытар а сабийхэращ. Дызэрыт зэманыр гъащIэм зэхъуэкIыныгъэшхуэхэр къыщыхъу зэманщ,абы къыхэкIкIэ ди щIэблэщIэр а зэманым декIуу къэгъэхъун хуейщ.

Зи къэухь ин сабийхэр- ар лъэныкъуэ зэмылIэужьыгъуэхэмкIэ ехъулIэныгъэшхуэ зиIэ сабийхэрщ. Апхуэдэхэр закъуэтIакъуэщ жыпIэу гупым къыхэшауэ сабий зыбжанэм уадэлэжьэныр щыуагъэшхуэщ.

Зыщыбгъэгъупщэ мыхъуну IуэхугъуитI щыIэщ:

• зэфIэкI зиIэ сабийхэр егъэлеяуэ адрейхэм къахэпIэтыкI хъунукъым;

• нэгъуэщI зы лъэныкъуэкIи апхуэдэ сабийхэр гулъытэншэ пщIыи ебудыхи хъунукъым.

Дэтхэнэ сабийми зэфIэкI гуэр къыхалъхуащ. Хэти акъылыфIэщ, хэти гурыхуэщ, хэти IэпщIэлъапщIэщ. Зыр къыхожаныкI музыкэмкIэ,адрейр спортым и лъэныкъуэкIэ,ещанэм гупсысэкIэ гъэщIэгъуэн иIэщ,акъыл жан бгъэдэлъщ.

Ди жагъуэ зэрыхъущи, дэтхэнэ егъэджакIуэри хуэхьэзыркъым е хуейкъым а сабийхэм я къэухьыр къихутэн,абы зригъэужьын. И лэжьыгъэ нэхъыщхьэу икIи абыкIэ сэбэп къытхуэхъуфынур еджапIэм щылажьэ психологхэращ. Сабийр пэщIэдзэ классхэм къыщыщIэдзауэ и нэIэ тетщ абы, лэжьыгъэ зэмылIэужьыгъуэхэр ядрегъэкIуэкI,я зэфIэкIыр къыхутэну.ДэIэпыкъуэгъу къытхуохъу сабий садым,пэщIэдзэ классхэм щаIэ портфолиохэр.

ЕгъэджакIуэ къэс езым и предметым ехьэлIауэ апхуэдэ сабийхэм лэжьыгъэ щхьэхуэ ядрегъэкIуэкI. АдыгэбзэмкIэ ди урокхэм дэ къыдогъэсэбэп традиционни,современнэ методхэри. Абыхэм щыщщ: исследовательскэ,поисковэ,проектнэ методхэр.Къыщыдогъэсэбэп информационнэ технологиехэр.

Ди урокхэр нэхъ гъэщIэгъуэн хъун папщIэ Iэмал зыбжанэ къыдогъэсэбэп:

• дискуссиехэр,диологхэр;

• творческэ лэжьыгъэхэр;

• семинархэр,практикумхэр;

• джэгукIэ зэмылIэужьыгъуэхэр,ребусхэр,зэпеуэхэр.

Сабийхэм сыт хуэдизкIи ядегъэкIуэкIыпхъэщ я гупсысэм зезыгъэужь щхьэзакъуэ лэжьыгъэхэм хуэзыунэтI лэжьыгъэхэр.Нестэндартнэ лэжьыгъэхэр ядебгъэкIуэкI хъунущ.Абыхэм ящыщщ: текстыр зэдзэкIыныр, псалъэжьхэмрэ фразеологическэ оборотхэмрэ я мыхьэнэр егъэубзыхуныр,къуажэхьхэр къегъэщIэныр.СурэтхэмкIэ изложенэхэр, сочиненэхэр зэхегъэувэн. Проблемнэ упщIэхэр яхуэгъэувкIэрэ текстхэр зэхебгъалъхьэкIэрэ, текстыр зребгъэгъэзэхуэжкIэрэ текстыр комплекснэу зэпкъребгъэхкIэрэ сабийхэр хуебгъасэ хъунущ и гупсысэхэр къиIуэтэфу,дискуссием хэтыфу,езым и IуэхуеплъыкIэр утыку кърилъхьэфу. Текстыр комплекснэу зэпкърахкIэрэ IэкIуэлъакIуэ хуохъу анализ зэмылIэужьыгъуэхэм: морфологическэм,синтаксическэм,этимологическэм, псалъэ къэхъукIэм.Стиль и лъэныкъуэкIэ зэхуэмыдэ текстхэр зэхагъэувэфу йосэ.А ебгъэкIуэкI лэжьыгъэ псори системнэу щытын хуейщ.

Сабийхэр нэхъ дэзыхьэххэм ящыщщ: гушыIэ зыхэлъ упщIэхэр,упщIэу щыт къуажэхьхэр.Сабийхэм ядебгъэкIуэкI классщIыб лэжьыгъэм я зэфIэкIыр кърипIуэтэнымкIэ мыхьэнэшхуэ иIэщ. Дэ нэхъ къэдгъэсэбэпхэм щыщщ:

• творческэ конкурсхэр, интеллектуальнэ зэпеуэхэр;

• школьнэ,къалэ,республиканскэ олимпиадэхэр;

• кружокхэр;

• исследовательскэ,проэктнэ,поисковэ лэжьыгъэхэр.

Исследовательскэ лэжьыгъэм сабийхэм я зэфIэкIыр нэхъ наIуэ къещI икIи абыкIэ сыт и лъэныкъуэкIи зебгъэужь хъунущ.