МКОУ «Сурхачинская СОШ»
Литературала гьаргси дарс.
6 класс
Тема: Р. Адамадзиевла
«Ургуба».
Учительница: Хасаева Айзанат Кизимовна.
2020 г.
Дарсла тема: «Ургуба» Р. Адамадзиев.
Дарсламурадуни:
1.Багьуди ахъбурцниламурад:
Поэтла гIямруличилваилала«Ургуба» бикIуси
назмуличилдурхIни тянишбарни;
мез жагадирути гIягIниахълумидаргни;
назмула тема, идея белгидарни.
2.Бяркъ бедлугниламурад:
Эстетикалашалсибяркъкагахъни
ВатIайчи, тIабигIятличи, бузериличипахрубирни.
Дарсла гIягIниахълуми:
Даргалалитературала 6 класс Р. Адамадзиевласурат, журнал «ЗурхIяб», «Замана»газета, пейзаж,сурат, карточкабисуратуни, магнитафон, хъубзарла гIягIниахълуми (дураз, мирш,къялкъя), чумалжураладухълуми (гуржи гIяби, анкIи, сусулвацархIилти).
I.Дарслабашри:
Организационный момент – Салам, дурхIни вадакIибти гIяхIли.
-Наб ГIяшура МяхIяммадрасуловна бикIар, рузулира КIишала гимназиялизир, дарган мезла ва литературала дурсри кадирхьули.
-НушанибирехIе даргалалитератураладарс.
2. Учительлаихтилат:
Даргалалитератураличила, поэзияличилагьанбуршухIели, дилауркIиличицаишгъунамешубуцбашар: дахъалмиллатунарДагъисталитературалажагадешлаварачанничи.
Ил варачаннацакьяли,цархIилтазибад декIарбулхъуси, сунеларангра, тIамара, макьамрасабира хIеркIсаби.
Ил хIеркIчебирцIулисабисагатидиштIати хIуркIба. Иличиблисунела цIакьимцIабирулисаби.
Илисбикьридешдирули сари даргалапоэтуналаназмуртанира. ИлдигъунталалугIилизибадсаби: (БучIантазибурахъес)
А. Каймаразов, Р. Рашидов, М. ХIямидоввацархIилтира. ИшбархIи нушадарсличирцагьатIи даргалапоэтличилтянишдирихIе.
3.Р.АмадзиевлагIямруличилакъантIли бурес:
1.Халкьли гIямрулушухIели, берхIилинурлашалашалалишаладирухIели,гIямруличигIяшикьли,булбултидучIухIели,1935 ибилдуслизивУбяхIМулебкIилашилизивхъубзарлахъалибарглизивакIуб.Агь, балагьладургъби!Дургъбанинургъбидиркьу, адамталахIидархти.
Дургъбалавайдешличебуркъуб, заманалисшилизивадарукьесМикIхIилашилизибсидетдомлизи. Иларилини 7 класстамандариб. ИлалагIергъиСергокъалалапедучилищеваДагъистапачалихълаУниверситетделчIун. Чумалдусучительлиузуликалун. 1965 дусличивадвехIихьилиР. Адамадзиевузиб«Замана»газетализив.
Р. Адамадзиевпоэт, прозаиксагатигIямручеряхIдирансай. Лерилаладурадухъунтижузи: «Умут», «Гъира» вацархIилти .
СелизибсабиРажаблапоэзияла цIакь?
-Селрайчибгьалабпоэтланазмурти гIямрулашал хIекьти сари. Сай – алавти гIямрулизирадкайсути сари темаби.
Поэтланазмурти, хабурти, очеркуни«Замана»газетала, журнала бяхIяназирдурадулхъулидирар. ИлаладалуйтиназмуртидучIули сари мекъ-сяхIбатличир, арши – мурала хIянчилизиахъибхIели, адамтаничулабузерикункбиахъес, гIямруталихIчерти детаахъес.
4.МагнитафоннабелкI-далай.
Ихтилат: - Суал. Селичиласабидалай?
- Жаваб. Ургубаличила.
- Суал. Ургуба се саби, балулрая хIушани?
- Се сари духълуми…?
5. УчительлиназмууркIиличиб буру
ХIела лигIматуни
Гибсисабинабкьуват,
Дусли хIяйнабухъабну
Халкьлис хIела баракат.
Галгалакьялубачи
ГьаршдукI-сирибаршили,
Даглаванчериулра
Неш, иршулиаршили.
Арцантаниусахъес
Наблайла бучIусири,
Нешлискьадин цIуэрли
Сиригардбирусири.
Амма гIямрударсдариб
(Шел дусвирулри хIилхIи),
«Дергъ» ибси дев баибну
УргубалацабархIи.
6. Назму бучIа дурхIнани (2 учениклизи бучIахъуцаназму)
7.Сагати дугьбачилбируси хIянчи
НигIматуни – лебдеш,давла, баракат
ГьаршдукI-сири-виштIасикатесбарибси
ГIяби – гуржи гIяби (ванзалаудираддашути сари)
6. 1) Назму бучIа дурхIнани (гьарраученикли, тахта - куплет) бучIахъу,илаламягIна белгибиру (тема, идея).
2)Произведениелизирсегъунтиобразунилера?
-ТIабигIятла,адамла.
3) БухIнабуцкъантIли чеббуру (цаучениклизи).
4) а) Сунела тематика хIясиблиназмуличимешусисегъуна произведение баладаяв?
Буру чулибалуси.
Учительлира буру.
Б) КIинайсхьарбиу
-Уруслапоэзиялизирадчиди произведение гьанбушесдирудаяв?
-Есенина, ТютчевлавацархIилти.
7. ЛукIниладарслабархбас.
1. Произведениела бекIмягIна бурни.
1)АвторлиургубачебяхIбирни;
2)ГIямрудаимдаресхьулчилибиъни.
8. Суратуни – карточкабичедаахъес.
-Суратуначивадпикридиресбагьирабивабуралаби. Масала: канилибуган, къакълидурадушан (дуразлагъаб).
8. Дарскагахъни
ГьаннанушаниахтадибирехIе дарсличибсагаси се багьуррал.
Ил багьниладарсдурабуркIехIе.
Учитель:
-ДурхIни, дигахъадаявпроизведениелаавторличил
тянишдиэс?
Ученикуни:
-Дигахъира
Автор:
-Айзурлигъайухъун, вабуриб
сунелатворчестволичила.
9.Тесты (Учительли хIянчидурабуркIу)
Р.АдамадзиевакIубсидус:
а) 1935
б) 1941
в) 1930
2. Р.АдамадзиевакIубси ши:
а) ХIурхъи
б)УбяхIМулебкIи
в)ГIяймаумахIи
3. «Ургуба» назмур гIямрулачидиманзилличила хIяланииргъахъули:
а) жагьдеш
б) ухънадеш
в) дурхIядеш
4.Р.Адамадзиевла «Ургуба» чилашайзибадназмубурули:
а) авторла
б) нешла
в) зилантала
5.Р.Адамадзиевла назмулизирахъдурцутитемаби:
а) ватIайчила
б) бузериличила
в) дургъбачила(3-ра тема)
6.МицIирси ахIенси секIайчимицIирти секIа,адамталалишантихасдарилибурнилис
а)олицетворение
б)метафора
в)гипербола
IV.Дарсла итог:НушаИшбархIи селичилагъайдикIулидуира?
Гапбарес, гIяхIил бажардибикибти бучIантас«5» Кьиматуникадатес.
ХIергъибсиаргъахъес. БучIанталасуалтасжавабтидедни. Хъ/хI. А.Гъ. гIям-ла
-6-
8