| Язучы Факил Ми?нем?х?мм?т улы Сафин (?д?би псевдонимы — Факил ?м?к) 1954 елны? 2 гыйнварында Татарстанны? М?слим районы ?м?к?й авылында туган.
Факил кечкен?д?н ?д?бият, с?нгать бел?н кызыксынып ?с?. Бишенче класста укыганда шигырьл?р, д?реср?ге, эпиграммага тартым тезм?л?р яза башлый. Беренче шигырьл?ре, урта м?кт?пне т?мамлагач, район газетасында басылып чыга. Уку елларында, барлык яшьт?шл?ре кебек ?к, ??йге-к?зге чорда колхозда эшли, й?кче, к?т?че, комбайнчы ярд?мчесе ??м башка хезм?тл?р башкара. М?слим районы К?б?к урта м?кт?бен т?мамлагач, колхозда механизатор булып эшли башлый. Минз?л?д? шоферлык ??н?рен ?зл?штер?. 1972—1974 елларда армия сафларында хезм?т ит?. Ерак К?нчыгышта, Кытай чигенд? хезм?т итк?нд? д? и?ат эшен туктатмый. Армияд?н кайту бел?н райондагы и? зур «Михайловка» совхозында комсомол оешмасы секретаре, бераз со?рак республикада ?рн?к саналган Иске Карамалы м?д?ният йорты директоры вазифаларын башкара. ?мма югары белем алу тел?ге к?члер?к булып чыга, Казан д??л?т университетыны? тарих-филология факультетын т?мамлый ??м гомерен м?гариф, м?гъриф?тчелек эшен? багышлый.
Укыту эшч?нлеге М?слим районы Октябрь авылында башлана. Гаил? корып ?иб?рг?ч, туган авылына кайта ??м м?кт?пт? ?д?бият, тарих, х?рби белем нигезл?рен укыта, 1981 елда Октябрь м?кт?бенд? эшл??че укытучылар аны ?з м?кт?пл?рен? директор итеп чакырып алалар. Бернич? елдан ул райондагы и? зур саналган Татар Б?л?р урта м?кт?бен? директор итеп билгел?н?.
Язмыш Факил Сафинны 1984 елда Чаллы ш???рен? алып кил?. КамАЗны? автомобильл?р ?ыю заводында, баш конвейерда слесарь-?ыючы, бригадир, мастер булып эшли. Эш д?веренд? I нче класслы мастер, КамАЗны? Мактау тактасына кертел?, Минавтопром буенча ?и??че була. 1988 елда Чаллыны? Автозавод районы м?гариф б?леге Ф. Сафинны укыту эшен? чакыртып ала. Ул ш???рне? 24 нче, 18 нче м?кт?пл?ренд? тарих укыта. Ш???р тарихында беренче м?рт?б? рус телле балаларга 8 нче сыйныфларга кад?р «Татар халкыны? тарихы, ?д?бияты, м?д?нияте» диг?н я?а ф?н-д?ресл?р укыта башлый. Бераздан Тукай район м?гариф б?леге карамагына ?иб?рел?. Тик и?ат эше тынгылык бирми. Шул елларда аны? исеме ш???р матбугатында к?рен? башлый.
1990 елда Факил Сафин, укучыларга ?м?к псевдонимы бел?н танылган язучы, шагыйрь ?з чорында данлыклы «Та? йолдызы» газетасына баш м?х?ррир урынбасары булып эшк? кил?. Авыр икътисади буталыш башланган елны газетаны? абруен к?т?р?г? зур к?ч куя. 1991 елны? февраленд? Факил КамАЗ радиосыны? татарча тапшырулар редакциясен? эшк? к?ч?. Беренче Татарстан президентын сайлаган чорда Ш?ймиев Минтимер Ш?рип улыннан ш???рд? и? беренче татарча интервью алган кеше ул була.
Ул к?нн?рд?, аннан со? Чаллыда Факил Сафинны? и?атын яклаучылар, а?а фатиха бир?чел?р арасында танылган ?дипл?р Газиз Кашапов, Кадыйр Сибгатуллин була. Х?ниф Х?снуллин аны? шигырьл?рен ?ыйнап М?д?ррис ?гъл?мов-ка Казанга ?иб?р?. К?п т? ?тми, «Ш??ри Казан» газетасында шагыйрь Факил ?м?к исеме п?йда була, бер б?йл?м шигырьл?ре басылып чыга. Аны? республикада таныла башлавы була бу.
1991 елны? август аенда Факил Сафин «Аргамак» журналына проза, шигърият б?леген? м?х?ррир итеп чакырыла. Беренче санны ?зерл??д? катнаша, журналны саклап калу ?чен зур к?ч куя ??м, 1993 елны? к?зенн?н ?аваплы с?рк?-тиб итеп билгел?нг?нн?н со?, «Аргамак» журналы эчт?леге, тышкы биз?леше бел?н республика басмалары арасында алдынгы урынга чыга.
1995 елны? гыйнварыннан Факил Сафин ш???р м?гариф идар?се т?къдиме бел?н Чаллы педагогия колледжына ?д?бият укытырга кит?. Укыту-т?рбия эшенд?ге ?зг?решл?р, я?а технологиял?р, методикалар барлыкка кил?, я?алыкка омтылу ш???р ?ит?кчел?рен Чаллыда ф?нни-методик журнал чыгару фикерен? эт?р?. Я?а журналны оештыру Факил Сафинга й?кл?н?. «Ф?н ??м м?кт?п» журналы 1996 елны? октябрь аеннан чыга башлый.
?д?биятка Ф. Сафин бай «к??ел тарихы», тормыш т??риб?се булган х?лд? килеп кер?. Беренче ?с?рл?ре бел?н ?к укучыларны? игътибарын яулап ала, тиз арада ?с?рл?ренд? ф?лс?фи б?тенлекк? иреш? алган ?зенч?лекле язучыларны? берсе булып таныла.
Факил Сафин — «Со?гы к?з» (1989), «Г?л?и?ан» (1994) повестьлары, «Биек тауны? башларында» (1999) романы, «Саташып аткан та?» (2002) роман-трилогиясе, к?п санлы хик?ял?р, Кадыйр Сибгатуллин, Р?шит Б?ш?р, З?лф?т, М?д?ррис ?гъл?мов ?.б. ?дипл?рне? и?атлары буенча ф?нни эзл?н?ле, т?нкыйди м?кал?л?р; публицистик язмалар, шигырьл?р, эпиграмма, пародиял?р авторы.
2000 елны? к?зенд? ул Казанга «Казан утлары» журналына б?лек м?дире итеп эшк? чакырыла. ?мма Чаллыда ?д?би-н?фис журнал оештыру уе тугач, ш???р хакимияте ??м Татарстан Язучылар берлеге ?ит?кчелеге бу эшк? Факил Сафинны т?къдим ит?л?р (2001). Ул кыска гына вакыт эченд? «М?йдан. Чаллы» дип исемл?нг?н, х?зер инде халыкка билгеле ?д?би-н?фис, и?тимагый журнал оештыра, а?а у?ышлы ?ит?кчелек ит?.
Факил Сафинны? ?ыр-музыка ?лк?сенд?ге эшч?нлеге д? игътибарга лаеклы. Бигр?к т? балалар ?ырын ?стер?г? зур ???мият бир?. Ш???р ?зешч?н композиторлары арасында ул, беренчел?рд?н булып, Казанда Татарстан Президенты Аппараты, «?ыен» фонды ?тк?рг?н балалар ?ырлары конкурсында катнашып лауреат булды.
Чаллы ш???ренд? ?тк?рел? торган Республика «Тургай» ?ыр фестивален оештыруда турыдан-туры катнашты, бу фестивальне? беренче ?и??чесе булды (?зешч?н композиторлар арасында).
Факил Сафин — Чаллыда и? т??ге балалар и?ат т?г?р?кл?рен башлап ?иб?р?чел?рне? берсе. Ш???р «Балалар и?ат ?з?ге»нд? шигырь т?г?р?ге ?тк?реп й?рг?н чагында, ул «К?меш кы?гырау» газетасын оештыру фикерен? кил?. К?п каршылыклар аша бу газета оешып, тиз арада балаларны? яраткан басмасына ?верел?. Ул балалар ?д?биятында да актив эшли. Аны? балалар, яш?смерл?р ?чен заман сулышын тоеп, алар психологиясен тир?нтен белеп язган ?с?рл?ре «Сабантуй», «К?меш кы?гырау» газеталарында, «Салават к?пере», «Ялкын», «М?йдан» журналларында даими басылып кил?. 1994 елда курчак театрлары ?чен Ю. Чеповецкийдан т?р?ем? итк?н «Тычкангали ??м Мырауб?к» дип аталган спектакльне балалар яратып карыйлар. Чаллы язучылар оешмасы р?исе урынбасар
ы, «Л?йс?н» ?д?би-и?ат берл?шм?се ?ит?кчесе (1999—2002) буларак та Ф. Сафин яшь ?д?би к?чл?рне т?рбиял??г? зур ?леш керт?.
Факил Сафин — Татарстанны? атказанган м?д?ният хезм?тк?ре (2004), Татарстан Язучылар берлегене? Гаяз Исхакый исеменд?ге премиясе лауреаты (1999), 1996 елдан Язучылар берлеге ?гъзасы. |
302
133 274 
