Предложенидин членар тушир гафар.

МКОУ «Новоаульская СОШ имени Исмаилова А.Р.

Лезги ч1алай ачух тарс

«Предложенидин членар тушир

гафар. Обращение »

8 класс

Гьазурайди ва тухвайди:

лезги ч1алан ва литературадин муаллим

Набиев М.Н

Лезги ч1алай ачух тарс

Тема :

«Предложенидин членар тушир гафар. Обращение»

8 класс

Мурад-метлеб:

1) предложедин членар тушир гафарик вучар акатзават1а чирун ; 2)обращенидин ва обращение квай предложенида ишлемишзавай пунктуациядин лишанрин гъавурда тун;

3)текстинай обращенияр жагъуриз хьун.

Тарсунин тадаракар: учебник, доска, плакат, кроссворд,карточкаяр.

ТАРСУНИН ФИНИФ.

1. Тарс тешкилун.

2. К1валин к1валах ахтармишун.

а) Гафар падежриз дегишарун.

Ас.п. к1вал цуьквер вах

Акт.п. к1вали цуьквери ваха

Тал.п. к1валин цуькверин вахан

Гун.п. к1вализ цуьквериз вахаз

Сек. 1. к1вале цуьквера ваха

2 к1валел цуькверал вахал

3 к1валив цуькверив вахав

4 к1валихъ цуькверихъ вахахъ

5 к1валик цуькверихъ вахак

Къакъ 1. к1валяй цуькверай вахай

2 к1валелай цуькверилай вахалай

3 к1валивай цуькверивай вахавай

4 к1валихъай цуькверихъай вахахъай

5 к1валикай цуькверикай вахакай

Ар. 1. к1валелди цуьквералди вахалди

2 к1валивди цуькверивди вахавди

3 к1валихъди цуькверихъди вахахъди

4 к1валикди цуькверикди вахакди.

б ) 3-аялди карточкадай к1валахда ( Предложенида герек пунктуациядин лишанар эциг, синтаксический разбор ая)

1-аял. . Вири эркек диши гъвеч1и ч1ехи субботникдиз экъеч1на.

2-аял. Хъуьт1уьз Риза чладагьатай к1езри хьиз к1валяй экъеч1

хъийидачир.

3-аял. Векьера ник1ера заводра фабрикра виринра к1валах ргазва.

в ) Амай аялрихъ галаз алатай тарсарай тикрарунин к1валах тухуда.

-- Предложенидин кьилин членрик гьибур акатзава?

--Кьвед лагьай дережадин членар лагь.

--Са жинсинин членар квез лугьуда ва герек пунктуациядин лишанар

гьибур я ?

-- Причастидин оборот квез лугьуда?

-- Деепричастный оборот квез лугьуда ?

( аялрин жавабар)

г ) Тестовый к1валах тухуда.

1. Ибара тушир гафар къалура.

а) гъвеч1и к1вал ; б) кьакьан ва лацу; в) к1евиз катна.

1. И гафарин жуьтерикай ибара гьим я ?

а ) хуьре ва шегьерда; б) руша лагьана; в) чими югъ.

1. Секинвилин 2-падежда авай гаф къалура.

а ) бубадиз ; б) ктабдал ; в) тарце .

1. Творческий к1валах .

Агъадихъ ганвай гафар причастийриз ва деепричастийриз элкъуьра.

Ксун (ксай , ксайла); рахун (рахай, рахайла,рахаз-рахаз); к1елун (к1елай, к1елиз-к1елиз); чуьхуьн (чуьхвей, чуьхвейла); къачун (къачур, къачурла).

1. Ц1ийи темадин гъавурда тун.

Предложенида , аялар, бязи гафар я са суалдиз жаваб гудач, я абур маса гафунилай аслу яз жедач. Гьавиляй абур предложенида членарни туш. Лезги ч1ала ихьтин гафариз обращение ва аралух гафар лугьуда.

Къе чун, балаяр, обращенидал акъвазда. Рахазвайда вичин фикир, гузвай хабар ва я теклиф нихъ элкъвена лугьузват1а къалурдай сад ва я са шумуд гафуниз обращение лугьуда. Месела :

Ам, Надир стха, багъдиз фенва.

Играми вах! Вуна закай фикирар ийимир.

Вуна фена дидедиз куьмек це, чан руш.

Мисалрин куьмекдалди пунктуациядин лишанрин гъавурда твада.

Чирвилер мягькемарун.

122-тапшуругъ -к1елзавайбуру куьмекдалди тамамарда.

Аялри обращенияр кваз предложенияр туьк1уьрда.

Машгъулардай тапшуругъ ( кроссворд ац1урда ).

Дуьз ц1ар.

2. Гьафтедин сад лагьай югъ. ( ислен ).

5. Кьвед лагьай дережадин член. (определение).

7. Къачурт1ани - гаф гьи наклоненида ава? (къаршивилин).

Тик ц1ар л 1 Глаголдин кьет1ен са форма. (масдар ).

3. Ц1айдин мурз . ( ялав ).

4. Туькьуьл - гафунин антоним. (ширин ).

6. Агьвалат - гафунин синоним. (дуьшуьш ).

Тарсунин нетижа кьун .

1. Аялриз тарсуна вуч чир хьанат1а тайинарда.

2. Ни гьик1 иштирактат1а килигна , къиметламишда.

К1валин к1валах.

122-тапшуругъ (2-пай) - кхьиз.

58 - хуралай чириз.