Презентация к уроку "Илем улы -батыр Салауат"

Һаумы, ҡояш! Һаумы, дуҫым!

Һаумыһығыҙ,уҡытыусым!

Һаумыһығыҙ,хөрмәтле ҡунаҡтар!

Ҡояш! Һауа ! Тыуған ер!

Миңә йән тыныслығы бир...

Мин сәләмәт. Мин матур!

Салауат кеүек батыр!

Сәләм ебәргәнһең йыраҡтарҙан,

Алыҫ ҡитғаларҙан күп сәләм,

Ләкин һиңә яуап яҙыр өсөн

Ала алманым ҡулға мин ҡәләм.

Урал ҡаяларын төйәк иткән

Аҡ ағуна инең һин илдә,

Тыуған еркәйенә ҡот килтергән

Юртаҡ аттай инең һин илдә.

Ләғнәт уҡый-уҡый дошмандарға,

Алдым әле ҡулға мин ҡәләм.

Етеҙ елдәй барып етһен ине

Ватаныңдан һиңә күп сәләм

Р. Үтәшева

С әләм ебәргәнһең йыраҡтарҙан,

А лыҫ ҡитғаларҙан күп сәләм,

Л әкин һиңә яуап яҙыр өсөн

А ла алманым ҡулға мин ҡәләм.

У рал ҡаяларын төйәк иткән

А ҡ ағуна инең һин илдә,

Т ыуған еркәйенә ҡот килтергән

Ю ртаҡ аттай инең һин илдә.

Л әғнәт уҡый-уҡый дошмандарға,

А лдым әле ҡулға мин ҡәләм.

Е теҙ елдәй барып етһен ине

В атаныңдан һиңә күп сәләм

Р. Үтәшева

Акростих –әҙәби норма. Һәр юлдың, ғәҙәттә, беренсе хәрефе берәй һүҙ, һүҙбәйләнеш, һөйләм, хатта мәғәнәүи текст төҙөй. Акростих –бағышлау – беренсе хәрефтәрҙән һүҙ уның адресатын асыҡлаған.

Илем улы – батыр Салауат.

Мин үлмәнем әле, башҡорттарым,

Тере рух мин һеҙҙең йөрәктә.

Дауамы мин батыр тамырының,

Күрәһегеҙ мине бишектә...

С.Юлаев.

Һүҙлек менән эш:

Тормош- жизнь

Ижад- творчество

Сәнғәт- искусство

Һәйкәл-памятник

Шәхес- личность

Һоҡланғыс- восхитительный

Бөйөк-великий

Сәсән –һүҙ оҫтаһы, сказитель

Яугир –воин

Милли –национальный

Мәңге –вечный

Мәңгеләштереү -увековечивать

• Салауат -кем ул?
• -Ни өсөн Салауат беҙҙең күңелдәрҙә йәшәй?
• Ни өсөн беҙҙең ғорурлығыбыҙ?

Һорауҙар:

1.Башҡорт халҡының милли батыры Салауат Юлаев ҡасан һәм ҡайҙа тыуған?

-Салауат Юлаев 1754 йыл Ырымбур губернаһы Өфө провинцияһы Шайтан –Көҙәй волосы Тәкәй ауылында тыуған.

2. Атаһының исеме кем?

-Атаһы -Юлай Аҙналин.

3. Юлай Аҙналин кем булған?

-Ул старшина булған.

4. Салауат Юлаев уҡырға һәм яҙырға кемдән өйрәнә?

-Уҡырға һәм яҙырға әсәһенән өйрәнә.

5. Емельян Пугачев Салауатҡа ниндәй хәрби дәрәжә бирә?

-Салауатҡа полковник, бригадир дәрәжәһен бирә.

6.Салауат Юлаев нисә йәштә старшина вазифаһын башҡара?

-17 йәшендә старшина вазифаһын башҡара.

7.Милли батырыбыҙ нисәнсе йылда һәм ҡайҙа вафат була?

-1800 йылда Рогервикта вафат була.

8.Нисә йыл каторгала була?

-24 йыл.

9.Салауат Юлаев һәйкәленең авторы кем?

Ул нисәнсе йылда асыла?

-Һәйкәлдең авторы –Сосланбәк Тавасиев. Ул 1967 йылда асыла.

Салауаттың ижад емештәре

1.Төнгө тынлыҡ. Ағаслыҡта

Һандуғас моңо.

( “Һандуғас “ С.Юлаев)

2. “…Һине маҡтай йырҙарым,

Һине данлай йырҙарым…”

(“Уралым”)

3 “…керпек тә ҡаҡмай үткәрҙем

Ошо төндө мин.”

(“Тирмәмдә”)

4.”…Ҡарлуғасҡай ҡошто үлтергәнсе,

Бер дошмандың йәнен өҙһәсе.”

(“Уҡ”)

5. Юлһыҙ ғына ерҙән юлдар ярып,

Ҡайтып киләм, тауҙар артылып.

(«Юлһыҙ ғына ерҙән юлдар ярып»).

6. Ыласындан да бейек оса торған

Ҡош батшаһы — ҡыйғыр бөркөт бар.

(“Егеткә”)

7. Зөләйха, һин ергә ингән хур ҡыҙы,

Күҙҙәреңдә балҡый Зөһрә йондоҙо.

(«Зөләйхә»)

8. Минең тыуған ҡырҙарым,

Балдай татлы һыуҙарым..

(Тыуған илем).

9.”Заманалар булған элгәре,

Булған илдең батыр улдары.

Баш етмәҫлек эштәр эшләгәндәр,

Бөтә ғаләм белгән уларҙы.”

(“Яу”)

Салауат Юлаев

әҙәбиәттә

уның исеме менән

сәнғәттә

Мәҡәлдәр.

Батыр яуҙа …

һынала.

Егет үҙе өсөн тыуа,

Ата улы - …

иле өсөн үлә.

Батыр үлһә лә, …

Ватан улы.

Батыр егет –яу күрке, ...

уның даны ҡала.

сәсән егет -дау күрке.

Исеме йөрәктәрҙә

Салауат Юлаев һәйкәле

-Гербта Салауаттың һыны мәңгеләштерелгән .

- Малаязда музей.

-Салауат Юлаев хоккей командаһы

- С.Злобиндың Салауат тураһында яҙған беренсе китабы

-Салауат Юлаевтың шиғырҙар һәм йырҙар китабы.

-Салауат Юлаев ордены

-1967 йылдан башлап Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы булдырылған.

-Салауат йыйыны – йолаға әүерелде.

-Салауат ҡалаһы

Салауат Юлаев һәйкәле

Малаязда музей

Салауат Юлаев хоккей командаһы

1967 йылдан башлап Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы булдырылған

С.Юлаев

проспекты

баһадир

сәсән

яугир

шағир

шәхес

батыр

ҡурайсы

Салауат Юлаев

Салауат

Көслө, ҡыйыу, батыр

Һуғышҡан, көрәшкән, халҡын яҡлаған

Салауат –башҡорт халҡының милли батыры.

Кем?

Ниндәй?

Ни эшләгән?

Һығымта:

Салауат кеүек батыр егеттәр

һәм ҡыҙҙар булып үҫегеҙ!

Илебеҙ күгендә йондоҙ булып

балҡығыҙ!