Презентация к уроку "Х1етал-металш"

Нохчийн халкъан барта кхолларалла

Х1етал-металш

Хьехархо – Астамирова А.А .

Урокна 1алашо:

• Дешархойн хаарш зер. 1амийнарг карладаккхар;
• х1етал-метал фольклоран кегийрачу жанрех цхьаъ хилар довзийтар;
• г1иллакх-оьздангаллица кхетош-кхиор.

Ойла т1еерзор

• «Шен ненан сий лардечо Даймехкан сий а лардийр ду»
• «Б1аьргана гинарг тешаме ду лергана хезначул а»
• «Аьхка мало йиначо 1ай хало хьоьгу»

(кицанийн маь1на даста)

Актуализаци

Керланиг довзийтар

Ширачу заманахь дуьйна кицанаш, х1етал-металш, туьйранаш кхуллуш схьадеана вайн халкъ.

Нохчийн барта кхоллараллин цхьа тайпа ду х1етал-металш.

Х1етал-металшний, кицанашний юккъехь башхаллаш ю:

• Х1етал-металехь кхечу кепара алар х1уманаш тарйина ц1е яккхарца ду, ткъа кицанехь иза довзуьйтуш гойту;
• Х1етал-метал, шина стага олуш санна, диалоган кепара лела (хаттар – жоп), ткъа кица цхьана стага далош хуьлу.

Х1етал-металш

• Х1етал-метал хаийла хьуна: хина т1ай, некъана накъост. (Говр.)

• Х1етал-метал хаийла хьуна: дийнахь – эла, буьйсана – лай. (Ж1аьла.)

Х1етал-металш

Х1етал-метал хаийла хьуна:

говрал лекха,

ж1аьлел лоха. (Нуьйр.)

Бешшехь, аьчках со бина,

Куьйгаш когаш ца дина,

Коьрте кхаччалц аннех бетта,

Къа ца хеташ ж1ов т1е етта. (Хьостам.)

Х1етал-металш

• Чкъургаш а яц, когаш а бац, амма хехкина доьду (Х1ордкема)

• Х1етал-метал хаийла хьуна: ге чохь ц1е йолу аьчкан говр, йол а ца йоьху, амма оху, доь, хьокху. (Трактор.)

Х1етал-металш

• Даим юуш, цкъа а ца юзуш (хьер).

• Йоьдуш – яьсса, йог1уш – юьзна (к1удал).

Х1етал-металш

• Лаца т1ам а бац, х1отто бух а бац (х1оа).

• Хи чохь беша т1улг (шекар).

Кхечу къаьмнийн х1етал-металш

Подкованы ноги,

Бежит по дороге:

Грива дугою,

А хвост метлою.

С хозяином дружит,

Дом сторожит,

Живёт под крылечком,

А хвост колечком.

Кхечу къаьмнийн х1етал-металш

Из этой хрупкой «норки»

Пробьёт цыплёнок шторку

И выскочит наружу,

Чтоб маму обнаружить!

Я бел как снег,

В чести у всех,

Я нравлюсь вам,

Но вред зубам.

Х1етал-металш

На чужой спине едет,

А на своей груз везёт.

Любопытный, длинный Нос, То согнётся как вопрос, То залезет в деревяшку, Оставляя лишь фуражку.

Баркалла !!!

Хьоме бераш !!!