Презентация по биологии

Сабақ тақырыбы:

« Пассивті тасымалдау механизм і »

Жасуша мембранасы арқылы заттар тасымалдауының типтері

Сабақтың мақсаты:

Жасуша мембранасы арқылы заттар тасымалының әр түрлі типтерінің механизмдерін түсіндіру

Бағалау критерийлері:

• Жасуша мембранасы арқылы заттардың тасымалдануын сипаттайды.
• Мембрананың өткізгіштік қасиетін түсіндіреді.
• Пассивті тасымал түрлерін ажырата алады.

Мембрана функциялары

• Қорғағыштық.
• Тірек.
• Шектеуші.
• Жасушалар арасында байланыс орнату.
• Биохимиялық реакциялардың өту орны
• Тасымалдаушы.
• Жасуша мен сыртқы орта арасындағы метаболизмнің реттелуі.
• Рецепторлік.

Мембрана қасиеттері

Мембраналар таңдаулы өткізгіштік сипатына ие,

яғни белгілі бір заттарға жақсы өткізгіш

  немесе молекулаларға және басқаларға толық

емес немесе өткізбейтін заттарды тасымалдау үшін

энергияны пайдалану қажеттілігіне

қарай ажыратылады:

Тасымалдау түрлері

Пассивті тасымалдау

Активті тасымалдау

Энергиясыз жүретін заттардың тасымалдануы

Энергия шығындарымен жүретін заттардың тасымалдануы

Жарғақша арқылы тасылалдау

Белсенді

Енжар

Қарапайым дифузия

Калий-натрий насосы

Экзоцитоз

жеңілдетілген диффузия

Эндоцитоз

Мембраналық пакеттерде тасымалдау

Осмос

Фагоцитоз

Пиноцитоз

Пассивті тасымалдау

Пассивті тасымалдаудың түрлері

Липидті қабат арқылы заттардың тасымалдануы (қарапайым диффузия)

Арнайы тасымалдау протеиндері арқылы заттардың тасымалдануы (жеңіл диффузия)

Мембраналық арналар арқылы заттарды тасымалдау

Пассивті тасымалдау

Қарапайым диффузия - заттардың тікелей липидтік қабат арқылы тасымалдануы. Ол арқылы полярлық емес немесе шағын зарядталмаған полярлы молекулалардың газдары өтеді. Молекула неғұрлым аз және майда еритін болса, онда ол мембранадан тез өтеді.

Мембранадан судың тасымалдануы

Мембраналар арқылы судың диффузиясы осмос деп аталады. Су липидтік қабат арқылы өте тез өтеді. Себебі оның молекуласы кішігірім және электрлік бейтарап.

Сондай-ақ, аквапориндер - мембрана арқылы судың жылдам өтуін қамтамасыз ететін нәруыздар.

Пассивті тасымалдау

Мембраналық арналар арқылы диффузия. Зарядталған молекулалар мен иондар ( Na +, K +, Ca2 +, Cl-) қарапайым диффузия арқылы липидті қабат арқылы өте алмайды, бірақ олар әртүрлі арналарды құрайтын,

арнайы арна

қалыптастыратын

ақуыздардың

болуына байланысты

мембрана арқылы

өтеді .

Пассивті тасымалдау

Жеңіл диффузия - әртүрлі молекулалардың немесе туыстас молекулалардың топтарын тасымалдауға жауапты арнайы тасымалдаушы протеиндердің көмегімен заттарды тасымалдау.

Олар берілген заттардың молекуласымен өзара әрекеттеседі және оны мембрана арқылы өткізеді.

Осылайша, қанттар, аминқышқылдар, нуклеотидтер және басқа да көптеген полярлы молекулалар жасушаға тасымалданады.

Алмасу диффузиясы

Заттарды тасымалдаудың бұл түрінде мембрананың екі жағында орналасқан бір заттың моллекулаларының озара алмасу жүреді.

«Осмос» « Диффузия» «Мембрана» болып 3 топқа бөлінеді. 1 топ тапсырмасы: Қажетті сөздерді қолданып диаграмманы толтырыңыз

Бағалау критерийлері

• Осмос түсінігін біледі
• Биологиядағы осмос пен диффузияның айырмашылығын анықтайды.
• Заттар тасымалының үш түрін салыстыратын диаграмма құрады.

2 топтың тапсырмасы. Пассивтік тасымаладу түрлерін диаграммада жазыңыз

Кестенің 1 бөліміне: тасымал түрін

2 бөліміне: тасымалданатын заттардың атын

3 бөліміне : Ерекшелігін жазыңыз

Бағалау критерийлері

• Қарапайым диффузия түсінігін біледі
• Үш түрлі тасымал салыстыратын кесте құрады
• Тасымалданатын заттардың атын атайды және ерекшелігіне тоқталады.

3 топтың тапсырмасы Кестені толтырыңдар.Мембрана арқылы заттардың тасымалдау түрлері

Белгі

Қарапайым диффузия

Анықтамасы

Жеңілдетілген диффузия

Тасымалдау типі

Осмос

Ерекше тасымалдаушы нәруыздардың болуы

Na + -K + - насосы

Тасымалданатын бөлшекке мысал

Мембраналық пакеттерде тасымалдау

Бағалау критерийлері

• Жасуша мембранасы жайлы түсінік береді.

• Мембрана арқылы заттардың тасымалдау түрлерін кестеге толтырады.
• Мембрананың атқаратын қызметін сипаттайды.

Рефлексия «Ұстазға хат»

Бүгінгі сабақты түсінгені және түсінбегені жайлы хат жазады.

Үй тапсырмасы

Негізгі терминдерге сипаттама жазу. Заттар тасымалдау типтерінің классификасын құру.