Презентация по крымскотатарской литературе на тему: "Юсуф Болат. Омюри. «Туфанда къалгъан къой сюрюси» икяеси."

Юсуф Болат. Рассказ «Стадо овец, попавшее в бурю».  «Юсуф Болат. Омюри. «Туфанда къалгъан къой сюрюси» икяеси.

Выполнила:

учитель крымскотатарского языка и литературы

Иззетова Ление Наримановна

Тапмаджа

Чобанларнен чёллерде

Гедже – куньдюз кезем мен

Сют, май, эт, юнъ сизлерге,

Къарап турмай берем мен.

Травку кушает он в поле И гуляет на просторе. Много у него кудряшек,

Потому что он…

ЮСУФ БОЛАТ (1909 – 1986)

«ТУФАНДА КЪАЛГЪАН КЪОЙ СЮРЮСИ» эсеринде Айвазовскининъ мераметлиги

Беш дакъкъалыкъ разминка

• 6-7 яшындан 16-17 яшына къадар балалар ичюн окъув юрту
• Бир акъранда балалар коллективи
• Мектеп одасы
• Балаларнынъ окъув йылындан сонъ раатлыкъ вакъты
• Дерслер арасында раатлыкъ дакъкъасы
• Къышнынъ биринджи айы
• Афтанынъ сонъки куню
• Бабанънынъ агъасы
• Бизим Ватанымызнынъ ады
• Халкъ яраткъан эсерлери

ДЕРС МАКЪСАДЫ:

• Талебелерни белли къырымтатар языджысы,драматургы олгъан Юсуф Болатнен таныш этюв;
• Эдебиятымызнынъ зенгинлигини косьтерюв, онъа урьмет ве севги ашлав;
• XIX асырда яшагъан тарихий шахыс –

ларнен таныш этюв;

• Эдебиятымызнынъ мевзу зенгинлигинен
• таныш этюв;

Белли къырымтатар языджысы, драматургы – ЮСУФ БОЛАТ

• Юсуф Болат 1909 сенеси Къырымнынъ энъ дюльбер кошесинде,Алуштада, фукъаре къорантада догъды.Башлангъыч мектепни битирген сонъ техникумда окъуй, сонъра Къырым педагогика институтнынъ къырымтатар тили ве эдебияткъа болюгине кире ве оны мувафакъиетнен битире.

Языджы балалыкътан эдебияткъа авеслене ,гизледен шиирлер яза эди. Къырымнынъ дюльбер табиатыны ,Алушта этрафындаки эфсаневий ве айнурлы къоджаман къаяларны,дагъларны, сынъырсыз Къара денъизни сейир этип,Юсуф зевкълана,эеджанлана ве хаялларгъа дала эди. Бу дуйгъуларны шиирлеринде ифаде этмеге тырыша эди.

Шаир буюген сонъ озюнинъ эсерлеринде Къырымнынъ аджайып табиатыны,Къара денъизни тасвирледи,онынъ эсерлеринде пек чокъ адиселер ялы боюнда я да денъизде олып кече.Озюнинъ яратыдждылыгъында Юсуф халкъ агъыз яратыджылыгъындан кенъ файдалана.О, пек чокъ икяе, повестьлер, пьесалар, бир къач романлар- «Алим», «Анифе», «Саф юреклер» язды. Онынъ «Арзы къыз» эфсанеси пек меракълы окъула.

Къырымнынъ ялы бою ойле бир дюльбер манзаралы ки, сёзнен тариф этеджек олсанъ, сезюнъ етмез, бакъсанъ- козьлеринъни къамаштыра , акълынъда дженнет багъчалары акъкъында фикирлер пейда ола . Бу аджайип ерлер акъкъында чокъ шаирлер язмагъа ынтылды, ошатып язалмадылар…

Икяенинъ къараманлары:

• Лячин Асан

(Далфидан бойлу, акъыллы, намуслы,

дюльбер, ишкир, шенъ, бойдакъ;

• Аванес агъа

(истидатлы улу рус рессамы, джумерт, мераметли,намуслы инсан)

ЛУГЪАТ ИЧЮН СЁЗЛЕР

• Далфидан бойлу – высокий;
• Туфан - ураган;
• Серке къой - вожак баранов;
• Къоба - пещера;
• Истидатлы - талантливый;
• Джиез - приданое;
• Учурым - пропасть;
• Лячин - сокол;
• Сырым - утёс;
• Къавал - свирель, дудка;
• Беля - беда;

АВАНЕС АГЪА (Иван Константинович Айвазовский)

Айвазовскийнинъ иджады

ЧОБАН АСАН - ЛЯЧИН

СЕРКЕ КЪОЙ

Т у ф а н

СЕРКЕ КЪОЙ

«Туфанда къагъан къой сюрюси». «Стадо овец в бурю» И.К.Айвазовский 1861 с.

Лячин Асаннынъ тою

Лячин Асаннынъ тою

ПЕКИТЮВ

1.Ю.Болат кимдир?

2.О къаерде догъды?

3. Балалыгъы насыл кечти?

4.Биз бугунь насыл икяенен таныштыкъ?

5. Икяенинъ баш къараманлары кимлер?

6.Аванес агъа кимдир?

7. Лячин Асан кимдир?

8.Лячин Асанны Аванес агъанен ким таныштырды?

9.Не ичюн бугунь Асаннынъ кейфиети яхшы? О не ичюн къувана?

10.Бу куню насыл фелякет олып кече?

11.Аванес агъа Алимни не япты? Дарылдымы?

12.Улу рессам Асанны байрамдан сонъ насыл къаршылады? Онъа не деди?

13.Аванес агъаны насыл сёзлернен тарифлемек мумкюн?

14. Бу икяе не акъкъында?

15.Сиз кимни бегендинъиз?

Рефлексия

ЭВ ВАЗИФЕСИ:

Юсуф Болат «ТУФАНДА КЪАЛГЪАН КЪОЙ СЮРЮСИ»

«Туфанда къалгъан къой сюрюси» эсери боюнджа ресим япынъыз.