Презентация урока "Момент силы. Законы момента силы." Физика 6 класс.

OCHIQ DARSIMIZGA XUSH KELIBSIZ!

O’TILGAN MAVZUNI TAKRORLASH

FIZIKA-TABIAT HAQIDAGI FAN.

YANGI MAVZU BAYONI

YANGI MAVZUNI MUSTAHKAMLASH

UYGA VAZIFA

Kuch momenti.Momentlar qoidasi

Reja

Momentlar qoidasiga asoslanib ishlaydigan

oddiy mexanizmlar

Oddiy mexanizmlarning hayotda hayotda

qo’llanilishi.

DARAXT KUNI

Mexanikaning kuchlar ta’siri ostida bo’lgan jismlar yoki jismlar sistemasining muvozanatda bo’lish holatlarini o’rgatuvchi bo’limi “Statika” deb ataladi

Statika so’zi grekcha “statos” so’zidan olingan bo’lib, “ qo’zg’almas” degan ma’noni anglatadi.

Jismning muvozanatda bo’lish holati - Tinch turgan yoki tekis harakat qilayotgan jism holati tushiniladi.

Jismni muvozanatda turishini o’rganishimiz uchun bizga

“ Kuch momenti” degan kattalik zarur bo’ladi.

Kuch momenti-jismga ta’sir qiluvchi kuchni kuch yelkasiga ko’paytmasiga teng bo’lgan fizik kattalikga aytiladi “M” harfi bilan belgilanadi. M=F∙ l

F-kuch l-kuch yelkasi [M]=1N∙m

DARAXT KUNI

Kuch yelkasi- Kuch qo’yilgan nuqtadan,aylaish o’qigacha bo’lgan eng qisqa masofaga kuch yelkasi deb ataladi.

Eng asosiysi!!! Yelkani aniqlashda, yelka uzunligi doimo kuch vektorining yo’nalishi bilan perpendikulyar joylashadi.

DARAXT KUNI

Jism kuch momenti ta’sirida aylanish o‘qi atrofi da buriladi. Bunda jismga ta’sir etayotgan kuch momenti, juft kuch ta’siriga o‘xshash bo‘ladi. Juft kuch deyilganda, yo‘nalishi qarama-qarshi, kattaliklari teng, lekin bir o‘qda yotmaydigan kuchlar tushuniladi.Bunga misol tariqasida avtomobil rulining burilishini keltirish mumkin. Aylanish o‘qi rulning o‘rtasida bo‘lib, unga juft F1 kuchlar ta’sir etadi.Natijaviy kuch momenti rulni bir tomonga burovchi momentlarni o‘zaro qo‘shib topiladi:

+ =

Bu qoida Arximed tomonidan topilgan bo‘lib, momentlar qoidasi deb yuritiladi.

++...=0

Bu qoida Arximed tomonidan topilgan bo‘lib, momentlar qoidasi deb yuritiladi.

++...=0

Jismga ta’sir etayotgan kuch momentlarining vektor yig’indisi 0 ga teng bo’lganda jism muvozanatda qoladi:

Jismga ta’sir etayotgan kuch momentlarining vektor yig’indisi 0 ga teng bo’lganda jism muvozanatda qoladi:

Shunga ko’ra, aylanish o’qiga ega bo’lgan jismlarning muvozanat sharti quyidagicha bo’ladi:

  Momentlar qoidasiga asoslanib ishlaydigan oddiy mexanizmlarga richag, ko‘chmas va ko‘char bloklar, chig‘iriq, vint (domkrat)larning ishlash tamoyili momentlar qoidasiga asoslangandir.

  Momentlar qoidasiga asoslanib ishlaydigan oddiy mexanizmlarga richag, ko‘chmas va ko‘char bloklar, chig‘iriq, vint (domkrat)larning ishlash tamoyili momentlar qoidasiga asoslangandir.

6

DARAXT KUNI

Qadim zamonlardan og’ir narsalarni joyidan qo’zg’atish uchun richaglardan foydalanishgan. Richag bu katta kuchni oddiy kuch bilan muvozanatlaydigan oddiy mexanizm.Tayanch nuqtasiga ega bo’lgan qattiq jismdan iborat.Richaglardan foydalanishdan maqsad jismga kam kuch sarflab boshqa bir joyga qo’zg’atishdir.Bunda richagning biror nuqtasiga tirgak yani tayanch qo’yiladi.Bu nuqta qo’zga’lmas bo’lgani uchun moment markazi vazifasini bajaradi.Shu moment markaziga nisbatan kuchlardan olingan momentlardan foydalanib richagning muvozanat sharti kelib chiqadi .

Bu qonun mexanikaning oltin qoidasi deb yuritiladi .”Agar kuchdan yutsak masofadan yutqazamiz.masofadan yutsak kuchdan yutqazamiz.”

Momentlar qoidasiga asoslanib ishlaydigan

oddiy mexanizmlar

RICHAG

QIYA TEKISLIK

blok

Chig’iriq

vint

pona

BLOKLAR

.

Yuk bilan birga harakat-

Yukni ko’tarish davomida

blok qo’zg’almasdan qolsa,

lanadigan blok ko’char blok

deyiladi. Ko’char blok

u ko’chmas blok deyiladi.

Kuchdan 2 marta yutuq

Ko’chmas blok kuchdan

yutuq bermaydi.

beradi.

6

POLISPAST

Ko‘char va ko‘chmas

bloklardan bir nechtasi o‘zaro ulansa, uni polispast deb ataymiz.

Polispastda n ta ko‘char blok qatnashsa, kuchdan 2n marta yutish mumkin bo‘ladi.

Polispastda n ta ko‘char blok qatnashsa, kuchdan 2n marta yutish mumkin bo‘ladi.

6

QIYA TEKISLIK

Yukli bochkani qiya tekislikdan chiqarish ancha oson.

Biror bir burchak ostida qiya tekislik hosil qilinadi.Bunda mexanikaning “oltin qoidasi” o’rinli bo’ladi.

kuchdan yutsak, yo’ldan,yo’ldan yutsak kuchdan yutqazamiz.

.

6

ODDIY MEXANIZMLARNIG TURMUSHDA QO’LLANILISHI

Qaychi,ombir,duradgorlik asboblari,turli xil ochqichlar turmush hayotimizada richag vazifasini bajaradi.

.

6

ODDIY MEXANIZMLARNIG TEXNIKADA QO’LLANILISHI

Tokarlik stanokida

Slesorlik stanokida

Ko’tarish kranlarida

Qutqaruvchilar asboblarida

ODDIY MEXANIZMLARNIG TABIATDA QO’LLANILISHI

Odam bosh suyagining jag’ qismi, qo’l va oyoq panjalarining barmoq qismi richag vazifasini bajaradi.

ODDIY MEXANIZMLARNIG TABIATDA QO’LLANILISHI

Hayvonlarning oyog’I qanchalik uzun bo’lsa shunchalik tez harakat qilishadi.

Yumronq’oziqning panjalari

Katta tezlikda harakat-

lanishiga sabab bo’la oladi .

Ko’pchilik baliqlarning

Yelka qanotlari tez

harakatlanishiga yordam

beradi.

ODDIY MEXANIZMLARNIG MUSIQADA QO’LLANILISHI

Pianinoning klavishlari momentlar qoidasiga asoslanib harakatga keltiriladi.

ODDIY MEXANIZMLARNIG SPORTDA QO’LLANILISHI

ODDIY MEXANIZMLARNING HAYOTDA QO’LLANILISHI.

Tabiatda

Turmushda

Sportda

Musiqada

Texnikada

E’TIBORINGIZ UCHUN

RAHMAT!