Презентация Акмуллы

Мифтахетдин Аҡмулла

Ар6ауыл- 2008.

М.Аҡмулла – (дөрөҫ исеме Камалетди́нов Мифтахетди́н Камалетди́н улы) ( 1831 — 1895 ) Аҡмулла 1831 йылдың 26 (иҫке стиль менән 14) декабрендә Өфө губернаһының Бәләбәй өйәҙе Елдәр оло ҫ оноң хәҙерге Башҡортостандың Миәкә районы Туҡһанбай ауылында мулла ғаиләһендә тыуған .

М.Аҡмулланың шәжәрәһе

Ишҡужа Ишбулдин

Хәсибә –1се ҡатыны Шәһәрбаныу-2се ҡатыны

Ҡамалетдин Шәрәфетдин Ғилман

(ҡатыны Биби- ҡыҙы Бикә Һәбирова

Өммөгөл)

Мифтахетдин

Хөснөтдин

(ҡатыны Гөлбинә)

ҡ ыҙы Мөҡфинә

Шамсутдин

(ҡатыны Фәтҡыя)

Ғиматетдин

Аҡмулла исеменең мәғәнәһе:

« Аҡмулла» баш ҡ орттар һәм ҡаҙаҡтар араһында йәшәп, уларға үҙенең шиғырҙарын һөйләп, билдәле сәсәндәр менән шиғырҙар бәйгеләрендә ҡатнашып, халыҡ араһында тура һүҙле, үткер телле, саф күңелле шағир һәм уҡытыусы булараҡ таныла. Халыҡҡа тоғро күңелле булғаны өсөн уны «Аҡ мулла» тип атайҙар һәм был исем ул ижад иткән әҫәрҙәр, шиғриәт ҡәҙерен белеүселәр хәтерендә оҙаҡ-оҙаҡ йылдар буйы һаҡлана.

«Мифтахетдин» ғәрәп теленән тәржемәһе «асҡыс һаҡлаусы», тип аңлатыла.

БДПУ-ның проректоры Р,Х Хәйруллина шағирҙың тыуған яғын барып күрҙе, ҡәберенә сәскәләр һалды.

Башҡорттарым, уҡыу кəрəк, уҡыу кəрəк, Арабыҙҙа наҙа н дар күп, уҡыу һирəк. Аңғыра айыуҙан Уралдағы ҡурҡҡандай, Эй туғандар, наҙанлыҡтан ҡурҡыу кəрəк. М.Аҡмулла

Шиғырҙы анализлау тәртибе

• Тема.
• Проблема.
• Төп образ.
• Композиция.

- рифма

- ритм – ижектәр һанының тигеҙ

килеүе.

• Жанр.

М.Аҡмулланың поэзияһында тематик

Һәм жанр төрлөлөгө

Мөхәббәт

Лирикаһы

• мәрҫиә
• ҡисса
• шиҡиәт
• мәктүб

Халыҡсанлыҡ

Лирикаһы

Философик

лирика

• мәҙхиә
• ҡобайыр
• хитап
• мәктүб

• нәсихәт
• әйтеш
• хитап
• мәктүб

13

• Сәсән - шағир-импровизатор;
• әйтеш – шиғыр бәйгеһе;
• мәрҫиә – элегия;
• йырау – йырсы;
• мәктүб – шиғри хат;
• ҡобайыр – маҡтау йыры, дан йыры;
• иртәк – эпик әйтеш;
• ҡисса – хикәйә, тарихи эпизод;
• шиҡәйәт – маҡтау шиғырҙары;
• хитап – халыҡҡа шиғри юлдар менән өндәшеү.

13

Шағирҙар М.Аҡмулла тураһында:

• «М. Аҡмулла башҡорт халҡының быуаттағы бөйөк фекер эйәһе, кешеләр күңелендә гуманистик идеялар сәсеп ҡалдырған классик шағиры».

Рәшит Шәкүр.

• «Бөйөк шағир мәғрифәткә өндәүсе тынғыһыҙ сәсән булып йәшәне, үҙенең шәхсиәте менән халыҡҡа хеҙмәт итеүҙең гүзәл өлгөләрен күрһәтте».

Риф Мифтахов.

• «Халыҡсанлыҡ, поэтик үткерлек, шиғри камиллыҡ – Аҡмулла поэзияһы көсөнөң төп хикмәттәренән ғибәрәт» .

Ғайса Хөсәйенов.

13

М. Аҡмулла исемендәге премия лауреаттары

• Шәкүр Рәшит -шағир, профессор;
• Вилданов Әхәт Х. –филология фәндәре кандидаты;
• Солтангәрәева Р. А. -филология фәндәре кандидаты;
• Сахаутдинова Р. Х. –композитор;
• Басиров Зөлфәт Р. -скульптор, рәссам;
• Исмәғилов Заһир ?. - композитор;
• Мағазов Азат Ш. –яҙыусы;
• Ирсаева Нурия И. –халыҡ артисткаһы;
• Зарипов Хәкимьян С. –яҙыусы – драматург ;
• Хамматов Яныбай Х. – яҙыусы.

13

8.10.2008 й. БДПУ алдында скверҙа Аҡмулла һәйкәле асылды.

13

Аҡмулла музейы